Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы Қалыпты және патологиялық физиология кафедрасы Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өндеу

1. Жүректiң жиырылу жиiлiгi 75-ке тең болғанда жүрек циклiнiң ұзақтығы ... тең болады.

1. 
   0,8 сек.
   
2. 
   0,4 сек.
   
3. 
   0,6 сек.
   
4. 
   1,0 сек.
   
5. 
   1,1 сек.
   

1. 
   жеке дара
   
2. 
   тоникалык
   
3. 
   тетаникалык
   
4. 
   пластикалык
   
5. 
   фазалык
   

1. 
   күшi
   
2. 
   жиiлiгi
   
3. 
   қозушылығы
   
4. 
   өткiзгiштiгi
   
5. 
   жиырылғыштығы
   

1. 
   қозу мен өткiзгiштiктi
   
2. 
   қақпақшалардың жабылғанын
   
3. 
   жиырылғыштық пен өткiзгiштiктi
   
4. 
   жиырылғыштық пен тонусты
   
5. 
   тонус пен жүрек дүрсiлiн
   

1. 
   екi жүрекшенiң қозғанын
   
2. 
   қарыншаларда қозу процесiнiң аяқталуын
   
3. 
   қарыншаларда қозудың басталуын
   
4. 
   сол жак жүрекшенiң қозғанын
   
5. 
   қозудың жүрекшеден қарыншаға ауысуын
   

1. 
   К- иондары
   
2. 
   Са- иондары
   
3. 
   адреналин
   
4. 
   тироксин
   
5. 
   глюкокортикоидтар
   

1. 
   1 тон
   
2. 
   2 тон
   
3. 
   3 тон
   
4. 
   4 тон
   
5. 
   I және II-тондар
   

1. 
   «бәрi немесе ештеңе емес» заңына
   
2. 
   күш заңына
   
3. 
   жекелеп өткiзу заңына
   
4. 
   аккомадация заңына
   
5. 
   конвергенция заңына
   

1. 
   жүрек дыбыстарды
   
2. 
   кеуде бөлiгiнiң ығысуын
   
3. 
   электрлiк құбылыстарды
   
4. 
   механикалық құбылыстарды
   
5. 
   контрасты зат енгiзгенде жүрек көлемiн
   

1. 
   босаңсу және қанға толу
   
2. 
   ширығу және айдап шығару
   
3. 
   ширығу және босаңсу
   
4. 
   қанға толу және айдап шығару
   
5. 
   қанға толу және босаңсу
   

1. Гемодинамика түсінігі.

2. Гемодинамиканың негізгі заңдылықтары.

3. Қанның минуттық көлемі.

4. Қанның сызықтық жылдамдығы.

5. Қан айналымының көлемдік жылдамдығы.

6. Көлемі әртүрлі қантамырларындағы қан ағысының жылдамдығы.

7. Артериялардағы және венадағы қанның қозғалысы.

8. Ағзадағы қанның қозғалысын реттейтін артериолалардың маңызы.

9. Артериялық қысым, АҚ нықтайтын әдістер.

10. Артериялық пульс және оның параметрлері.

11. Микроциркуляторлық ағымдағы қан айналу.

12. Артериовенозды анастамоздар.

13. Транскапиллярлық зат алмасу.

Жұмыстың мақсаты: Адамның /артериялық/ қан қысымын өлшеу әдісін игеріп алу.

Жұмысқа қажетті заттар: сфигмоманометр, фонендоскоп.

Жұмысты орындау: Зерттелуші адам бір бүйірін тоса отырып,бір қолын столға салады. Дәрігер /студент/ адамның қарына манжеткамен орап /онша қыспай/ танып тастайды. Ауа осы жүйеден сыртқа шығып кетпес үшін грушаның винтті бұрап, оның клапанын бұрап оны мықтап жуып тастайды. Шынтақ буынындағы /артерияны/ тауып алады да оның үстіне фонендоскоп мембранасын тақап қояды да тыңдайды. Бұл мезетте ешқандай дыбыс естілмейді. Манжеткадағы үрленген ауа қысымын 150-160 мм-ге дейін жеткізеді де винтті клапанды ақырындап манжеткадағы қысымды біртіндеп азайтады. Манжеткадағы қысым сөйтіп, қан тамырдағы қысыммен теңескенде тамырдан «туп-туп» деген айқын дыбыс естіледі. Естісімен міндетті түрде манометрдің бетіне көрсеткіш тұсындағы санды алу керек. Бұл /артериядағы ең жоғарғы максимальды қан қысымы, манжеткадағы қысымды одан әрі төмендеткен сайын дыбыс күшейе түседі де, біраздан кейін жойылып кетеді. Осы сәтте манометр көрсеткіші ең төменгі минимальді қан қысымына сәйкес келеді. Ең жоғарғы қысымнан ең төменгі қысымды алып тастап, пульстік қысымды табуға болады. Қара күш жұмсап, қиналған кезде қан қысымында елеулі өзгерістер туады. Оны өлшеу үшін манжетканы манометрден босатады да зерттелуші адам 20-30 рет отырып тұрады. Содан кейін тағы да оның қан қысымы өлшенеді. Еңбек еткеннен кейін қан қысымы да пульстік қысым да өзгергені байқалады.

1. Рива-Роччи аппаратының схемасын салыңыздар.

2. Тыныш отырған, тұрған сәттерде еңбек өткеннен кейін / систолалық, диастолалық және пульстік қысымдардың мөлшерін жазып алыңыздар./

Тексеру сұрақтары:

1. Артериядағы қан қысымы қандай жағдайларға байланысты?

2. Систолалық, диастолалық және пульстік қысым дегеніміз олардын қалыпты деңгейі қандай?

3. Адамның қан қысымын қандай әдістермен өлшеуге болады?

Лабораториялық жұмыс №2.

Артериалдық пульсті анықтау.

Артериалдық пульс деп артериалық қысымның өзгеруіне байланысты, артерия қабырғасының ритмді тербелісін айтады. Артериалдық пульс жүрек қызметін, қан-тамырлардың жағдайын және артериалық қысымның деңгейін көрсетеді. Пульстың негізгі 4 қасиетін ажыратады: оған жиілігі, күші, жылдамдығы және серпімділігі жатады. Зерттелушінің білек артериясына төрт саусақты қойып лүпілдек нүктесін анықтайды.

Ал пульсті жазатын аппаратты сфигмограф дейді. Сыналушының білезік артериясының бойымен төрт саусақты қойып, анығырақ соғатын (пульсацияланатын) нүктені табады.

Қалыпты жағдайда тамыр соғысы – 60-80 соққы/мин.

1. Ренниннiң бөлiнiп шығуы жоғарылағанда қан қысымы ... .

1. 
   жоғарылайды
   
2. 
   өзгермейдi
   
3. 
   төмендейдi
   
4. 
   кенет төмендейдi
   
5. 
   фазалық түрде өзгередi
   

1. 
   артериолаларда
   
2. 
   артерияларда
   
3. 
   веналарда
   
4. 
   капиллярларда
   
5. 
   венулаларда
   

1. 
   веналардың пульстiк толқындарын
   
2. 
   артериялардың пульстiк толқындардың
   
3. 
   жүректiң биопотенциалдарын
   
4. 
   көкiрек қуысының тыныс алу қозғалыстарын
   
5. 
   қан қысымының қисығын
   

1. 
   Фик, реография
   
2. 
   Рива-Роччи, флебография
   
3. 
   Коротков, сфигмография
   
4. 
   Грольдман, капилляроскопия
   
5. 
   Вальдман, осциллография
   

1. 
   жүректен тамырларға қан айдап шығарылған кезде пайда болатын максимальдi қысым
   
2. 
   веналармен қолқа қысымының айырмасы
   
3. 
   диастола кезiндегi тамырлардағы минимальды қан қысымы
   
4. 
   қолқа мен капиллярлардың қысым айырмашылығы
   
5. 
   айшық қақпақшалар жабылған кездегi пайда болатын қысым
   

1. 
   қан тамырлар кедергiсiне
   
2. 
   қан тамырларды созылуына
   
3. 
   қан тұтқырлығының жоғарлауына
   
4. 
   плевра қуысының терiс қысымына
   
5. 
   қанның осмостық қысымына
   

1. 
   қанның толуына және тамырлардың тонусына
   
2. 
   қанның толуына және систолалық қысымға
   
3. 
   қанның толуына және диастолалық қысымға
   
4. 
   қанның толуына және пульстiк қысымға
   
5. 
   қанның толуына және ортаңғы қысымға
   

1. 
   веналарда
   
2. 
   венулаларда
   
3. 
   артериолаларда
   
4. 
   капиллярларда
   
5. 
   қуысты веналарда
   

1. 
   бүйректе
   
2. 
   мида
   
3. 
   өкпелерде
   
4. 
   бауырда
   
5. 
   терiде
   

1. 
   тасымалдауды, сыйымдылықты
   
2. 
   қоректенуді, бөлiп шығаруды
   
3. 
   тыныстықты, алмасуды
   
4. 
   бөлiп шығаруды, тасымалдауды
   
5. 
   қоймалықты, тыныстықты
   

1. Бүйректің құрылымдық-функционалдық қызметтері.

2. Шумақтық ультра фильтрация үрдісі.

3. Өзекшелік реабсорбция үрдісі.

4. Өзекшелік секреция үрдісі.

5. Соңғы несептің құрамы.

6. Адамның өрбу қызметі және жыныстық құлқы.

7. Жыныстық даму физиологиясы.

8. Еркектер жыныс ағзасының қызметтері.

9. Әйел жыныс ағзаларының қызметі.

10. Жыныстық циклдің фазалары (гипоталамустық-гипофизарлық-жұмыртқалық және жатырлық).

11. Жыныстық қызметтердің реттелуі.

1. Қандай шығару ағзаларын білесіз?

2. Бүйректің құрылымдық-функционалдық бірлігі қалай аталады?

3. Несеп түзілу қалай жүреді? Тәулігіне несеп қанша көлемде түзіледі? Оның құрамы қандай?

4. Алғашқы несеп дегеніміз не? Тәулігіне қанша түзіледі? Құрамы қандай?

5. Соңғы несеп дегеніміз не? Тәулігіне қанша түзіледі? Құрамы қандай?

6. Несеп түзілуді реттеудің қандай жолдары бар?

7. Өрбу дегеніміз не?

8. Жыныстық өрбу дегеніміз не?

9. Алғашқы жыныстық белгілер дегеніміз не?

10. Екіншілік жыныстық белгіліер дегеніміз не?

11. Жыныстық қызметтерді реттеу қалай іске асырылады?

12. Гипоталамустық-гипофизарлық-жұмыртқалық цикл дегеніміз не?

13. Етеккір циклі дегеніміз не?

1. Рефлекторлы теория және принциптері.

2. Соматикалық рефлекстің рефлекторлы доғасының сызбасы.

3. Вегетативті рефлекстің рефлекторлы доғасының сызбасы.

4. Жұлынның құрылымы. Жұлының қызметтері.

5. Жұлынның ОЖЖ басқа бөлімдерімен байланысы.

6. Артқы мидың құрылымы. Артқы мидың қызметтері.

7. Артқы мидың ОЖЖ басқа бөлімдерімен байланысты.

8. Ортаңғы мидың құрылымы. Ортаңғы мидың қызметтері.

9. Ортаңғы мидың ОЖЖ басқа бөлімдерімен байланысты.

10. Аралық мидың құрылымы. Аралық мидың қызметтері.

11. Аралық мидың ОЖЖ басқа бөлімдерімен байланысты.

12. Үлкен жарты шарлар қыртысының құрылымы.

Үлкен жарты шарлар қыртысыныңқызметтері.

13. Үлкен жарты шарлар қыртысының ОЖЖ басқа бөлімдерімен

байланысы.

14. Жұлын қызметтерін зерттеу әдістері.

15. Ми қыртысының қызметтерін зерттеу әдістері.

16. ВЖЖ симпатикалық бөлімінің құрылысы.

Функционалды сипаттамасы.

17. ВЖЖ парасимпатиқалық бөлімінің құрылысы.

Функционалды сипаттамасы.

18. ВЖЖ метасимпатикалық бөлімінің құрылысы.

19. ВЖЖ қызметтерін зерттеу әдістері.

Жұлында саны өте көп рефлекторлы доғалар тоғысады, олардың көмегімен организмің соматиқалық және вегетативті қызметтері бірдей реттеліп отырады. Сіңірлік рефлекстер және созылу рефлекстері қарапайым рефлекторлы реакциялардың қатарына жатады, бір бұлшықеттің рецепторларын тітіткендірумен шақырылатын созылуы, рефлекторлы түрде қысқаруды дамытады.

Орталық жүйке жүйесі мен жүлының фукционалды жағдайын бағалау үшін адамның соматиқалық жүлын милық рефлекстері үлкен диагностиқалық маңызға ие.

Электроэнцефалография – бас миының электрлік потенциалын тіркеу әдісі.

Электроэнцефалограмма – бас миының электрлік потенциалын жазып алу.
Электроэнцефалограмманың параметрлерін және әртүрлі ритмдерін тіркеу жағдайының сипаттамасы.

Ритмдердің атауы	Жиілік, Гц	Амплитуда, мкВ	Ритмді тіркеу жағдайы
Альфа ритм Бета-ритм Гамма-ритм Тета-ритм Дельта-ритм	8-13 13-30 ›35 4-8 0,5-3,5	50 20-25 100-150 250-300	тыныштық күйдегі жағдайда эмоциялық қозу, ақыл-ой және физикалық іс әрекетте, тіркендіргіш әсер еткенде ұйқы, наркоз, гипоксия және әртүрлі аурулар кезінде. үлкен ми сыңарларының қыртысы зақымданғанда, қатты ұйқы, наркоз және гипоксия.

Электроэнцефалография орталық жүйке жүйесінің функционалды жағдайын бағалау үшін үлкен диагностикалық маңызға ие.

Жұмыстың жасалуы: Шыққан қорытындыны мына кестеге енгізіңіз.

Қоздырғыштың ұйқасын қай сан тіркесінен кейін - қоңырауға шартсыз зайырлы нығаюдың, шартты вегетативті көз қарашығының рефлексі, сонымен қатар оның сөну шартын белгілеңіз.

Зерттелуші адамның білегінен пульс жиілігін санайды. Содан кейін адамның жұмылған көздерін бармақтарымен 10-30 с бойы ауыртпай басып тұрып, жібергеннен кейін тамыр соғысын тағы да санайды. Жұмысты 3-4 рет қайталайды. 10-30 с кейін, көз алмасын басып тұрғанда, рефлекстік әсерден кейін ЖЖЖ минутына 8-10 ретке сирейді.

Көз-жүректік рефлекс оң нәтижелі болуы мүмкін (пульстің сиреуі); теріс (көз алмасын басу жүрек қызметі ешқандай өзгермейді); бұрмаланған (пульс жиілігі 15-20 рет мин).

Вегетативтік рефлексті орындау кезіндегі алынған мәліметтер ВЖЖ–нің ЖТЖ-не нақты әсерін көрсетеді.

Зерттелуші адамның білегінен пульс жиілігін есептейді де, бірнеше рет терең дем алуын өтінеді (дискомфорт сезіміне дейін). Оны бастапқы алынған нәтижемен салыстырады. Тамыр соғысы 10-12 ретке баяулауы тиіс.

Вегетативтік жүйке жүйесінің рефлекстері бұзылған жағдайда, тамыр соғуы жиілеп кетеді.

Вегетативтік рефлексті орындау кезіндегі алынған мәліметтер ВЖЖ–нің ЖТЖ-не нақты әсерін көрсетеді.

1. Жұлынның қозғалтқыш жолдары-бұл:

1. 
   жұлынды-қыртысты, таламикалық, церебеллярлы, проприорецептивтi жол.
   
2. 
   вестибуло, тектожұлынды, жұлынды-қыртысты, таламикалық жол.
   
3. 
   қыртысты-, рубро-, вестибуложұлынды, жұлынды-қыртысты, таламикалық жол.
   
4. 
   қыртысты-, рубро-, вестибуло-, ретикуложұлынды жол.
   
5. 
   церебеллярлы, жұлынды-таламикалық, ретикуложұлынды, қыртысты жол.
   

1. 
   сезгiш нейрон, рецептор, орталық, синапс
   
2. 
   сезгiш нейрон, рецептор, орталық, қызмет ететiн мүше
   
3. 
   рецептор, қозғалтқыш нейрон, синапс, қызмет ететiн мүше
   
4. 
   жүйке орталығы, мотонейрондар, синапс
   
5. 
   рецептор, сезгiш нейрон, орталық, мотонейрон, қызмет ететiн мүше
   

1. 
   жұлынның сегiзкөз бөлiмiнде
   
2. 
   II-IV бел сегменттерiнде
   
3. 
   жұлынның кеуде сегметтерiнде
   
4. 
   Х-ХII кеуде сегменттерiнде
   
5. 
   жұлынның мойын сегменттерiнде
   

1. 
   Қызыл ядроны
   
2. 
   Торлы құрылымды
   
3. 
   Сопақша миды
   
4. 
   Таламусты
   
5. 
   Базальды ядроларды
   

1. 
   Павлов И.П.
   
2. 
   Анохин П.К.
   
3. 
   Сеченов И.М.
   
4. 
   Декард Р.
   
5. 
   Шерингтон Ч.
   

1. 
   ортаңғы мида
   
2. 
   гипоталамуста
   
3. 
   Варолиев көпiрiнде
   
4. 
   сопақша мида
   
5. 
   торлы құрылымда
   

1. 
   иррадиация
   
2. 
   концентрация
   
3. 
   идукция
   
4. 
   окклюзия
   
5. 
   конвергенция
   

1. 
   кешiктiрiлетiн, ажыратылатын, өшетiн, шартты тежелу
   
2. 
   кешiктiрiлген, шектен тыс ,ажыратылатын, синаптикалық тежелу
   
3. 
   ажыратылатын, сыртқы, шектен тыс,пресинаптикалық тежелу
   
4. 
   ажыратылатын, шектен тыс, өшетiн, сыртқы тежелу
   
5. 
   өшетiн, қорғайтын, шекен тыс, iшкi тежелу
   

1. 
   динамикалық стереотиптi қалыптастыру, шартты рефлекстi түзу+
   
2. 
   хабар алу, динамикалық стереотиптi қалыптастыру
   
3. 
   шартты рефлекстi түзу, ажыратпалы тежелу
   
4. 
   өшетiн тежелу, динамикалық стереотиптi қалыптастыру
   
5. 
   хабар алу, кешiктiрiлетiн тежелу
   

1. 
   0,5-3,5 сек., 250-300 мв+
   
2. 
   4-8 сек., 100-150 мв
   
3. 
   8-13 сек., 20-75 мв
   
4. 
   15-25 сек., 10-20 мв
   
5. 
   26-35 сек., 50-100 мв
   

1. 
   қозу, тежелу
   
2. 
   функциональды тыныштық, лабильдiлiк
   
3. 
   қозушылық, рефрактерлiк
   
4. 
   тежелу, тепе-теңдiк
   
5. 
   тепе-теңдiк, парадоксальды
   

1. 
   бета
   
2. 
   альфа
   
3. 
   гамма
   
4. 
   тета
   
5. 
   дельта
   

1. 
   қыртыстың үшiншi қатпаларында
   
2. 
   қыртыстың алдыңғы орталық қатпаларында
   
3. 
   бас-ми жүйкелерінің қозғалтқыш ядроларында
   
4. 
   қыртыстың шүйде аймағында
   
5. 
   қыртыстың самай аймағында
   

1. 
   керi афферентацияға
   
2. 
   жағдайлық афферентацияға
   
3. 
   афференттi синтезге
   
4. 
   басты мотивацияға
   
5. 
   пайдалы бейiмделу нәтижесiне
   

1. 
   концентрация, иррадиация, индукция
   
2. 
   концентрация, адаптация, индукция
   
3. 
   иррадиация, доминанта, лабильдiлiк
   
4. 
   индукция, жинақталу
   
5. 
   иррадиация, реверберация, конвергенция
   

1. 
   қыртыстың самай аймағында
   
2. 
   қыртыстың үшiншi маңдай қатпаларында
   
3. 
   қыртыстың алдыңғы орталық қатпаларында
   
4. 
   қыртыстың шүйде аймағында
   
5. 
   бас-ми жүйкелерiнiң қозғалтқыш ядроларында
   

1. Көру анализаторының құрлысы мен қызметі.

2. Көру өткірлігі. Зерттеу әдістері.

3. Көру алаңы. Зерттеу әдістері.

4. Жанасып сезу анализаторларының құрлысы мен қызметтері.

5. Дәм сезу анализаторының құрлысы мен қызметтері.

6. Есту анализаторының құрлысы мен қызметтері.

7. Вестибулярлы анализатордың құрлысы мен қызметтері.

8. Сезу анализаторы құрлысы мен қызметтері.

9. Соматосенсорлы анализатордың құрлысы мен қызметтері.

10. Қимыл анализаторларының құрлысы мен қызметтері.

11. Жылу сезу анализаторының құрлысы мен қызметтері.

Көздің өткірлігін анықтау әдісі көз ауруларын емдеу жұмысында қолданады.Сырттағы заттардың бейнесін анықтау үшін оларды түсі мен реңіне қарай бөлумен қатар, сол заттардың жеке бөліктерін де анықтайды. Көзге көрінген зат неғұрлым ұсақ болса, көздің өткірлігі соғұрлым жоғары болады. Көздің өткірлігі деп көздің бір- біріне өте жақын орналасқан нүктелердің әрбіреуін қабылдау қабілетін айтады. Орталық көру аймағы, яғни көру ағзасының кеңістіктегі заттың пішінін анықтау қабілеті сары дақ қызметіне байланысты.

Жұмыстың мақсаты: Көздің өткірлігін анықтау әдісін үйреніп алу.

Жұмысты орындау: Көздің өткірлігін анықтау үшін доктор Сивцевтің 12 түрді жолдан тұратын кестесі пайдаланылады. Әдетте 1 жолдағы әріптер 50 м. 10 жолдағы әріптер 5 м жерден көрінеді. Еестенің сол жағында әр жлдың тұсында әріптердің қалыпты жағдайда қандай қашықтықтан (д) көрінетіні жазылған. Көздің өткірлігін анықтау үшін кесте жерге іліп қойылады да, көз тексерілетін адам сол кестеден 5 м қашық жерге отырғызылады. Егер зерттелуші адам 10 жолдағы әріптерді анық көріп таныса, көздің өткірлігі 1-ге тең деп саналады. Ал ол 1- ші жолдағы әріпті ғана көрсе көздің өткірлігі 0,1 ге тең болады: 5 м: 50 м : 0,1. Көздің өткірлігі (ү) кестенің оң жағында жазылған.

Зерттелуші адам периметрдің қақ алдына отырып, дәл ортасында орналасқан дөңгелек таңбаға көзін тоқтатады да, екінші көзін алақанымен жабады. Периметрдің доғасын көлденең қойып, ақ түсті бақылау маркасын зерттелуші адам көргенше доғаның ішкі бойымен шетінен ортасына қарай жылжытады. Содан соң периметрдің доғасын тік қойып, көру аймағының үстіңгі және астыңғы шеттерін анықтайды. Дәл осылай түрлі түсті маркалармен анықтау керек.

1 — градусқа бөлінген металлдық жарты шеңбер;

2 — визирді пластинка және иекті тірейтін тірегіші бар вертикальды стержень.

Лабораториялық жұмыс №3.

Дыбыстың сүйек пен ауа арқылы өту дәрежесін анықтау.

Құрал жабдықтар: камертон жиынтығы, мақта.

Дарылдап тұрған камертонның табанын бастың төбе бөлігіне тақап қояды. Бастапқы кезде қатты естіліп тұрған дыбыс біраздан кейін бәсеңдейді, бара-бара мүлдем жоғалып кетеді. Осы кезде камертонды сыртқы есту тесігіне жақындатса, дыбыс қайтадан естіле бастайды. Егер 1 құлақтың тесігін тампонмен жауып, үндетіп тұрған камертонды қайтадан орнына қойса, жабылған құлаққа дыбыс қаттырақ естіледі.

Сүйектік өткізгіш ауалыққа қарағанда күштірек.

1. Көздiң максимальды өткiрлiгi ... болады.

1. 
   сары дақта
   
2. 
   соқыр дақта
   
3. 
   торлы қабатының шеткi аймағында
   
4. 
   орталық шұңқырда
   
5. 
   көру жүйкесiнде
   

1. 
   Сивцов-Головиннiң кестесi
   
2. 
   Форстер периметрі
   
3. 
   Анфимов кестесi
   
4. 
   офтальмоскоп
   
5. 
   Рабкиннiң кестесi
   

1. 
   көру жүйкесiн құрайтын ганглиозды жасушалардың аксондарының
   
2. 
   сауытшалардың
   
3. 
   таяқшалардың
   
4. 
   пигменттi жасушалардың
   

1. 
   цилиндрлiк
   
2. 
   екi жағы ойыс
   
3. 
   екi жағы дөңес
   
4. 
   горизонталды
   
5. 
   квадратты
   

1. 
   Форстер периметрі
   
2. 
   аудиометр
   
3. 
   эстезиометр
   
4. 
   Вебердiң циркулi
   
5. 
   офтальмоскоп
   

1. 
   әр түрлi ара қашықтықта әр түрлi объектiлердi максимальді ажыратуды
   
2. 
   объектiлердi әр түрлi ара қашықтықта
   
3. 
   жақын тұрған объектiлердi
   
4. 
   нәрселердi тесiрейiп қараумен
   
5. 
   қараңғыда
   

1. 
   жоғарлайды
   
2. 
   өзгермейдi
   
3. 
   жойылады
   
4. 
   төмендейдi
   
5. 
   фазалы өзгередi
   

1. 
   қыртыс оталығы
   
2. 
   таламикалық ядролар
   
3. 
   ортаңғы ми
   
4. 
   мишық
   
5. 
   лимбиялық құрылыс
   

1. 
   төмендейдi
   
2. 
   өзгермейдi
   
3. 
   жойылады
   
4. 
   жоғарлайды
   
5. 
   фазалық түрде өзгередi
   

1. 
   ретинол мен опсинге
   
2. 
   йодопсин мен ретинольға
   
3. 
   эритролаб және вит.А
   
4. 
   хлоралаб және опсинге
   
5. 
   вит. А және йодопсинге
   

1. Эндокринді жүйеге жалпы сипаттама.

2. Гормондар, олардың жіктелуі және қасиеттері.

3. Гипоталамустың құрылымдық-функциялық ұйымдастырылуы.

4. Гипофиздің құрылымдық-функциялық ұйымдастырылуы.

5. Гипоталамус-гипофиз-бүйрекүсті безі жүйесінің құрылымдық-функциялық ұйымдастырылуы.

6. Эпифиздің құрылымдық-функциялық ұйымдастырылуы.

7. Қалқанша безінің құрылымдық-функциялық ұйымдастырылуы.

8. Қалқанша маңы безінің құрылымдық-функциялық ұйымдастырылуы.

9. Айырша безінің құрылымдық-функциялық ұйымдастырылуы.

10. Ерлердің жыныс бездерінің құрылымдық-функциялық ұйымдастырылуы.

Ішкі сөлініс бездерінің топографиясы және гормондары.

Гипоталамус

Либерин, статин, вазопрессин, окситоцин

Мелатонин,

адреногломерулотропин

Гипофиз

Тропты гормондар

Тимозин

Паратгормон

Гастрин, секретин

Эритропоэтин,

Ренин,простогландиндер

Ұйқы безі

Инсулин, глюкагон

Андрогендер аз мөлшерде эстрогендер

Плацента

Эстроген, прогестерон

Хориондық гонадотропин


Аналық бездер

Эстрогендер, прогестерон

11. Әйелдер жыныс бездерінің құрылымдық-функциялық ұйымдастырылуы.

5. Білім берудің және оқытудың әдістері – түрлі-түсті нұсқадағы фотографиялармен, муляждармен, сызбанұсқалармен және бақылау сұрақтармен жұмыс істеу. Шағын топтарда жұмыс істеу.

Сызбанұсқалармен жұмыс.

Әдебиет: № 1 қосымшаны қараңыз.

7. Бақылау

Тесттер

1. Полипептидті гормонға ... жатады.

А) глюкогон

B) инсулин

С) тироксин

D) паратгормон

2. Стериодты гормонға ... жатады.

А) эстрогендер

В) прогестерон

С) гидрокортизон

D) катехоламин

3. Тирозиннің туындыларына ... жатады.

А) катехоламиндер

В) тироксин

С) трииодтиронит

D) инсулин

4. Қандағы қанттың деңгейін ... гормоны реттейді.

А) ұйқы безінің

В) бүйрекүсті безінің қыртысы қабатының

С) бүйрекүсті безінің милы қабатының

D) қалқанша маңы безінің

5. Бүйрекүсті безінің милы қабатында ... өндіріледі.

А) окситоцин және АДГ

В) инсулин және глюкоза

С) адреналин және норадреналин

D) АКТГ, ТТГ, СТТ

6. Бүйрекүсті безінің қыртысты қабатында ... өндіріледі.

А) окситоцин және АДГ

В) инсулин және глюкогон

С) минералокортикоидтар және глюкортикондар

D) АКТГ, ТТГ, СТГ

7. Гипофиздің алдыңғы бөлігі ... бөліп шығарады.

А) окситоцин және АДГ

В) инсулин және глюкогон

С) адреналин және норадреналин

D) АКТГ, ТТГ, СТГ

8. Гипофиздің артқы бөлігі ... бөліп шығарады.

А) окситоцин және АДГ

В) инсулин және глюкогон

С) адреналин және норадреналин

D) АКТГ, ТТГ, СТГ

9. Қалқанша безі ... гормондарын өндіреді.

А) либериндер және статиндер

В) триоксин, тринодтрионин және тиреокальцитонин

С) тироксин және прогестерон

D) паратгормон және кальцитоник

10. Қалқанша маңы бездерiнiң гормонына ... жатады.

А) паратгормон+

В) тирокальцитонин

С) инсулин

D) глюкагон

Е) альдестерон

11. Айырша безі ... гормонын өндіреді.

А) тимозин

В) тироксин

С) тестостерон

D) паратгормон

12. Эпифиз ... гормонын өндіреді.

А) тимозин

В) тироксин

С) мелатонин

D) пататгормон

13. Әйел жыныс бездері ... гормондарын өндіреді.

А) либериндер және статиндер

В) тироксин, трииодтиронин және тиреокальцитонин

С) эстрогендер және тестостерон

D) андростерон және тестостерон

14. Еркек жыныс бездері ... гормондарын өндіреді.

А) либериндер және статиндер

В) тироксин, трииодтиронин және тиреокальцитонин

С) эстрогендер және тестостерон

D) андростерон және тестостерон

15. Гипоталамус рилизинг- факторларын ... өндіреді.

А) либериндер және статиндер

В) тироксин, трииодтиронин және тиреокальцитонин

С) тестостерон және прогестерон

D) паратгормон және кальцитонин
Қосымша №1.

Әдебиет

Қазақ тілінде

негізгі:

1. Сәтбаева, Х. Қ. Адам физиологиясы: оқулық. – 2 бас. түзетілген және толықтырылған. – Алматы: Эверо,2005, 2007, 2010.

2. Миндубаева, Ф.А. Физиология пәнінен практикалық сабақтарға арналған нұсқау: оқу-әдістемелік құрал . – Алматы : Эверо, 2012. – 186.

3. Дүйсембин Қ. Жасқа сай физиология және валеология: оқулық.- А., 2007. Қалыпты физиологияның лабораториялық жұмыстары: студенттер үшін.-Шымкент, 1993.

қосымша:

1. Атлас анатомия және физиология: оқу құралы/Т. Ә. Ізмұхамбетов [ж.б.] –Алматы, 2007. -170 бет.

2. Нұрмұхамбетұлы Ғ. Орсыша – қазақша медициналық (физиологиялық) сөздік: словарь = Русско –казахский медицинский (физиологический) словарь: сөздік. – А., 2007..

Орыс тілінде

негізгі:

1. Физиология человека. Compendium: учеб. пособие / под ред. Б. И. Ткаченко. -3-е изд. испр. и доп. –М.: - Медиа, 2010. -496 с.

2. Агаджанян, Н.А. Нормальная физиология: учеб. Для студентов мед. вузов. –М.: ООО “ Изд-во медицинское информ . агентство”, 2009. – 520 с.

3. Миндубаева, Ф.А. Руководство к практическим занятиям пофизиологии по физиологии: учеб.- методическое пособие.- Алматы: Эверо, 2012. – 194 с.

4. Нормальная физиология: Практикум: учеб. Пособие / под ред. К.В. Судакова. – М.: МИА, 2008.

5. Чеснокова, С.А. Атлас по нормальной физиологии: учеб, пособие.- 2-е изд., испр. и доп. –М.: МИА, 2007.-496 с.

6. Нормальная физиология человека: учеб. / под ред. Б. И. Ткаченко.- М., 2005.

7. Руководство к практическим занятиям по норьмальной физиолигии: учеб. Пособие/под ред. С. М. Будылиной.-М., 2005.

8. Физиология человека: учебник. / под ред. В. М. Покровского, Г. Ф.1,2 том Коротко. -2-е изд., перераб. И доп. – М.: Медицина, 1998, 2001, 2003.- 656 с.

9. Основы физиологии человека. Т. 1,2: учеб./ под ред. Б.И. Ткаченко.- СПб., 1994.

қосымша:

1. Физиология человека:учебник / Н.А. Агаджанян [и др.] ; под ред. Н. А. Агаджаняна. –М., Медицинская книга; Н. Новгород: Изд – во НГМА, 2005. – 526 с.

2. Пушкарев Ю. П. Трудные вопросы физиологии: учебное пособие / Ю.П. Пушкарев, Г. И. Лобов. – СПб., 2007.

3. Физиология в рисунках и таблицах: вопросы и ответы: учебное пособие / под ред. В. М. Смирнова.- М., 2007.

4. Нормальная физиология. В 3 т. Т. 1, 2. Общая физиология: учеб. пособия для вузов / под / ред. В.Н.Яковлева. – М., 2006.

5. Жакипбекова Г. С. Физиология высшей нервной деятельностеи. Условный рефлекс его нейрофизиологические механизмы: учеб. пособие. – А., 2006.

6. Кузина С.И. Нормальная физиология: конспект лекций.- М., 2006.

7. Методические указания для студентов к лабораторным занятиям по курсу нормальной физиолгии: Физиология дыхания: лечебный педиатрический фак. 1-2 курс / сост. Н. М. Мурина. – Ш., 2006. – 23 с. + эл. опт. диск (CD­ROM).

8. Мозговая К . В. Шпаргалка по возрастной анатомии, физиологии и гигиене: ответы на экзаменационные билеты. – М., 2006.

9. Орлов Р. С. Нормальная физиология: учеб. – М., 2005.

10. Основы физиологии человека: учеб. / Н. А. Агаджанян [и др.].-М., 2005.

11. Лот К. Основы физиологии почек: пер. с англ./науч. ред. Ю.Г. Аляев- 4-е изд.-М., 2005.

12. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии: учеб. пособие / под ред . К. В. Судакова. – М., 2002.

14. Физиология: Основы и функциональные системы: курс лекций / под ред . К. В. Судакова.- М., 2000.

Ағылшын тілінде:

1. Sperelakis, Nikolas Essentials of Physiologi = Основы физиологии: монография / Nikolas Sperelakis . – Boston: New York: Toronto, London, 1996. -722 c.

2. Bullock Barbara L. Pathophisiology: adaptations and Alterations in Function.- Fourth Edition.- Neue York, 1996.+1=эл. гиб. дис. – Перевод заглавия: Патофизиология. Адпатация и повреждение функций.

3. West J. B. Respiratory Physiologi – the essentials: моногр.- 5 th ed.- Baltimore, 1995.- Перевод заглавия: Респираторная физиология.

4. Willms Janice L. Physical Diagnosis: bedside Evaluation of diagnosis and Function.- Baltimore, 1994.- Перевод заглавия: Физиологическая диагностика.

5. Plaut D. C. Connectionist Modelling in Cognitive Neuropsychology: a Case Study.- Lawrenge Erlbaum Associates, Publichere. - [S. I.] : Hove (UK), 1994.- Перевод заглавия: Моделирование связи в познавательной нейрофизиологии (исследование).

Электронды ресурстар:

1. Методические указания для студентов к лабораторным занятиям по курсу нормальной физиологии. Физиология дыхания. [Электонный ресурс]: лечебный педиатрический фак. 1-2 курс / сост. Н.М. Мурина. – Электрон.текстовые дан. (150 Кб).- Шымкент: Б. и., 2006.

2. Агаджанян Н.А. Основы физиолгоии человека[Электонный ресурс]: учеб. -2-е изд., испр.-М., 2001.-1 эл. опт. диск (CD­ROM).

3. Основы физиолог человека. В 2 т. Т.1 [Электонный ресурс]: моногр.- М., 2002.- 1 эл. опт. диск. (CD-ROM).

4.. Основы физиолог человека. В 2 т. Т.2 [Электонный ресурс]: моногр.- М., 2002.- 1 эл. опт. диск. (CD-ROM).

5. Физиология высшей нервной деятельности [Электонный ресурс]: методические рек. для студентов мед. фак./сост. Д.А. Адильбекова.- Электрон. текстовые дан. (388 Кб)7- Шымкент:Б. и., Б. г.- эл. опт. диск. (CD-ROM).

6. Физиология пәнінен электронды оқу құралы [ Электронный ресурс] : медициналық колледждерге арнлған оқу құралы. – Электрон. текстовые дан. (22,3Мб). –Түркістан: ОҚО, 2012. –эл. опт. Диск (CD-ROM).

7. Сәтбаева Х. Қ. Адам физиологиясы [Электонный ресурс]: оқулық.- А., 1995.- эл. опт. диск. (CD-ROM).

8. Дүйсембин Қ. Орталық жүйке жүйесі және жоғарғы жүйке әрекетінің физиологиясы [Электонный ресурс]: моногр.- А., 2001.- эл. опт. диск. (CD-ROM).-

9. Анатомия и физиология человека. В 4 вып. [ Видеозапись, кинофильм, микроформа]: видиоэнцикл. Для народного образования.- М., Б. г.- 1 вк.

12. Лехак В. А. Ключ к пониманию физиологии [Электонный ресурс]: моногр.- М., 2002.- 1 эл. опт. диск. (CD-ROM).- Всего 2 экз.

14. Федюкович Н.И. Анатомия и физиология [Электонный ресурс]: учеб. пособие / Н.И. Федюкович. – Ростов н/Д., 2002.- 1 эл. опт. диск. (CD-ROM).

15. Шульговский,В.В.Основы нейрофизиологии [Электонный ресурс]: учеб. пособие-Электрон. текстовые дан.(5,96 Мб) .-М.:Б. и., 2003. - 1 эл. опт. диск. (CD-ROM).

16. Дубынин, В.А. Регуляторные системы организма человека [Электонный ресурс]: учебное пособие.- Электрон. текстовые дан.(12,9 Мб) .-М.: Дрофа, 2003. - 1 эл. опт. диск. (CD-ROM).

жүктеу/скачать 1,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: