Қожа мұхтар баһадырұлы ортағасырлық Отырар: тарихи-археологиялық деректер негізінде
жүктеу/скачать 1,05 Mb.
|
| 4.5 «Егіншілік пен ирригация» деп аталатын бөлімде ІХ-ХІІ ғғ. Қала аймағындағы диқаншылық баян етіледі. Қазба барысында тары, бидай дәндері, жүзім, өрік дәнектері табылған. В.А. Грошев Х-ХІІІ ғғ. қызмет жасаған канал Алтынарық болғанын көрсетті. Отырар мемлекеттік археологиялық қорық–музейінің сақтаулы тұрған Қожа Ахмет Йасауидің «Дивани хикметінің» қолжазбасында Арыстанбаб кесенесі «Қабұғ Йарық» қасында деп көрсетіледі. В.А. Грошевтың Алтынарық деп жүрген арығының байырғы аты «Қабұғ Йарық» болса керек. Алтынарық жүйесі Құйрықтөбе, Отырартөбе, Алтынтөбе, Күйікмардан аймақтарын қамтыған. Осымен қатар Сырдарияның сол жағалауында Аққұм елді мекені айналасынан басталып, Маяқұм ауылы қасындағы Рабатқа дейін жайылып жатқан суару жүйесі Бозарық болған.
Басы Сырдарияның оң жағалауында орналасқан Шұбара 1 каналы ІХ-ХІІ ғғ. жатады. Бұл каналды біз карталарға қарап Сырдария суын Арысқа апарады деп санадық. Алайда К.М. Байпақов, Д.А. Воякин басқарған ОҚКАЭ тобы сол жерде зерттеулер жүргізіп, жағдайдың өзгеше екенін көрсетті. Шұбара 1 каналы 20 км дейін екі каналдан тұратыны, кейін қосылатыны көрсетілді. Және каналдан Өліктөбеге қарай бір арық шығарылғаны анықталды. Канал аяғына таман кішірейіп барып Арысқа қосылады. Шұбара 2 каналы ІХ-ХІІ ғғ. жатады. Оның басы Шұбара 1 каналынан 4 км төменде орналасқан Баусексеуіл елді мекені қасынан Сырдариядан шығарылған. Сақталған ұзындығы 14 км. Сырдарияның сол жағалауында, Маяқұм айналасында орналасқан Тектұрмас каналы Х ғ. жатқызылған. Каналдың ұзындығы 16,5 км [6, 362-370-бб.]. жүктеу/скачать 1,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|