Ќостанай облысы Ќостанай ауданы єкімдігініњ


Минералды ресурстар немесе пайдалы қазбалар



бет47/57
Дата08.02.2022
өлшемі0,85 Mb.
#98249
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   57
Минералды ресурстар немесе пайдалы қазбалар

КЕНДІ

ЖАНҒЫШ

КЕНСІЗ




Қара металл

Түсті металл

Химия-
лық шикізат

Қымбат,
Асыл тастар

Құрылыс
мате-
риалы






Темір
Марга-нец,
Хром,
никель

Мыс , боксит, қалайы,


Қор-ғасын,
мырыш

Көмір, мұнай, газ,
Торф,жан-ғыш слонец



Құм, балшық, туф, мәрмәр

Рубин, изумруд, аметист, бирюза

Фосфор-ит, калий тұзы, күкірт



Дүние жүзінің пайдалы қазбаларының таралуы туралы мәліметтер

Пайдалы қазба

Өндіруден дүние жүзі бойынша жетекші ел

Жан басына шаққанда
1 – орынды қай ел алады

Көбіне қайда экспорттайды

Мұнай

Сауд Арабиясы, Аравия, БАЭ, Кувейт, Латын Америкасы, Иран Африка, Ресей, Ирак, Мексика, Ұлыбритания

Кувейт

Еуропа, АҚШ, Жапония

Газ

Солтүстік Америка, Батыс Еуропа, Парсы шығанағы, Ресей, Орта Азия, Бруней, Малайзия, Норвегия, АҚШ, Канада, Аустралия, Ұлыбритания, Алжир

Бруней

Еуропа елдеріне (Ұлыбритания, Норвегия, Германия), Жапония

Тас көмір

Қытай, АҚШ, Германия, Ресей, Польша, Аустрия, Үндістан, ОАР

Қытай алдыңғы орында
(кокстелетін көмір)

Батыс Еуропа, Жапония

Қоң
ыр көмір

АҚШ, Германия, Аустралия





Қара металлургия

Бразилия, Қытай, Австралияия, Үндістан, Ресей, Украина, Польша, Чехия

Қытай -шойын балқытудан 1-орын , болат балқытудан 2- орында.
Жапония- болат балқытудан
1- орында

Жапония, Тайвань, Корея

Алюмини

Мыс


Франция, Италия, Үндістан, Аустралия, Гвинея, Ямайка, Бразилия
АҚШ, Ресей,Чили, АҚШ, Канада, Заир, Замбия

АҚШ, Ресей алюминий балқытудан 1- орында
АҚШ, Жапония, Ресей тазартудан
1- орында




Мар
га нец -нец

ТМД, Аустралия, Бразилия, Үндістан







Мыс

Африкадағы Замбия мен Заир
(мыс белдеуі), Чили, АҚШ, Канада , Ресей, Қазақстан

Тазартылған мыс өндіруден жетекші орынды АҚШ, Ресей, Жапония алады




§ 28 ӨНЕРКӘСІП ГЕОГРАФИЯСЫ
Отын энергетика кешені. Бастапқы энергия көздерінің қатарына мұнай менн табиғи газ, көмірдің арасалмағында күшті өзгерістер жүріп ХХ ғасырдың ортасынан бастап мұнай жетекші орынға шықты.
Сауд Арабиясы әлемдегі жетекші мұнай өндіретін ел. Ал жан басына шаққанда мұнай өндіруден Кувейт 1- орын алады.
Газ өнеркәсібі.
Газ энергетикалық мақсатта ғана емес, химиялық шикізат ретінде азот тыңайтқышы мен полимер өндірісінде пайдаланылады. Табиғи газ өндірісінің жан басына шаққандағы көрсеткіші бойынша дүние жүзінде Бруней 1- орын алады. Табиғи газды сатудан Ресей алдыңғы орында .
Көмір өнеркәсібі.Дүние жүзі бойынша көмірдің 12% ғана экспортталады. Көмір экспортында АОАР,АҚШ қана жетекші орын алады.
Электр энергетикасы саларының орналастырылуына тоқталсақ.
ЖЭС шикізат көздеріне және ірі тұтыну орталықтарына жақын орналастырылады. ЖЭС тер электр энергиясының 63 %н береді.
СЭС Ол дүние жүзінде өндірілетін электр энегиясының 20% береді. Яғни бұл дүние жүзінде өндірілетін энергияның 1 / 5 –ін береді. Энергияның бұл түрін пайдалануда АҚШ пен Ресей алдыңғы орында. Жан басына шаққанда СЭС тен Норвегия басымдылық көрсетеді
АЭС Ол дүние жүзінде өндірілетін электр энегиясының 17% береді. Францияда 80%-ын, Литвада 77, 4%- ын береді.
Соңғы кездерде сарқылмайтын балама энергия көздері ашылуда олар; жел, гелио- , геотермалдық, толысу энергиясы.
Машина жасау. Ғылымды көп қажет ететін электр техникасын жасау саласында өнім көлемі бойынша Жапония, АҚШ, Азиядағы жаңа индустриялық елдер, Қытай, Батыс Еуропа елдері жетекші орынға ие. АҚШ қарапапым құрал – жабдықтардан көрі күрделі машиналады шығаруға, Азия елдері жаппай сипаттағы компьютерлік техника мен тұрмыстық электроника, Батыс Еуропа елдері байланыс құралдары мен медициналық, өндірістік және ғылыми құрал – жабдықтар шығаруға маманданған.
Көліктік машина жасау: Автомобиль өндірісінің негізгі орталықтары – Батыс Еуропа, Солт. КАмерика, Жапония.
Әр елдің өзіндік «Автомобиль астанасы » бар. Олар: Детройт(АҚШ),Вольсфург (ГФР), Турин (Италия), Төменгі Новгород (Ресей), Нагоя-Токио(Жапония).
Кеме жасаудан : Корея, Жапония, Германия, Қытай жетекші орында.
Ұшақ өндірісінде: Сиэтль, Лос – Анджелес –тегі «Боинг» зауыттарының тобы және Тулузадағы (Франция) «Конкорд» зауыты көзге түседі.
Кей елдердің айрықша маманданған салалары бар. Мысалы Швейцария дәл көрсеткішті сағат, Жапония мен Корея аса ірі станок жасауға маманданған.
Химия өнеркәсібі.Пластмасса өндірісінде жетекші орынды 3 ел (АҚШ, Жапония, ГФР) алады. Жасанды каучук автомобиль өндірісі күшті дамыған елдерді жақсы дамыған.. Дәрі – дәрмектің д.ж бойынша 3 / 4 бөлігін АҚШ, ГФР, Ұлыбритания, Жапония береді.
Жеңіл және тамақ өнеркәсібі.Д.Ж – гі табиғи жібек пен джуттың барлығы дерлік ірі қара мал терісінің 30 % дерлік Азияның үлесіне тиеді.Зығыр өндірісінде – Қытай алдыңғы орында. Батыс Еуропа мен АҚШ бағалы киімдер мен қымбат өнімдерді шығарудан жетекші орында.
Тамақ өнеркәсібі – Швейцариялық «Нестле» және нидерландық – ағылшындық «Юнилевер» Батыс Еуропа шарап, ірімшік және сыра дайындаудан дүние жүзінде 1- орын алып негізгі тағам түрлерімен өзін - өзі қамтамасыз етеді.
Балық өнімдерін сатуда Чили мен Перу; Бразилия, Колумбмя, Индонезия, Мексика кофені; Үндістан, Қытай, Кения, Шри – Ланка шайды – Үндістан, Бразилия, Куба қантты экспорттауда алдыңғы орында.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   57




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет