ОӘК 042-33 03/01-2014 №1 басылым 03. 09. 2014

Кеңістіктегі натюрморттағы жарықты, түс бояулармен орындау заңдылықтарын шешу.

Түстері жақындасқан жанына түсетін жарық натюрмортын жазу.

Гуашьпен жұмыс істеуге қажетті материалдар:

• 
  қылқаламдар №2, №10, №16 /тиын терісінен жасалған/;
  
• 
  гуашь бояулары 12 түсті;
  
• 
  ватман қағаз, грунталған картон /формат А3/;
  
• 
  пластика не фарфор палитрасы;
  
• 
  су құятын ыдыс.
  

1. 
   Көріністің ыңғайлы мөлшерін таңдап, оның қандац көз деңгейде алу керегін табу. Қойылымның қандай қашықтығын тауып ыңғайлау.
   
2. 
   Суретін форматқа дұрыс пропорцияларын сақтац отырып орналастыру. Форматты натураға байланысты/квадрат горизонталь, вертикаль/ таңдап алу керек. Қойылымның үлкен кішілігіне байланысты жалпақтығы немесе тік орналасуына қарап алу болады.
   
3. 
   А4 форматты нобай сурет және көмекші конструктивті сызықтар арқылы эскизін дұрыстап орналастырып табу/1-2 вариант/.
   
4. 
   Дұрыс табылған эскиз варантын үлкен формат бетіне нақтылап түсіру, оның көлемдік пропорциясын сақтау.
   
5. 
   Үлкен формат бетіне қойылым суретін эскиз арқылы түсіру. Пропорциялық өлшем көлемін сақтап көрсету.
   
6. 
   Живопись гуашь бояуымен жұқа бір қабатты жазу «алла-прима» ьехникасы бойынша. Заттардың түс бояу ерекшеліктен байланыстыра отырып олардың реңдік және тоналдік айырмашылықтарын көрсету. Кеңістіктегі заттарды жекелеп жазбай олардың қойылыммен тұтастығын жазу. Әр затты жекелеп жазса онда қойылым ала-құла болып, шұбарланып кетеді.
   

№3 Тақырып: Алдынан жарық түсірілген натюрморт (гуашь)

Кеңістіктегі жарық сәулесі арқылы болатын живопистік шешімін табу.

Терезеге жарығына қарсы қойылған натюрморт жмвописін жазу.

Гуашьпен жұмысқа қажетті материалдар:

Гуашьпен жұмыс істеуге қажетті материалдар:

• 
  қылқаламдар №2, №10, №16 /тиын терісінен жасалған/;
  
• 
  гуашь бояулары 12 түсті;
  
• 
  ватман қағаз, грунталған картон /формат А3/;
  
• 
  пластика не фарфор палитрасы;
  
• 
  су құятын ыдыс.
  

1. 
   Көріністің ыңғайлы мөлшерін таңдап, оның қандац көз деңгейде алу керегін табу. Қойылымның қандай қашықтығын тауып ыңғайлау.
   
2. 
   Суретін форматқа дұрыс пропорцияларын сақтац отырып орналастыру. Форматты натураға байланысты/квадрат горизонталь, вертикаль/ таңдап алу керек. Қойылымның үлкен кішілігіне байланысты жалпақтығы немесе тік орналасуына қарап алу болады.
   
3. 
   А4 форматты нобай сурет және көмекші конструктивті сызықтар арқылы эскизін дұрыстап орналастырып табу/1-2 вариант/.
   
4. 
   Дұрыс табылған эскиз варантын үлкен формат бетіне нақтылап түсіру, оның көлемдік пропорциясын сақтау.
   
5. 
   Үлкен формат бетіне қойылым суретін эскиз арқылы түсіру. Пропорциялық өлшем көлемін сақтап көрсету.
   
6. 
   Живопись гуашь бояуымен жұқа бір қабатты жазу «алла-прима» ьехникасы бойынша. Заттардың түс бояу ерекшеліктен байланыстыра отырып олардың реңдік және тоналдік айырмашылықтарын көрсету. Кеңістіктегі заттарды жекелеп жазбай олардың қойылыммен тұтастығын жазу. Әр затты жекелеп жазса онда қойылым ала-құла болып, шұбарланып кетеді.
   

№4 Тақырып: Жылы реңдері басым қарама-қарсы түстерде натюрморт (гуашь)

Тапсырма: 2-3 заттардан құрастырылған натюрморт.

Тапсырма мақсаты: Гуашь техникасын меңгеру.

Акварель жұмысына қажетті материалдар:

• 
  қылқалам /тиын, колонок №5, №16/;
  
• 
  акварель қағазы, гуашь бояулары;
  
• 
  су құятын ыдыс;
  
• 
  палитра.
  

1. 
   Қойылым натюрмортты салу тәртібі бойынша оқушы өзінің көз деңгейіндегі мөлшерінде қойылым көрінісіне дұрыс қабылдап, эскизін орындау міндет.
   
2. 
   Орындалған эскиз бойынша сызықтық перспективасы заңдылығын сақтай отырып үлкен формат бетіне қойылым көрінісін дұрыс орналастыру. Заттардың форма пропорцияларын өзара сақтай отырып, біртұтас жинақылығын көрсете білу міндет.
   
3. 
   Орындалған сурет бетіне қылқаламмен қойылымның түс бояуларын акварельмен жұқа жазу арққылы түс реңін келтіру. Түс байлықтарының колоритін табу.
   
4. 
   Қойылымның түс бояуларының байланыстарын таба отырып кеңістіктегі заттардың тональдік айырмашылықтарын жоғалтпау. Әр заттың жеке көлемдік формасын жағылым /мазок/ арқылы шығару. Жалпы қойылым түс бояуларының ерекшелігін ескере отырып жекеленген детальдар түсін байланыстыру.
   

Тапсырма: 2-3 заттардан құралған қойылым натюрморт.

Тапсырма мақсаты: Гуашь техникасын меңгеру.

Әдістемелік нұсқаулар:

Акварель жұмысына қажетті материалдар:

• 
  қылқалам /тиын, колонок №5, №16/;
  
• 
  акварель қағазы, гуашь бояулары;
  
• 
  су құятын ыдыс;
  
• 
  палитра.
  

1. 
   Қойылым натюрмортты салу тәртібі бойынша оқушы өзінің көз деңгейіндегі мөлшерінде қойылым көрінісіне дұрыс қабылдап, эскизін орындау міндет.
   
2. 
   Орындалған эскиз бойынша сызықтық перспективасы заңдылығын сақтай отырып үлкен формат бетіне қойылым көрінісін дұрыс орналастыру. Заттардың форма пропорцияларын өзара сақтай отырып, біртұтас жинақылығын көрсете білу міндет.
   
3. 
   Орындалған сурет бетіне қылқаламмен қойылымның түс бояуларын акварельмен жұқа жазу арққылы түс реңін келтіру. Түс байлықтарының колоритін табу.
   
4. 
   Қойылымның түс бояуларының байланыстарын таба отырып кеңістіктегі заттардың тональдік айырмашылықтарын жоғалтпау. Әр заттың жеке көлемдік формасын жағылым /мазок/ арқылы шығару. Жалпы қойылым түс бояуларының ерекшелігін ескере отырып жекеленген детальдар түсін байланыстыру.
   

№ 6 Тақырып: Түстері бір-біріне жақын 2-3 заттан тұратын натюрморт.

Акварельмен қойылымның тональдік шешімін анықтау. Жарық көлеңкенің түстерін ажыратып жазу.

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  қылқаламдар №5, №16;
  
• 
  гуашь бояулар;
  
• 
  ватман қағаз /формат А3/;
  
• 
  су құятын ыдыс.
  

1. 
   Көріністің ыңғайлы мөлшерін таңдап, оның қандац көз деңгейде алу керегін табу. Қойылымның қандай қашықтығын тауып ыңғайлау.
   
2. 
   Суретін форматқа дұрыс пропорцияларын сақтац отырып орналастыру. Форматты натураға байланысты/квадрат горизонталь, вертикаль/ таңдап алу керек. Қойылымның үлкен кішілігіне байланысты жалпақтығы немесе тік орналасуына қарап алу болады.
   
3. 
   А4 форматты нобай сурет және көмекші конструктивті сызықтар арқылы эскизін дұрыстап орналастырып табу/1-2 вариант/.
   
4. 
   Дұрыс табылған эскиз варантын үлкен формат бетіне нақтылап түсіру, оның көлемдік пропорциясын сақтау.
   
5. 
   Үлкен формат бетіне қойылым суретін эскиз арқылы түсіру. Пропорциялық өлшем көлемін сақтап көрсету.
   
6. 
   Живопись гуашь бояуымен жұқа бір қабатты жазу «алла-прима» ьехникасы бойынша. Заттардың түс бояу ерекшеліктен байланыстыра отырып олардың реңдік және тоналдік айырмашылықтарын көрсету. Кеңістіктегі заттарды жекелеп жазбай олардың қойылыммен тұтастығын жазу. Әр затты жекелеп жазса онда қойылым ала-құла болып, шұбарланып кетеді.
   

№1 Тақырып: Майлы бояу кескіндемесі.

Майлы бояумен жұмыс істеу. Әдістемелерін үйрену. Жұқа жазу және үлкен формаларды жалпақ мазоктар жазуды меңгеру.

Майлы бояумен жалпақ жазуды қысқа мерзімдік этюдтар арқылы жатығу жасау. Палитрадағы бояуларды қосу заңдылықтарын зерттеу және кенеп бетіндегі бояулардың өзара байланыстарын оқып, білу.

Майлы бояулар жарық және ауаның әсерінен біртіндеп кебеді, сол себепті кенеп, ағаш, картонды алдын-ала желімдеу керек.

Тапсырмаларды орындауға керекті материалдар:

• 
  картон, кенеп, қағаз желімделген;
  
• 
  майлы бояулар;
  
• 
  қарындаш, көмір
  
• 
  қыл қылымдар;
  
• 
  мастихин;
  
• 
  флейц;
  
• 
  палитра;
  
• 
  еріткіштер.
  

• 
  ақ;
  
• 
  қара;
  
• 
  қоңыр;
  
• 
  сары;
  
• 
  қызыл;
  
• 
  көк;
  
• 
  жасыл.
  

• 
  бояуларды палитраның шетіне орналастыру;
  
• 
  ақ бояуларды суретшіге ыңғайлы орынға орналастыру;
  
• 
  қалған бояу түрлерін ақ бояу өатарына орналастыру.
  
• 
  Бояуларды орналастырудың екінші бір түрі:
  
• 
  ақ бояуларды ортаға қою;
  
• 
  оң жаққа жылы түстерді;
  
• 
  сол жаққа суық түстерді.
  

Көп жағылым майлы бояу техникасының ерекшеліктерін оқып үйрену.

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  картон, кенеп;
  
• 
  майлы бояулар;
  
• 
  қарындаш немесе көмір;
  
• 
  қылқалам.
  

1. 
   Қойылымның көз деңгейінен төменірек орналасуы тиіс және сурет салушыдан 2-3 метрдей арақашықтықта бойы тиіс. Жарық көлеңкелері анық көрініс беріп заттардың көлемдік формасы нақты көрініс беруі тиіс.
   
2. 
   Натюрморттың габариттік формасына байланысты формат бетіне горизонталь не вертикаль бойына суреттік үлкен формаларын дұрыс орналастырып түзу көмекші сызықтар арқылы конструктивті орналастыру.
   
3. 
   Орналастыруда А4 форматта эскиз ретінде бастаған дұрыс.
   
4. 
   Эскиз арқылы үлкен форматқа пропорциясын сақтай отырып суретін орындау керек.
   
5. 
   Үлкен форматқа конструктивті тұрғыда салған өойылымның кеңістік перспективасы және сызықтық перспективаны ескерген дұрыс. Бұйымдардың өзара көлемдік пропорциясын және түрлі овалдардң перспективасын көрсету, заттардың бергі немесе ары тұрған не төмен, биік орналасқандығы сызықтар арқылы табу.
   
6. 
   Майлы бояу жұмысын орындағанда қойылымның жалпы түс бояуларының айырмашылықтарын бір-бірімен салыстыру арқылы табу керек. Жекеленген бір бұйым тым контраст болып бөлініп шығып кетпеуі тиіс. Түс реңі бір колоритте бірімен - бірі байланыста болып сәйкес келеді.қойылымның жарық – көлеңкесінде сол тұрғыда байланыста болады.
   

№3 Тақырып: Суық түспен өңдеген 2-3 заттан этюд (майлы бояу).

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  картон, кенеп;
  
• 
  майлы бояулар;
  
• 
  қарындаш немесе көмір;
  
• 
  қылқалам.
  

1. 
   Қойылымның көз деңгейінен төменірек орналасуы тиіс және сурет салушыдан 2-3 метрдей арақашықтықта бойы тиіс. Жарық көлеңкелері анық көрініс беріп заттардың көлемдік формасы нақты көрініс беруі тиіс.
   
2. 
   Натюрморттың габариттік формасына байланысты формат бетіне горизонталь не вертикаль бойына суреттік үлкен формаларын дұрыс орналастырып түзу көмекші сызықтар арқылы конструктивті орналастыру.
   
3. 
   Орналастыруда А4 форматта эскиз ретінде бастаған дұрыс.
   
4. 
   Эскиз арқылы үлкен форматқа пропорциясын сақтай отырып суретін орындау керек.
   
5. 
   Үлкен форматқа конструктивті тұрғыда салған өойылымның кеңістік перспективасы және сызықтық перспективаны ескерген дұрыс. Бұйымдардың өзара көлемдік пропорциясын және түрлі овалдардң перспективасын көрсету, заттардың бергі немесе ары тұрған не төмен, биік орналасқандығы сызықтар арқылы табу.
   
6. 
   Майлы бояу жұмысын орындағанда қойылымның жалпы түс бояуларының айырмашылықтарын бір-бірімен салыстыру арқылы табу керек. Жекеленген бір бұйым тым контраст болып бөлініп шығып кетпеуі тиіс. Түс реңі бір колоритте бірімен - бірі байланыста болып сәйкес келеді.қойылымның жарық – көлеңкесінде сол тұрғыда байланыста болады.
   

№4 Тақырып: Жылы түспен өңдеген 2-3 заттан этюд (майлы бояу).

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  картон, кенеп;
  
• 
  майлы бояулар;
  
• 
  қарындаш немесе көмір;
  
• 
  қылқалам.
  

1. 
   Қойылымның көз деңгейінен төменірек орналасуы тиіс және сурет салушыдан 2-3 метрдей арақашықтықта бойы тиіс. Жарық көлеңкелері анық көрініс беріп заттардың көлемдік формасы нақты көрініс беруі тиіс.
   
2. 
   Натюрморттың габариттік формасына байланысты формат бетіне горизонталь не вертикаль бойына суреттік үлкен формаларын дұрыс орналастырып түзу көмекші сызықтар арқылы конструктивті орналастыру.
   
3. 
   Орналастыруда А4 форматта эскиз ретінде бастаған дұрыс.
   
4. 
   Эскиз арқылы үлкен форматқа пропорциясын сақтай отырып суретін орындау керек.
   
5. 
   Үлкен форматқа конструктивті тұрғыда салған өойылымның кеңістік перспективасы және сызықтық перспективаны ескерген дұрыс. Бұйымдардың өзара көлемдік пропорциясын және түрлі овалдардң перспективасын көрсету, заттардың бергі немесе ары тұрған не төмен, биік орналасқандығы сызықтар арқылы табу.
   
6. 
   Майлы бояу жұмысын орындағанда қойылымның жалпы түс бояуларының айырмашылықтарын бір-бірімен салыстыру арқылы табу керек. Жекеленген бір бұйым тым контраст болып бөлініп шығып кетпеуі тиіс. Түс реңі бір колоритте бірімен - бірі байланыста болып сәйкес келеді.қойылымның жарық – көлеңкесінде сол тұрғыда байланыста болады.
   

№5 Тақырып: Адам басының портреті. Қалың және жұқа жазу арқылы орындау (майлы бояу).

Майлы бояу живописінің үлгісінде корпусты живопистің ерекшеліктерін меңгеру.

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  кенеп, желімделген картон;
  
• 
  майлы бояулар;
  
• 
  көмір, графит, қарындаш;
  
• 
  қатты қылқалам;
  
• 
  мастихин.
  

1. 
   Натураны түсініп тану.
   
2. 
   Формат бетіне композициялық суретін орындау. Сурет композициясы көлемі натурашы басынан кіші болуы тиіс және бастың жанынан /профиль/ қарағанда желке жағынан формат шетінен орын аз өалып, ал бет жағынан орын көбірек қалтырылады.
   
3. 
   Бастың конструктивтік және анатомиялық суретін кенеп бетіне ұқсатып салу. Басты иық және қол кеуде формаларымен байланыстыру. Бастың орта сызығын жүргізіп детальдарын орналастыру. Сызық арқылы бастық төмен не шалқайған түрін көрсетеді. Қас, көз, мұрын, ерін формаларын көмекші сызықтар арқылы белгілеп орныны табу. Бас детальдарын нақтылап салмай, тек орналасқан кескінісін салу керек.
   
4. 
   Түс және жарық байланыстарын анықтау. Этюд көлеңкеден басталады, бастың жарық бөлігінің фонға қатынасын анықтау. Жарық жерлердегі жылы немесе суық түстердің көлеңкеге қатынасын анықтау көлеңке мен жарықтың түске әсерін анықтау. Үлкен формадағы жұмысты біртіндеп орныдау қажет. Көздің бөлшектерін анықтап жұмыстың ақырғы сатыларында өте анық көрінетін формаларды жіңішке қылқаламдар арқылы жөндеу.
   

№1 тақырып. Қысқа мерзімдегі натюрморт этюді ашық түстер жағдайында (гуашь, акварель)

Гуашьпен жұмыс істегенде керекті материалдар:

• 
  қылқаламдар;
  
• 
  гуашь:
  
• 
  қағаздар /формат А4/;
  
• 
  палитра;
  
• 
  суға арналған ыдыс.
  

1. 
   Студент қойылымдардың орналасуын көзмөлшерімен анықтау /отырып, тұрып/. Өте анық көрінетін қойылымдарды салу.
   
2. 
   Компоновка жасау – тік немесе тікбұрыш квадрат формасында. Формат қойылымның пропорциялық қатынасына айланысты анықталады: натюрморттың шеткі тік немесе жалпақ нүктелерін биіктігі мен еніне қатынасы.
   
3. 
   Перспектива, пропорция заңдылықатрын ұстана отырып, сурет салу.
   
4. 
   Живописьті гуашьпен «алла-прима» әдісімен жазу. Әр түрлі түстердің жарық пен қатынасын анықтау.
   

№2 тақырып. Натюрморт этюді жылы жарық қатынасында (гуашь)

Гуашьпен жұмыс істегенде керекті материалдар:

• 
  қылқаламдар;
  
• 
  гуашь:
  
• 
  қағаз қалың /формат А4/;
  
• 
  палитра;
  
• 
  суға арналған ыдыс.
  

1. 
   Студент қойылымдардың орналасуын көз мөлшерімен анықтау /отырып, тұрып/. Өте анық көрінетін қойылымдарды салу.
   
2. 
   Натюрмортты дұрыс орналастырып тік немесе тікбұрыш квадрат формасында. Формат қойылымның пропорциялық қатынасына айланысты анықталады: натюрморттың шеткі тік немесе жалпақ нүктелерін биіктігі мен еніне қатынасы.
   
3. 
   Перспектива, пропорция заңдылықатрын ұстана отырып, сурет салу.
   
4. 
   Живописьті гуашьпен «алла-прима» әдісімен жазу. Әр түрлі түстердің жарық пен қатынасын анықтау.
   

№3 тақырып. Натюрморт этюді суық түстер жарық қатынасында (гуашь)

2-3 тұрмыстық заттардан құралған натюрморт салу.

Натюрморт салу барысында жарықтың түстерге қатынасын анықтау.

Гуашьпен жұмыс істегенде керекті материалдар:

• 
  қылқаламдар;
  
• 
  гуашь:
  
• 
  қағаз қалың /формат А4/;
  
• 
  палитра;
  
• 
  суға арналған ыдыс.
  

1. 
   Студент қойылымдардың орналасуын көз мөлшерімен анықтау /отырып, тұрып/. Өте анық көрінетін қойылымдарды салу.
   
2. 
   Үлкен форманы жалпы тік немесе тікбұрыш квадрат формасында көрсету. Формат қойылымның пропорциялық қатынасына байланысты анықталады: натюрморттың шеткі тік немесе жалпақ нүктелерін биіктігі мен еніне қатынасы.
   
3. 
   Перспектива, пропорция заңдылықтарын ұстана отырып, сурет салу.
   
4. 
   Живописьті гуашьпен «алла-прима» әдісімен жазу. Әр түрлі түстердің жарыққа байланыстырып жазу.
   

№4 тақырып. Тұрмыстық заттардан құралған натюрморт салу (гуашь)