Оңтүстік Қазақстан облысы Шымкент қаласы «№99 мектеп-гимназия» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің бастауыш сынып мұғалімі Айтбекова Салтанат Сатайқызы

Құрметті ата-аналар, қымбатты ұстаздар, оқушылар, келген қонақтар! Бүгін сіздер 1в сыныбының «Қош бол, сүйікті Әліппе» атты ертеңгілігін тамашалағалы отырсыздар. Шәкірттердің тұңғыш рет қолдарына ұстап, бетін ашқан оқулығы да- Әліппе. Бұл кітап бүкіл ғылым дүниесінің алғашқы соқпағы, білімге бастайтын алғашқы жолы. Осы Әліппе оқулығы арқылы біздер 42 әріпті меңгеріп, енді одан әрі үлкен-үлкен биік шыңға көтерілмекпіз. Кеше ғана алаңсыз атқа мініп шапқылап жүрген бүлдіршіндер, бүгінде бойларында жауапкершілік пайда болып, саналы азаматтық борыштарының алғашқы асуын аман-есен асып, бір жасқа тағы да есейіп отыр. Мына тұрған кешегі бүлдіршіндер, бүгінгі шәкірттер, ертеңгі ата-ананың ұл-қыздары емес, халықтың ұл-қыздары болсын.

Өсті міне бойларың,

Өсті ақыл-ойларың.

Қуанышқа ортақпын,

Құтты болсын тойларың.

Бүгін міне салтанат.

Оқулықпен достаспақ,

Әліппемен қоштаспақ.

Ой білімі жаңғырмақ,

Әліппеден мәңгілік,

Әріптерді таныған.

Өңкей білгіш балдырған.

Құтты болсын тойларың!

Жеміске құты тола ма,

Бір-бірлеп теріп алмасақ.

Әп-сәтте шыға қоя ма,

Еккен дәнің ойласаң,

Білім де сондай қарағым,

Біртіндеп сіңер ойыңа.

Ұғып ал білім боларын,

Шам-шырағың жолыңда.

Көлге ойнаған бұлақтың,

Қайнар көзін көріп пе ең?

Том-том қалың кітаптың,

Басы болар «Әліппе»,- деп ақын Мұзафар Әлімбаев ағамыз жырлағандай, бұл білімнің, ғылымның ең алғашқы жолы ғана.
Бала деген шіркін-ай балдай екен!

Тәттілігі жая мен жалдай екен!

Арып-ашып даладан келгеніңде,

Бал иісін таттырып алдайды екен!- деп Кенен Әзірбаев атамыз айтқандай енді кішкентай бүлдіршіндеріміздің бал тіліне құлақ салайық!

Білімнің кілтіндей

Әліппе ұстатқан

Оқуға іркілмей,

Тоқуға ұстартқан.

Қамқоры ұл-қыздың

Мұғалім ол біздің
Қиынға төзуге

Үйреткен қашанда,

Жаманнан безуге,

Жақсылық жасауға.

Қамқоры ұл-қыздың

Мұғалім ол біздің.

Бар білімнің бастауы

Бар ғылымның бастауы,

Жас балаға нұр шашқан.

Қандай кітап тіл ашқан?

Оқушылар: (хормен) Әліппе!

Олай болса өзіміз алғаш рет қолымызға ұстаған аяулы әліппені ортаға шақырайық.

Хормен: Әліппе! Әліппе! Әліппе!


Әліппе:

Арымысыңдар, жас достар!

Армысыздар, ата-аналар!

Болашаққа жас бастар

Әліппе келді ортаға

Білім деген ғажайыптың

Әліпбиін меңгерген.

Келешегі қазақтың

Басталады сендерден.

Мұғалім: Ал, балалар, Әліппе жайлы не білесіңдер? Қане ортаға салайық. Ең алғаш «Әліппе» оқулығын жазып беріп кеткен кім?

Оқушылар: Ыбырай Алтынсарин

Мұғалім: Ыбырай Алтынсарин деген кім болған?

Оқушылар: Ағартушы, педагог болған.

«Әліппе» оқулығынан қанша әріп үйреніп жаздыңдар?

Бар кітапқа бас болған

Әліппе-ғылым анасы.

Әліппеден басталған

Даналықтың данасы.
Мектебің мынау, класың,

Осында он жыл тұрасың.

Тарыдай болып кіресің,

Таудай болып шығасың.

Қызығып қарай бердім әріптерді.

Мен үшін жұмбақ болып қалар ма еді,

Ұстазым оның кілтін алып берді.

Сені қолға алып мен.

Есігін аштым мектептің,

Ертеңгі сәуле жарықпен.

Көп нәрсені үйреттің.

Таныстырып әріппен,

Тақылдатып сөйлеттің.

Небір қызық сырларды

Тыңдай бердім мен жұтып,

Тіл біткен жұмбақ, жырларды.

Кең дүние есігі.

Соғылған сомдар алтыннан,

Әліппе білім бесігі!

Бойымдағы қуаныш.

Бірге жүрген қасымда,

Кітап болды сыңарым.

Апарар сені алысқа

Жеңіл емес ауыр жол.

Тырысып бақ намысқа.

Әліппе ғылым ағасы.

Әліппеден басталған,

Даналықтың данасы.

Қызығына тоймадық.

Әріптерді үйреніп,

Сауат аштық тоймадық.

Айттық әділ бағаны.

Әріпсіз сөз болмайды,

Буын онсыз толмайды.

Адам барлық әріпті,

Ардақтайды қолдайды.

Жылжып-жылжып ой асты.

Ойдағыдай бітірем,

Мен бірінші класты.

Қызыл арай гүл алып,

Жақын тарттың жаныңа,

Шәкіртім деп қуанып.

Әліппені ұсындың.

Бақытымның осыдан

Басталғанын түсіндім.

Атам менен апам да.

Шопан, ұшқыш, ғалам да,

Небір мықты дарын да

Тіл сындырып әріпке,

Ашқан алғаш әліппе.

Тербетемін білім бөбек бесігін.

Өмір деген өрлі өзенге шомылып,

Жаттап өстім ұстазымның есімін.

Сенен түлеп ұшамын мен.

Өзің берген біліміңмен,

Биіктерге ұшамын мен.

Жүздеріңнен мейірім мен нұр тамар.

Алдарыңда жауқазындай құлпырған

Біз алаңсыз балғын шақты балалар.

Білім іздеп инемен құдық қазғандар.

Құшақ жая қарсы аламыз сіздерді

Би де билеп, ән де бүгін шырқалар.

Білмеуші едік әріп те

Оқимыз қазір ертек те

Үйреттің оны Әліппе

Әріпті қосып әріпке,

Ырза боп саған жүреміз

Қош бол, сүйікті Әліппе!

Жаңадан пәндер жалғасты.

Әліппе сырын ұқтырған

Рахмет, ұстаз алғашқы!

Кең дүние есігі,

Соғылған сомдап алтыннан

«Әліппе» білім бесігі!

Әліппе күнгі тойымыз.

Бәріміздің бара-бар,

Бойымыз бен ойымыз.

Әліппе тойын тойлайық.

Ертең тағы сабақ бар,

Оқуды да ойлайық.

Үлкен болып өсеміз

Көп мұхитты кешеміз,

Көк әлемін кеземіз!

Жасыл жайлау түкті кілем көк кілем

Көк кілемде көп ойнаймын көп күлем

Айдарыңнан сипап өткен самалды

Қазағымның алақаны деп білем.
Қайда жүрсем атамекен

Көкейімде жатады екен

Күннің өзі қимай оны

Ұясына батады екен.

Көк кілемде көп ойнаймын көп күлем

Күннің нұрын айдың аппақ сәулесін

Қазағымның махаббаты деп білем

Көк кілемде көп ойнаймын көп күлем

Асқар тауын аспанымен астасқан

Қазағымның мәртебесі деп білем

Болған соң өзім бас әріп.

Мереке, дулы жиынды

Жүремін әр кез басқарып.

Дауыстының бірімін.

Ә дегенің - Әліппе,

Бастауы бар білімнің.

Бар боламын, бар десең.

Қай әріппін, қанеки,

Ұмыттың ба әлде сен?

Құлпыртқан сай-саласын.

Гүлді сүйсең, сен егер,

Мені де тез табасың.

Қане, атымды кім айтар,

Қайсың зерек баласың?

Ғылым да менде, ғалым да,

Керегіңді алып қал,

Ғажайып мынау шағыңда.

Дарамын да данамын.

Добы да боп кетемін,

Ойынқұмар баланың.

Айтшы қане, сонымен,

Мен қай әріп боламын?

Елін сүйген ерлерім.

Есімімді шын асыл,

Елдікпен ізде сен мені.

Жаңбырмен жүзін жуады.

Екі орақ пен бір таяқ,

Белін бірге буады.

Ол қай әріп болады?
З-әрпі: Зерделі де, зерек те,

Зиялы да, керек те.

Шатастырып үштікпен,

Тек сен оны жер етпе.

Ол тұрады алдында.

Күллі адамзат сыйлаған,

Имандылық бар мұнда.

Құрба құрдас, қарындас.

Қ әріптен басталар

Деп жазсаң да қара қас.

Желбіреген жалауда.

Балада да мен бармын,

Біледі мені әр аула.

Мағжан сүйген елім бар,

Мұқағали жырлаған,

Мақтан етер жерім бар.

Нарын құмда жүреді.

Нартәуекел!-деп атам,

Нарүлекке мінеді.

Мені білген әрқашан,

Нан қадірін біледі.

Отан деген- туған жер

Отан – ана

Отан – үлкен

Қазақстан – туған ел.

Ө-әрпі: Өнермен өрлеп өрге мен,

Өрнек өрем өрмеден.

Өрістімін өнермен,

Өмірлімін өлеңмен.

О-деп қалар кейде тек,

Белбеуімді көрмеген.

Ойлап көрші зердемен,

Қай әріппін сонда мен?

Қырларда құр - деші,

Жайылып жүр, - деші,

Біреуі қарауыл,

Қарайлап тұр, деші,

Ал енді өзің-ақ

Р-р-р-р – деші.
С-әрпі: Сәуле болып жарық күн,

Суға да мен қарықпын.

Сөз таппайтын серке боп,

Тай тұяқтай әріппін.

Сыртылдайды түнімен.

Білгің келсе уақытты,

Көрсетеді тілімен.

Басын бастап беремін.

Құс жұмыртқа, бұтақтың

Ортасында келемін.

Үмітімін сан ардың.

Үлпілдеген үкідей,

Ұяң дыбыс саналдым.

Түйіскенде байқалық.

Бас әріпке саналып,

Х туып тұр, жаңалық!

Мен тұрамын алдында.

Менен ғана басталар,

Шұғыла да шалғында.

Алдынан қашан ығыстым.

Ызғарды да ыстықты,

Мен бастауға тырыстым.

Алып кисең білдірмейді қарсылық.

Қане, мұны қайсы бала шешеді,

Басында оның қандай әріп?-деседі.

Шаянда бар, биеде жоқ,

Аязда бар, боранда жоқ.

Ол қай әріп?

«Әліппемен» қош айтысып қаламыз,

Енді қолға басқа кітап аламыз.

Ата-ана қуанышқа ортақ бол,

Сауатты болып шықты балаңыз.
Әліппе: Ой, бәрекелді балалар, міне сендер барлық әріпті атап өттіңдер. Бірін жұмбақтап, енді бірін мақалдап, тіпті жаңылтпаш түрінде де шатастырмай, дұрыс айттыңдар! Сонымен сендер «Әліппені» толық аяқтадыңдар.

Рақмет! Ризамын сендерге!

Ал мына жақта келе жатқан кім екен?

Хормен: Ана тілі ғой!

Ана тілі: Балалар, енді бұрынғыдан да көп оқитын боласыңдар. Мен сендерге көп қызықты ертегілер, әңгімелер арнаймын, тек сендер ынта қойып, мені таза ұқыпты ұстасаңдар, оқысаңдар, көп нәрсе үйренесіңдер.

Туған елдің тілімін,

Ақылы мен танымын.

Түсіндірер бәріне,

Ана тілі-пәнімін,

Ана тілім-елдігім,

Ана тілім болмаса

Бүтінделмес кемдігім.

Қазақ тілі- өз тілім, ана тілім,

Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.

Қастерлейді ұл-қызың мәңгі сені,

Болашаққа бастаған дана тілім.

Бұл мәңгі сенің қазақ тілің.

Математикаға орын берсең басыңнан.

Барлық ғылым саған үйір болады,

Досың солар-табылатын қасыңнан.

Балалар мен сендерге санауды, есеп құрастырып шығаруды, көптеген қызықты математикалық жұмбақ шешуді үйреттім.
Оқушы: Біздің келер шамамыз,

Бестен үшті аламыз.

Төртті бөліп екіге,

Жауабын тез табамыз.

Көбейтуге данамыз.

Төрт амалды тең білер,

Өте зерек боламыз.

Қызық-ау, әсіресе ән сабағы.

Гүлдариға Шара болып би билесе

Мадина Күләш болып ән салады.

Үкілі бөрік киіп жарасамыз.

Апайға ән үйреткен риза болып,

Үйді-үйге өлең айтып тарасамыз.