Арифметикалық орташа. Барлық дәрежелі орташалардың ішіндегі жиі қолданылатыны-арифметикалықорташа. Сондықтан егер орта шаманы есептеу керек болса, басқа орташалардың түрі қарастырылмай, бірден арифметикалық орта шама есептелінеді. Бұл көрсеткіш оның айналасында топтастырылатын барлық ва- рианттардың үлестірімділігінің орталығы делінеді. Берілген мәліметтердің сипатына байланысты арифметикалық орташа жай немесе өлшенген болуы мүмкін.
Жай арифметикалық орташа мына формуламен анықталынады:
мұндағы
- сұрыптык жиынның і-ші мүшесінің мәні;
1-ші мүшеден (х,) й-ші мүшеге дейінгі '=| мәндерді қосу белгісі; п - сұрыптық жиынның мүшеле саны,
Арифметикалық орташа сұрып жиынын ең толық сипаттайтын қарапайым көрсеткіш.
Арифметикалық орташаны есептеу жолын жеңілдету үшін белгілерді топтастырып, саны аз аралық вариациялық қатар құрып, ол қатарға жататын варианттар санын жиілігі деп атап, есептеу жүргізіп, анықталатын көрсеткішті өлшенген арифметикалық орташа деп атайды. Қазіргі ақпараттар технологиясы дамыған заманда бұл тәсіл айтарлықтай өзекті емес. Дегенмен де вариациялық заңдылықтарды графикалық бейнелеу үшін тәжірибеде әлі де болса қолданылуда. Жоғарыда аралық вариациялық қатар дискретті немесе үздіксіз болатыны айтылды. Осындай вариациялық қатарларға өлшенген арифметикалық орташа шама мына формуламен есептеледі:
(1.10)
Достарыңызбен бөлісу: |