Оттегін мүрын катетрі арқылы беру

Бүл мақсат үшін № 10 катетрлер немесе тиісті үзындығь- мен диаметрдегі пластмасса түтікшелер қолданады, олар V- тәрізді ұштыктың екі шетіне кигізіледі, ал үшіншісі кез келген оттеп кезінде (оттегі жастығына, оттегін берудің орталықтанған жүйесінің шүмегіне ) қосылады. Алдын ала катетрлерді қайнатады, вазелин майымен майлайды да, төменгі мүрын

жолымен жүткыншактын артқы артқы кабырғасына дейін құсу рефлексін болдырмайтындай етіп кіргізеді. Отгегін ылғалдағыш арқылы (Бобров аппараты ) 2-3 л/мин жылдамдықпен береді.

Беру жылдамдығын оггегі көпіргішінің ылғалдағыш арқылы өту тездігі бойынша бақылауға болады. Отгегін маска арқылы беру. Маскалар металдан және пластмассадан жасалған болады. Олардың капсулалары бетке маска салғанда ауыз бен мұрынды жауып тұратындай етіп иілген. Масканын дем алатын және дем шығаратын клапандары бар. Дем алатын клапаннын тубусы жұқа резенкеден жасалған қапқа қосылған, ол оттегінің берілуін реттейді. Дем шығару кезінде оттегі капқа жиналады да, дем алу кезінде белсенді түрде өкпеге сорылады. Дем алу кабы клапанмен қамтамасыз етілген, ол егер каптағы отгегінің мөлшері сыркаттың дем алғанда жұтатын оттегі мөлшерінен аз болған жағдайда еркін дем алуды қамтамасыз етеді.

Жартылай жабык әдісімен оггегін ингаляциялағанда шығарылатын газ қоспасының тек бір белігі ғана қоршаған ортаға шығады. Оттегін неғүрлым тиімді пайдалануға жүйеге дем алу қабының араластырғыш камерасын- қосқаннан кейін кол жетеді. Маска сырқаттын бетіне газ шықпайтьындай тығыз кигізіліп, резенке тарткыштармен үстатылады. Таза оттегімен дем алып, шығарылған ауаның 3/1 жуығы камераға қайтып оралады.

Бүл жүйеде оттегі ылғалдандырылмайды. Анда - санда дем алу камерасын сұйык түрге айналған бу суынан босату қажет. Бүл әдістің кемшілігі - дем алатын қоспада көмір қышқылының көбею мүмкіндігі , клапан мен дем алу қабыньщ әрекетінен туатын жүрек пен өкпе ауруына жағымсыз дем алуға қосымша кедергілер болмағаны жен. Кем дегенде 8 л/ мин оттегі тасқынын қолдана отырып кемір қышқылының аса артық жиналуын болдырмауға болады. Бүл жүйге шағынды өлшеу кұралын (дебитометрді ) қосып оттегінің түсуін бірқатар дәл бақылауға болады, бұл оттегімен емдеуді жеңілдетеді.

Оттегін балоннан беру . Оттегін тікелей балоннан колдану процедураны бірқатар жеңілдетеді және оттегімен емдеуі үзак уакыт бойы үзбей өткізуге мүмкіндік береді. Медициналық отегі бар балонның сыйымдылығы 40 л және 150 атм қысыммен газ тәрізді оттегі бар. Оттегі 2-3 атм қысыммен ғана қолдануға болатындықтан баллонға қысымды азайтуға арналған арнайы прибор редукторды жалғайды. Редуктордын кос камерасы мен екі манометрі бар, олардың ішінен баллонға жақын түрғаны онын ішіндегі қысымды көрсетеді. Сондықтан манометрмен баллондағы оттегінің мөлшерін біледі. Төменгі қысым камерасына жасалған екінші манометр сыркатқа беріліп отырған оттегінің қысымын көрсетеді. Ол бүрандамен 1-2 атм-ға реттеп қойылады. Орталықтандырған жүйемен палаталарға оттегін беру неғүрлым ынғайлы болып табалды.

Оттегі баллонын пайдалануда кысылған газ тәрізді оттегі маймен, тоң маймен, мұнаймен жанасқанда оларға тез қосылып түтанып жарылатынын есте сақтау қажет. Баллондар сакталатын бөлімде шылым тартуға қатан тыйым салынады. Майланған ескі- кұсқы заттарды огтегі бар баллондармен бірге бір белімде үстауға болмайды. Оттегі кондырғыларына кіріп-шығып жүретін адамның қолдары, киімдері, аспаптары май және сырмен ластанбауы тиіс. Баллонды ұрып соғудан қорғау кажет. Оны салқын жерге қабырғаға іліптік қалыпта сақтайды. Балонның вентилін ашқанда оған бетьін каратып түруға болмайды, себебі көздің мырышты қабатына оттегінің күшті ағымы тисе, күйдіріп, көзді зақымдайды. Оттегі баллондары бар әрбір бөлмеде өрттен сактану максатында колайсыз оқиғаларды болдырмауға арналған өрт сөндіргіштер болуы тиіс.

Қазіргі кезде ауруханалардын типтік жобаларында азотгың шала тотығы мен оттегін орталықтандырып беру қаралған. Оттегі тікелей сырқат төсегіне әкелінген, ал медициналык

қызметкерлер балонның ішіндегіні, оларды тасымалдау мен ауыстырылып түруын қадағалаудан босатылған. Газдың шығыны да азайады.

Қазіргі өнеркәсіп орындары газдарды орталықтандырып беруге арналған станциялардың екі типін: автоматы басқару станциясын және қолмен басқару станциясын бақылайды. Бірқатар ауруханаларда газ берудін неғұрлым казіргі заманғы жүйесі бар. Бір орындағы кондырғылар «М »белгісі бар және көк түске боялған бір катар үлкен оттегі баллондарынан түрады, себебі тек медициналық оттегіні пайдалануға болады. Олар күнінің тікелей түсетін сәулесінен корғалған, бөлек түратын немесе аурухана үйінін сырт жағына (қабырғалар) орнатылған металл шкафта сақталады және темір қапсырмамен қабырғаға мұқият бекітіледі.

Оттегі орталықтандырмай берілетін ауруханаларда баллондарды сенеістерде, жертөлелерде, палаталарда орнатады. Мүндай жағдайда өртке карсы және қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтауда киыншылықтар туады.

Медициналық оттекті баулауда көк түсті ыдыска 40 литр сиымдылығына оттектін газ 450 атом кысымы болады. Жоғарғы кысымда сактау өте қауіпті. Медициналық оттекті баулауды арнайы қараңғы жерде ауруханадан тыс температура 35С горизонтальды жағдайда арнайы жерде сактайды. Медициналық кызметкерлерден бөтен адамдардың кіріуне тиым салынады. Оттекті баулау ерекше қауіп қатері бензин, май жағынды эфир спирті оттекті жерде жарылғыш заттар болмауы тиіс.

Жедел перифериялық тамырларды еткізгіштігі бузылуы коронарлы, мидың кан тамырлары көп мөлшерде қан жоғалтқаннан, уланудан, шок,анаэробтык инфекция, үзак уақыт жараны жазылмауында, жүректің туа пайда болған ақауынды емдік мақсатында колданылады.

Асқынулары: оттектін концентрациясы 100% колданғанда әсіресе трахеостомия кезінде тыны салу жетімсіздігі дамиды. Улы газды тез арада жойылғанда кан кысымы төмендейді. Отгекті көп мелшерде қолданғанда 3 атомды қысымы 3-4 сағат ұстағанда, ағза уланады.

Тахикардия бас айналу, көрудің бузылуы, судороги аяқ қол соғуда кездеседі.

Созылмалы оттекті уланғанда 100 % -80 % оттегі концентрациясы қолданғанда жоғарғы тыны салу жолына өсер етеді. Ауыз қурғау, мұрын, тамақ қүрғайды. Бронихит, трахит, пневмония, ателектаз дамиды.

11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 62 мин (70%)

бөлімшелерде тыныс алу жүйе қызметі бұзылуы бар науқастарда мейірбикелік үрдіс жоспарын жасап, оны жүзеге асыру, оксигенотерапия әдісімен танысу.

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

1. 
   Тыныс мүшелерінің негізгі қызметі:
   

В) Көміртегі алмасуына қатысу

С) тілдерге және денеге қоректік заттарды жеткізу

Д) Зарасыздандыру

2. Ортопноэ термині ... білдіреді.

А) Горизонтальды жағдай

В) Вертикальды жағдай

С) Сол жақта

Д) Төмен қарағанда

Е) аяғын төмен түсіріп отыру

3. Көрсетілген шаралардың қайсысы өкпе ісінуін

де транссудаттың тартылу беткейін және көлемін азайтады?

А) Аяқтарға жгут қою

В) Жартылай отырғызу

С) оттегі және этил спирті қосындыларын ингаляция жасау

Д)Зәр жүргізетін заттар енгізу

Е) Жүрек гликозидтерін енгізу

4. Науқасты бақылау кезінде тыныстың қандай көрсеткіші зерттелмейді?

А) ООС

В) Тыныс көлемі

Д) Тыныс жиілігі

5. Тыныс бәсеңдеуінің қандай түрінде (брадипноэ) дәрігер бақылауы керек?

А) 12 – ге дейін

В) 12 - 16

С) 16 -20

Д) 20 - 40

Е) 40 – тан жоғары

6. Тыныс жиілеуінің қандай түрінде (тахипноэ) дәрігер бақылауы керек?

А) 12 – ге дейін

В) 12 – 16

С) 16 – 20

Д) 20 – 40

Е) 40 – тан жоғары

7. Тұншығу – бұл:

А) Тыныстың жиілеуі

В) Кенеттен ауа жетіспеушілік сезімі

С) Тыныс алу ритмінің бұзылуы

Д) тыныстың бәсеңдеуі

8. Оттегі жастыкшасы қанша уақытка жетеді:

а) 15-20 мин

б) 4-7 мин

в) 2-6 мин

9. Тыныс алудың жиіленуі аталады: а)тахинноэ

б) брадинноэ

в) анноэ

а) 25-75

б) 5-10

в)15-20

№1. Ентігу, түншығу және жалпы әлсіздікпен ауруханаға 29 жасар Жанкуларова М. А. келіп түсті. Бұл науқас көп жылдары бронх демікпесімен ауырады. Сыркатқа қалай жәрдем көрсетілуі керек?

№2. Қалдарбекова С. Г. 48 жастағы наукас жедел түрде ауруханаға жеткізілді. Шағымы: дем шығарудың қиындауы, тұншығу сезімі, төсеете келденең жата алмай жартылай отыруына және жалпылай әлсіздік. Дәрігер оксигенотерапияны тағайындайды.

- мейірбикенің негізгі міндеттері

- тыныс алу қимылдарының санын қалай санау қажет?

- оксигенотерапияны қолданудың көрсеткіштері кандай?

- медийиналық оттегі бар баллондарды калай сақтау қажет?
13. Сабақты қорытындылау. 4 мин (4%)

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 6 – бөлім , 332 – 349 бет

1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, Құспанова А.Р, Ахметова К.А. – Көкшетау, 2006.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Ентікпе кезінде мейірбикелік үрдіс
  
• 
  Жөтел кезінде мейірбикелік үрдіс
  
• 
  оксигенотерапия түсініктемесі
  

• оксигенотерапия өткізу әдістері (бирокамера, оггектік жастық, оттектік баллон)

• мұрын катетр және маска арқылы оттекті беру техникасы

• оксигенотерапия жүмыс істеу барсында техника қауіпсіздігін сақтау ережелері

• оксигенотерапиядан соң болатын асқынулар

10. Жаңа сабақты түсіндіру : 54 мин (60%)

Жоспар:

-жүрек түсында ауырсыну кезіндегі медбикелік процесс;

-ентігу кезіндегі медбикелік процесс;

-түншығу (жүрек астмасы) кезіндегі медбикелік процесс,

- перифериялық ісіктер, асцит кезіндегі медбикелік процесс;

-АҚ кысымы бірден көтерілгенде немесе түскенде, талмада медбикелік процесс;

1. 
   Наукасты тыныштандыру
   
2. 
   науқасты ыңғайлы калыпка отырғызу
   
3. 
   таза ауаның келуін камтамасыз ету
   
4. 
   кысып турған киімдіріп босату
   
5. 
   пульс жиілігі мен сипатын аныктау
   

1. 
   егер жүрек дүрсілі бұрын болған болса, оған наукас кандай ем, қандай
   дәрі колданғаньш, жүрек дүрсілі өздігінен кеткен - кетпегенін сұрау қажет.
   
2. 
   кайталанатын жүрек дүрсілі кезінде дәрігер консультациясы кажет болады.
   

1. 
   Наукасты тыныштандырып, ыңғайлы калып беріңіз, оған толык физикалык және психикалық тыныштықты қамтамасыз етіңіз, таза ауа келуін кадағалап, кысып түрған түймелерін босытыныз, пульсін, артериалды кан кысымын өлшеңіз.
   

1. 
   наукасқа тіл астына валидол дәрісін беріңіз
   

2. 
   егер валидолдың зффективтілІгі болмаса, ал үстама жалғасы берсе, наукасқа тіл астына нитроглицирин таблеткасын (немесе 1-2 тамшы 1% нитроглицирин ерітіндісін + кантпен немесе валидол таблеткасымен) беріңіз. Наукасты нитроглицирин кабылдаудан бас аурудьщ болатындығы жөнінде ескертініз.
   

4. 
   дәрігердің шақырылуын кадағалаңыз.
   
5. 
   жүрек тұсына және төс үстіне кыша, наукастьщ аяк - кольша грелка койыңыз.
   
6. 
   егер ауырсыну ұстамасы кайытпаса, 5-10 мин салып кайта берілген нитроглицириннің эффективтілігі болмаса дереу дәрігер консультациясы және жедел госпитализация қажет етіледі, себебі жедел кан айналым бүзылысы әсерінен жүрек бүлшық етінде өзгеріс тууы мүмкін (инфаркт миокарда)
   
7. 
   наукаска қатаң төсек режимін камтамасыз етіңіз
   
8. 
   тыны салу, пульс жиілігін, АҚ қысымын өлшенуін, дене кызуынын өлшенуін камтамасыз етіңіз (ауырсыну үстамасынан кейін пайда болған дене кызуын миокард инфарктының белгісі болуы мүмкін) мүмкіндігіне наукаска оттегі беріңіз.
   

1. 
   Наукасты тыныштандырып, қысып тұрған киімін босатып, таза ауаның
   келуін камтамасыз етініз
   

1. 
   онын АҚ кысымьш өлшеңіз
   

2. 
   егер наукас жаткан болса, онда оны жартылай отыратын калыпка келтіріу қажет
   

2. 
   егер сист қан кысымы 100 мм с.б. астына нитроглицерин беріңіз
   

3. 
   оксигенотерапия жүргізіңіз. Егер наукаста күркілдеген тыныс алу болса және ақшыл - кызыл көпіршікті какырык бөлінсе, онда
   оксигенотерапияны көпірікбасушы арқылы беру керек. Көпірікбасушы
   ретінде 70% этил спирті немесе 10 % антифомсиланның спирттік ерітіндісі колданылады.
   
4. 
   аяк пен колға жгут салыңыз, бірак жгут тек венаны кысу керек, ал артерияда пульс болуы қажет. Осы жағдайда қанның бір бөлігі
   периферияда жиналады, айналымдағы қаннын көлемі азаяды, осьшьщ
   арқасында сол жақ карыншаның жұмысы жеңілденеді.
   

3. 
   жгуты бірден барлык перифериялык мүшеден шешуге болмайды.
   
4. 
   келесі әрекеттерді дәрігердің нұсқауымен орындаңыз.
   

1. 
   Қатаң емес төсек режимі және психикалық тыныштык сақталуы кажет.
   

1. 
   ісіну кезінде терінің қорғаныстық қабілеті күрт төмендеп, тіліктер пайда болады, ал бүл жер инфекцияны кіру какпасы болуы мүмкін. Сол үшін науқастың төсегі мен төсеніші ыңғайлы болуы тиіс.
   
2. 
   сұйықтык ішу режимін кадағалау (тәуілік сайын зәр шығару мөлшерін есептеп, жазып отыру) керек.
   

2. 
   үйлесімді емдік тамақтандырылуын камтамасыз ету
   
3. 
   наукастың туысқандарына күтім туралы түсінік беру
   
4. 
   гигиеналык ваннаны немесе душты тек дәріегрдің рүксатымен қабылдайды;
   

3. 
   іркілу қуысьшдағы іркіліс әсерінен төбет төмендейді жүрек айныйды, күсу болады, іштің жоғарғы бөлігінде керілу болып, іш қатады ішекті мезгілінде бастау наукастын халін жақсартады
   

1. 
   АҚ кысымын өлшеңіз,наукасты тыныштандырыңыз, оған ығайлы калып табуға көмектесіңіз, толык физикалык және психикалык тыныштықтың сакталуын камтамасыз етіп,кысыл түрған түймелерін ағытыңыз, таза ауа келуін кадағаланыз.
   
2. 
   Жүрек туысы ауырсынатын жағдайда наукаска тіл астына валидол немесе
   нитроглицерин дәріні беріңіз.
   

3. 
   желкеге және балтабарға кыша кою.аякка ыстык ванна, колға жылы ванна қабылдау, баска суық кою жаксы нөтиже береді.
   
4. 
   Дәрігердін нүскауымен дәрі кабылдап жүрген науқастың дәрісін кабылдату керек.
   
5. 
   Үнемі АҚ кысымын қадағалап, дәрігер консультациясын камтамасыз ету
   қажет.
   

1. 
   Психикалык тыныштык, үзак үйкы өте пайдалы әсер береді.
   
2. 
   Наукастың тағам күрамында тұз мөлшерін азайтып, ащы,өткір, қоздырғышы
   заттардыдышығарып тастау керек. Семіздік жағдайында тамак мөлшерін азайту кажет.
   
3. 
   Алкоголь, темекі шегу сияқты зиянды заггарды мүлдем кабылдауға болмайды.
   
4. 
   Дәрілік заттарды белгілеу барысында дәргер наукасқа кабылдау ретімен мүмкін болатын асқынуларын айту керек.
   
5. 
   Егер наукастың кан кысымы қалыпты болса, ол өзіне үйреншікті жүмыстарды орындауға болады. Аздап жаяу жүрген, таза ауаға шығып турған пайдалы.
   

1. 
   Наукасты горизонтальды қалыпта жаткызып (жастыксыз), аяк жағын көтерін кереу керек.
   
2. 
   кысып турған киімін босатып, таза ауа келуін камтамасыз ету, кеудесімен бетін суык сумен сулау, көкірегі мен самайын колмен укалау, бетін қолмен немесе дымқыл орамалмен шапалакпен соғу.
   
3. 
   наукастың мүрнының алдына мүсәтір спиртІмен дымкылдалған тампонды жакындату (самайьш сүртседе болады).
   
4. 
   аяғына грелка койып, көрпе жабу. Осының бәрі жасалғанда, науқас 20-40 минут ішінде өзіне келеді. Медикаментозды көмек тек талма ұзарып кетсе ғана
   
5. 
   көрсетіледі. Талмадан шыккан наукасқа тыныштык кажет етіледі. Егер талма үйде болса, онда наукастын госпитализациясы жөніндегі сүракты шакырылған дәрігер шешеді.