3.3 Физикалық қасиеттері
Құрамында екіден төртке дейін көміртегі атомы бар ацетилен көмірсутектері қалыпты жағдайда – газдар, бестен он алтыға дейін көміртегі атомы бар алкиндер – сұйық, ал жоғары алкиндер – қатты заттар болып келеді.
Алкиндер суда нашар, органикалық еріткіштерде жақсы ериді.
3.4 Химиялық қасиеттері
Ацетиленді көмірсутектер қосылу, орынбасу, тотығу, полимерлену және карбонилді қосылыстармен конденсациялану реакциясына түседі.
Қосылу реакциясы. Гидрлеу. Алкиндер сутегімен Рt, Pd, Ni катализаторлары қатысында әрекеттесіп алкендерге және алкандарға айналады:
кат кат
СН ≡ СН +Н2 → СН2 = СН2 + Н2 → СН3 – СН3
Галогендену. Ацетилендер этилендермен салыстырғанда галогендермен баяу әрекеттеседі:
СН ≡ СН +Br2 → СНBr = СНBr + Br2 → СНBr2 – СНBr2
этин 1,2-дибромэтен 1,1,2,2 –тетрабромэтан
Гидрогалогендену:
СН ≡ СН +НBr → СН2 = СНBr + НBr → СН3 – СНBr2
этин бромэтен 1,1 –дибромэтан
Галогенсутектің екінші молекуласының қосылуы Марковников ережесіне сәйкес жүреді.
Су молекуласының қосылуы Кучеров реакциясы (1881 ж) деп аталады:
HgSO4
СН ≡ СН +Н2О → СН3 СОН
этин сірке альдегиді
Полимерлену реакциясы. Ацетилен көмірсутектерінен реакция шартына байланысты әртүрлі өнімдер алуға болады. Мысалы, Н.Д. Зелинский реакциясы:
450°С
3СН ≡ СН —→ С6Н6
акт.көмір
Орынбасу рекциясы. Металдану. Ацетилендегі сутегі атомдары металл атомдарына алмасып, нәтижесінде ацетиленидтер алынады:
Ацетиленидтердің түзілуі – үш байланысқа сапалық реакция болып табылады.
Тотығу реакциясы. Ацетилен оттегінде жанып, жалыны 3000°С температураға дейін жетеді:
2С2Н2 + 5О2 → 4СО2 + 2Н2О
Осы қасиетін металдарды кесуге және пісіруге қолданады.
Достарыңызбен бөлісу: |