Theme № 10 The Pronouns / Eсімдіктері
Есімдіктер есім сөздердің атын да, белгісін де, санын да атамай тек нұсқап меңзеп көрсетеді де, солардың орнына қолданылады. Олар мағынасына және атқаратын қызметіне қарай бірнеше топқа бөлінеді.
Есімдік түрлері
Personal pronouns
Жіктеу есімдіктері
|
I, you, he, she, it, we, you, they
|
Possessive pronouns
Тәуелдік есімдіктері
|
my, your, his, her, its, our, your, their, mine, yours, his, hers, its, ours, yours, theirs
|
Demonstrative pronouns
Сілтеу есімдіктері
|
it, this/these, that/those, same, such
|
Interrogative pronouns
Сұрау есімдіктері
|
who (whom), whose, which, what (сұраулы сөйлемдерде)
|
Self-pronouns
(Reflexive pronouns)
Өздік есімдіктері
|
myself, yourself, himself, herself, itself, ourselves, yourselves, themselves
|
Reciprocal pronouns
Ортақ есімдіктер
|
each, other, one another
|
Negative pronouns
Болымсыз есімдіктері
|
no, nobody, (no one), none, nothing (болымсыз сөйлемдерде)
|
Indefinite pronouns
Белгісіздік есімдіктері
|
some, any, no, all, both, each, every, other, another, one, much, many, (a) little, (a) few,
either, neither
|
Personal pronouns
Number
|
Person
|
The Nominative case
|
The objective case
|
Single
|
I
II
III
|
I
You
He
She
It
|
Me
You
Him
Her
It
|
Plural
|
I
II
III
|
We
You
They
|
Us
You
Them
|
Possessive pronouns
Тәуелдік есімдіктері кімнің? ненің? деген сұрақтарға жауап береді.
Possessive Adjectives
|
Possessive Pronouns
|
My our
Your your
His their
Her
Its
|
Mine ours
Your yours
His theirs
Hers
|
For example:
Whose bag is this? (Бұл кімнің сөмкесі)?
It`s my bag (Бұл – менің сөмкем) / It`s mine (Бұл менікі)
This is not my pencil, mine is blue – Бұл менің қарындашым емес, менікі – көк.
Demonstrative pronouns
Сілтеу есімдіктері нұсқау және көрсету мағыналарын білдіретін есімдіктің түрі.
Single form
|
Plural form
|
This (мынау, бұл, осы) this week, this year
My brother will go to Turkey this summer.
I am busy at this moment.
These (мыналар, осылар) these
weeks, these years
These are my books.
|
That (анау, сонау, сол) that week, that year
Asel lives in that house.
At that moment the door opened and a man entered the room.
Those (аналар) those weeks, those years
I like those dresses.
|
Егер заттар сөйлеушіге жақын орналасқан болса, онда this,
|
Егер заттар сөйлеушіден біршама қашықтықта орналасқан
|
these сілтеу есімдіктері қолданылады.
|
болса, онда that, those сілтеу есімдіктері қолданылады.
|
Interrogative pronouns
Сұрау есімдіктері жауап алу мақсаты мен сұрау мағынасында қойылатын сұрақтар, сөйлемдерде олар заттың саны, белгілері, сапасы орналасқан орны туралы сұрайды.
Who? (кім?), what? (не? қандай?), which? (қайсысы?
қай?), whose? (кімдікі?), whom? (кімге?)
Who is that man?
Who (whom) did you meet there?
Whose book is that?
What has happened?
Which chapter did you like best?
Self-pronouns (Reflexive pronouns)
Өздік есімдіктері ағылшын тілінде атау септігінде жіктеу есімдіктерімен қабаттасып қолданылады. Жекеше түрдегі есімдікке - self ал көпше түрдегі есімдіктерге –selves жалғауы жалғанады.
Single form
|
Plural form
|
I myself
(өзім)
|
I can do it myself
|
We ourselves
(өзіміз)
|
We can do it ourselves
|
You yourself (өзіңіз)
|
You can do it yourself
|
You yourselves (өздеріңіз)
|
You can do it yourself.
|
He himself
(өзі)
She herself (өзі)
It itself (өзі)
|
He can do it himself She can do it herself
|
They themselves
(өздері)
|
They can do it themselves
|
Өздік есімдіктер сөйлемде есімдіктен кейін немесе сөйлемнің аяғында келеді. Егер сөйлемде іс-әрекетті жасаушы өзі екендігі анық айқындалып тұрса, зат есімнен кейін өздік есімдік қолданылады.
Мысалы:
He himself solved the problem.
I myself will present the prizes.
Negative pronouns
No және noun болымсыздық есімдіктері
No – сөйлемдерде «ешнәрсе, жоқ» мағынасында болымсыз мағына береді.
► No + noun
I have no ticket. = I haven’t a ticket.
I have no time to help you today = I have any time to help you
today
None есімдігі зат есімсіз қолданылады.
How much money have you got? „None.`
Is there telephone in the room? No, there is none
► None + plural word (зат есімнің көпше түрі) a) None of the libraries were (was) open
b) None of my friends will be at the party
Indefinite pronouns some (something, somebody, someone) any (anything, anybody, anyone) no (nothing, nobody, no one)
|
Affirmative
|
Interrogative
|
Negative
|
Countable / uncountable
|
Some
|
Any
|
Not any / no
|
People
|
Someone / somebody
Біреу, әлдекім
|
Anyone / anybody
|
No one / nobody ешкім
|
Things
|
Something Бір нәрсе, бірдеңе
|
Anything
|
Nothing Ештеңе, ешнәрсе
|
Places
|
Somewhere Бір жерге, бір жерде
|
Anywhere
|
Nowhere Ешжерде, ешқайда
|
► Some – белгісіздік есімдігі болымды сөйлемдерде зат есімнің жекеше және көпше түрлерінің алдында келеді.
Зат есімнің көпше түрінің алдында «бірнеше» деп аударылады.
Aisha bought some books to read.
Nurdaulet asked me some questions.
► Саналмайтын за есімдердің алдында қолданылады. a) There is some milk in the fridge.
b) I want to buy some cheese.
► Біреуге ұсыныс жасағанда, әлде қандай да бір сұрақ қойғанда, some есімдігі қолданылады.
Would you like some coffee?
Can I have some cold water?
► Any есімдігі әдетте болымсыз және сұраулы сөйлемдерде қолданылады.
We didn`t buy any flowers.
There isn`t anybody at the door.
► Болымды сөйлемдерде «кез келген» деген мағынаны береді.
Anybody can do it.
May I play anything I like?
Many және Much есімдіктері
► Many және much есімдіктері «көп» деген мағынаны білдіреді. Many саналатын, much саналмайтын зат есімдердің алдында қойылады. Олар әдетте сұраулы және болымсыз сөйлемдерде қолданылады.
Many people attended the meeting.
Do you spend much time on your homework?
There isn`t much tea left.
► Many және much есімдіктері very, rather, too, so және as, how сөздерімен де қолданылады.
There are very many illustrations in the magazine.
Arman has so many friends in Astana.
I have spent too much time on this translation.
Кейбір болымды сөйлемдерде „much` a lot (of), lots (of), plenty (of), a good deal (of), a great deal (of) қолданылады.
► Many есімдігінің орнына a lot (of), lots (of), plenty (of) қолдануға болады.
We have plenty of time.
There are plenty of English books on the library.
|
(A) little және (A) few есімдіктері
|
A few
|
a) Asem has been here only two weeks, but she has already made a few friends.
(Асемнің бұл жерге келгеніне екі апта болса да оның бірнеше досы бар)
a) I feel sorry for her. She has few friends.
(Оның аз досы бар).
|
Few және a few есімдіктері саналатын есімдермен қолданылады.
Few – „аз`
A few – «бірнеше» деген мағынаны білдіреді
|
A little
Little
|
I`m very pleased. I have a little money (Мен өте қуаныштымын. Менің біраз ақшам бар).
I have little money. I don`t even have enough money to buy some food.
|
Little, a little
саналмайтын зат есімдермен қолдыналды.
Little – „азғана, жеткіліксіз` a little – «біраз» деген мағынаны білдіреді.
|
All және Both есімдіктері
|
All есімдігі
|
Both есімдігі
|
All есімдігі «барлығы» деген мағынада қолданылып, саналатын және саналмайтын зат есімдермен қолданылады. a) All cars have wheels.
b) All plants need water.
All есімдігі we, you, they жіктеу есімдіктерімен қолданылады.
a) They all wore shorts. (=All of them wore shorts.)
|
Both есімдігі тек екі адамға, екі затқа қатысты қолданылады.
«екеуі де» деп аударылады. a) Both cats and dogs are affectionate pets.
Both my brothers live in Astana.
He gave me two books yesterday. I have read both.
Both of these books belong to my mother.
|
b) We all want to go to the match. (=All of us want to go to the match.)
Есімдіктен кейін көмекші етістік немесе модальді етістіктің алдында қолданылады.
We have all read this article.
You must all go there. All everybody, everything есімдіктерінің орнына қолданыла береді.
|
e) They both graduated from the University last year. = Both of them graduated from the University last year.
Both “to be” етістігінен кейін қолданылады.
You are both tight.
They were both here.
Есімдіктен кейін көмекші етістік немесе модальді етістіктің алдында қолданылады.
We must both go there.
We have both been informed about it.
|
Either және Neither есімдіктері
|
Either «екеуінің біреуі» деп аударылады.
You may go by either road.
Either of the examples is correct.
Either … or «немесе» деген мағынаға сай келеді.
He is either in university or in college
I`m not sure where he is from. He is either Spanish or Italian.
Есте сақтаңыз!
Either болымсыз сөйлемдерде де қолданылады.
I haven`t seen him either. – Мен де оны көрген емеспін.
|
Neither есімдігі сөйлемде болымсыздық мағына береді.
Neither of the flowers is good.
We accepted neither offer.
Neither … nor болымсыз мағына береді.
Neither Erlan nor Rashid came to the meeting.
Neither my husband nor I liked this film.
Есте сақтаңыз!
She hasn`t seen this film yet. – Ол мына фильмді әлі көрген жоқ.
Neither have I – Мен де.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
