ОҚу жылында қазақстан республикасының орта білім беру ҧйымдарында оқу-тәрбие процесін
жүктеу/скачать 5,04 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Дене шынықтыру» оқу пәні
- 5.1 Жаңартылған білім мазмҧндағы Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартымен оқитын 10-сыныптарда оқу процесін ҧйымдастыру ерекшеліктері
- Білім мазмұнын ұйымдастырудағы ерекшеліктер
- «Русский язык» оқу пәні
180
Назар аударыңыздар! «Кӛркем еңбек» пәнінің оқу бағдарламасын бейнелеу ӛнері және технология пәндері бойынша дипломдарына қосымшасы бар бейнелеу ӛнері, еңбекке баулу және технология пәндерінің мұғалімі сабақ бере алатындай құрастырған. «Кӛркем еңбек» пәнін оқыту үшін арнайы диплом қажет емес екенін осы оқылатын пәндер тізімі куәландырады. Бұл пәнді оқытуға аптасына 2 сағат берілгенін ескерсек, осы пәндерге жетекшілік жасайтын мұғалімдер сағаттарын жоғалтуы негізсіз болып табылады. «ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ» БІЛІМ САЛАСЫ «Дене шынықтыру» білім саласы бойынша «Дене шынықтыру» пәні оқытылады.
5-9-сыныптарға арналған «Дене шынықтыру» пәнінен жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламасының басты мақсаты – ағзаның бүкіл жүйелерін дамыту, оқушылардың физикалық қасиеттерін және олармен байланысты қабілеттерін жетілдіру болып табылады. Дене шынықтыру пәнінің жеке тұлғаны тәрбиелеуде алатын орны ерекше. Ол оқушының дене дамуына, әлеуметтік, дербес және рухани қасиеттерін қалыптастыруға ықпал етеді. Мектептегі білім беру контексінде дене шынықтыру білім алушылар арасында салауатты ӛмір салтын насихаттайды. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас және жеке ерекшеліктерін ескере отырып, дене және психикалық денсаулығын нығайтуға уәждемесін (мотивация) арттыруға, білім алушылардың арнайы спорттық (спорттық- спецификалық) қимыл дағдыларын меңгеруіне және дене қабілеттерін дамытуға бағытталған. Оқу бағдарламасында дене шынықтыру мен спортты дамыту тарихы бойынша білімді қалыптастыру; негізгі физикалық қасиеттерді жетілдіру, арнайы спорттық біліктер мен дағдыларды дамыту; коммуникативтік дағдыларды дамыту, атап айтқанда, әртүрлі дереккӛздерден алынған ақпаратты пайдалану, оны тиісті нысанда нақты ұсыну қабілеті; ойлау және зерттеу дағдыларын дамыту;
адамгершілік-жігер, моральдық-ерік қасиеттерін қалыптастыру қарастырылған. Оқу бағдарламасы оқу жылы ішінде бағдарлама бӛлімдерін оқытудың бірізділігін анықтайтын ұзақ мерзімді жоспарға сәйкес жүзеге асырылады. Сағаттарды бӛлу, сондай-ақ тақырыптарды оқу реті мұғалімнің қалауы бойынша ӛзгеруі мүмкін. «Дене шынықтыру» оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің кӛлемі: 1) 5-сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты; 2) 6-сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты; 3) 7-сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты; 181
4) 8-сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты; 5) 9-сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты құрайды. Бұл бағдарламада мектепте дененің шынығуы мен адамгершілікке тәрбиелеудің кешенді жүйесін құрайтын дене шынықтырудың барлық негізгі нысандарының мазмұны қамтылған және бұл міндеттерді барлық оқу жылында біртіндеп шешуге мүмкіндік береді. Бағдарламаның үшінші сағаты оқушылардың белсенділігін арттыруға (спорт және қозғалмалы ойындар санын кеңейту арқылы) және сауықтыру процесіне бағытталған.
шынықтыру пәні сабақтары гендерлік қағидат бойынша (қалалық жерлерде – әр топта 8 ұл (қыз) баладан кем емес, ауылдық жерлерде – 5 ұл (қыз) баладан кем емес болған жағдайда) ӛткізуде сыныпты екі топқа бӛліп оқыту жүзеге асырылады. «Дене шынықтыру» оқу пәнінің оқу бағдарламасының мазмұны оқытудың бӛлімдері арқылы ұйымдастырылған. Бӛлімдер сыныптар бойынша күтілетін нәтиже түрінде берілген оқу мақсаттарын қамтитын бӛлімшелерден тұрады. Оқу пәнінің мазмұны 3 бӛлімнен тұрады: 1.«Қимыл-қозғалыс іс-әрекеттері» бӛлімі келесі бӛлімшелерді қамтиды: түрлі арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерін орындау кезіндегі дәлдікті, бақылауды және
үйлесімділікті дамыту;
түрлі қимыл-қозғалыс комбинацияларын құру және оларды дене жаттығуларын орындауда қолдану реттілігі; арнайы спорттық техникаларды орындау кезінде қимыл-қозғалыс дағдыларын және олардың орындалу ретін түрлендіру; қимыл-қозғалыс әрекеттерін орындауды жақсарту үшін ӛзінің және ӛзгелердің біліктіліктерін бағалау; бірқатар дене жаттығуларының тактикаларын, стратегиялары мен құрылымдық идеяларын қолдану және бағалау; қиындықты жеңе білу және қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қауіп-қатерлерге жауап қайтара білу.
2. «Шығармашылық қабілеттер және қимыл-қозғалыс дағдылары арқылы сыни кӛзқарасты қалыптастыру» бӛлімі келесі бӛлімшелерді қамтиды: қимыл- қозғалыс әрекеттері арқылы ӛзгермелі жағдайға жауап қайтара білуге бейімделу; кӛшбасшылық, сондай-ақ, команда құрамында жұмыс істей білу дағдыларын дамыту және
қолдану; қолайлы оқу-үйрену ортасын қалыптастыруға қажет бірқатар тиімді дағдыларды кӛрсету; дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау; ӛзінің және ӛзгелердің шығармашылық қабілеттерін сыни тұрғыдан бағалау және оны шешудің балама жолдарын ұсыну; жарыс іс-әрекеттерін және тӛрелік ету ережелерін білу; жарыс кезінде таза ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез- құлық кӛрсету; түрлі қимыл-қозғалыстармен шарттастырылған рӛлдерді орындау және олардың айырмашылықтарын сезіне білу. 3. «Денсаулық және салауатты ӛмір салты» бӛлімі келесі бӛлімшелерді қамтиды: жеке бас денсаулығы және салауатты ӛмір салты туралы білімді 182
қалыптастыру; қыздырыну және қалпына келтіру жаттығуларын құру мен орындау; түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен эенергетикалық жүйемен байланысын зерттеу; денсаулықты нығайтуға бағытталған бірқатар дене жүктемелері кезінде туындауы мүмкін қауіп-қатерді басқара білу стратегиясын құру және қолдану; басқалардың дене жаттығулары тәжірибесін байыту масқатында білім, біліктілік және дағдыларды қолдану. Әр бӛлімшеде кӛрсетілген оқу мақсаттары мұғалімге оқушыларды дамыту бойынша жұмысты жүйелі жоспарлауға, сонымен қатар олардың жетістіктерін бағалауға, оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді. «Ӛмір қауіпсіздігінің негіздері» оқу курсының мазмұны 5-9-сыныптарда «Дене шынықтыру» оқу курсының аясында 15 сағаттық жылдық оқу жүктемесімен дене шынықтыру мұғалімінің оқытуымен іске асырылады. «Дене шынықтыру» пәні бойынша жиынтық бағалау ӛткізілмейді. «Дене шынықтыру» пәні бойынша тоқсан, жарты жылының және оқу жылының соңында «есептелінді» («есептелінген жоқ») деген белгі жазылады. «Дене шынықтыру» пәні бойынша сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру және жоспарлау барысында 2019-2020 оқу жылында мерекеленетін мерейтойлық шараларға кӛңіл бӛлу ұсынылады. «Дене шынықтыру» пәні сабақтарын ұйымдастыру және ӛткізу мәселелері бойынша мұғалімдерге әдістемелік кӛмек кӛрсету мақсатында Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы «Білім мазмұнын жаңарту аясында (5-9-сыныптарда) «Дене шынықтыру» пәнін оқыту бойынша әдістемелік ұсынымдар. – Астана: Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2018.–89 б.» (Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы Ғылыми кеңесімен баспаға ұсынылды (2018 жылғы 24 сәуірдің №5 хаттамасы)» әдістемелік ұсынымдама әзірлеп, академия сайтына орналастырылған (nao.kz).
183
5 10-11-СЫНЫПТАРДАҒЫ ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ МАЗМҦНЫ БОЙЫНША ОҚУ ПРОЦЕСІН ҦЙЫМДАСТЫРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 5.1 Жаңартылған білім мазмҧндағы Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартымен оқитын 10-сыныптарда оқу процесін ҧйымдастыру ерекшеліктері «ТІЛ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТ» БІЛІМ САЛАСЫ
«Технология және ӛнер» білім саласы бойынша келесі пәндер оқытылады: «Қазақ тілі», «Русский язык», «Қазақ әдебиеті», «Русская литература», «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Русский язык и литература» «Шетел тілі».
2019-2020 оқу жылында «Қазақ тілі» пәні бойынша 10-сынып жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламасымен оқитын болады. Тіл де, әдебиет те – ғасырлар бойы жасалған, ұлттың дүниетанымы мен ғылыми-философиялық ойлау жүйесін танытатын құндылықтар. Дәл бүгінгі таңда жаһандану дәуірінің ұлттық құндылықтарға тӛндіріп тұрған қаупі үнемі қаперде болуы ескеріліп, бүкіл ұлттық құндылықтардың ұйтқысы қазақ тілін пән ретінде оқытудың басшылыққа алынған тенденциялары, оларды жүзеге асыру жолдары мен қағидалары мыналар: 1) Қазақ тілін оқытуды мемлекеттің даму стратегиясымен бірлікте қарау. 2) Тілді оқытуды белгілі бір пәндік дағдыларға емес, білім алушының тұлғалық қабілеттерін дамытуға бағыттау. Тілдік білім мен біліктерді ХХІ ғасыр адамының бойында сӛйлеу мәдениетін, ойлау мәдениетін және кісілік мәдениетті қатар дамытуға, құзіреттіліктер қалыптастыруға бұру. 3) Тілді оқытуда жеткіншек ұрпақтың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруға басымдық беру. 4) Қазақ тілін оқытуда білім мен ғылымның интеграциясын жүзеге асыру. Тілді ғаламның бір бӛлшегі ретінде таныту. Қазақ тілі – мектепте оқытылатын барлық пәндердің, ғылымның кілті. Тіл тек қарым-қатынас құралы ғана емес, ол – танымның, ой мен сезімді білдірудің де құралы және ұлттық ділді сақтаудың кепілі, ұлттық сананы қалыптастырудың тетігі. Білім мазмұнын ұйымдастырудағы ерекшеліктер: 10-сыныпта оқу процесі «Жалпы білім беру ұйымдарына арналған жалпы білім беретін пәндердің, таңдау курстарының және факультативтердің үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына ӛзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2017 жылғы 27 шілдедегі № 352 бұйрығына ӛзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2019 жылғы 7 наурыздағы №105 бұйрығымен (Қазақстан Республикасының Әділет
184 министрлігінде 2019 жылғы 12 наурызда № 18382 болып тіркелді) бекітілген оқу бағдарламаларымен жүзеге асырылады: - жалпы орта білім беру деңгейінің жаратылыстану-математикалық бағыттағы 10-11-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы; - жалпы орта білім беру деңгейінің қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-11-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы. Жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламалары Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының сайтында орналастырылған (https://www.nao.kz/Білім беруді оқу-әдістемелік қамтамасыз ету/ Оқу бағдарламалары/ Жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламалары. Қазақ тілі). Ұзақ мерзімді жоспар оқу бағдарламасының құрамына енгізілді және ұзақ мерзімді жоспарда әр сынып бойынша оқылатын шығармалар, тілдік дағдылар бойынша күтілетін нәтижелер оқу мақсаттары түрінде нақты кӛрсетілді. «Қазақ тілі» пәні бойынша оқу жүктемесінің жоғары шекті кӛлемі: - жаратылыстану-математикалық бағытта: 10-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды. - қоғамдық-гуманитарлық бағытта: 10-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды. Жалпы орта білім беретін мектептерде «Қазақ тілі» пәнін оқытудың мақсаты – ана тілін қадірлейтін, қоғамдық мәнін түсінетін тұлға қалыптастыру, сондай-ақ қазақ әдеби тілі нормаларын сақтап, дұрыс қолдана білуге, еркін сӛйлесуге және сауатты жазуға үйрету. «Қазақ тілі» оқу пәнін оқытудың негізгі міндеттері: 1) қазақ тілін ана тілі ретінде тани отырып, ӛмірлік қажеттіліктерінде коммуникативтік әрекеттер түрінде (тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым) сауаттылықпен қолдану дағдыларын қалыптастырады; 2) білім алушылардың қазақ тілін күнделікті ӛмірде ӛзі еркімен қолданып жүрген қарым-қатынас құралынан енді оны тілдік заңдылықтар негізінде танып-білу дағдыларын қалыптастырады; 3) қазақ тілі жүйесін құраушы кіші жүйелерді, тіл бірліктерін және олардың табиғатын танып біледі; 4) тіл бірліктерінің қарым-қатынас құралы болу, ойды білдіру, таным құралы болу, ақпаратты сақтау құралы болу қасиеттерін функционалдық- коммуникативтік бағдарда танып біледі, соған лайықты машықтар мен дағдыларды қалыптастырады; 5) «Қазақ тілі» пәні бағдарламасы білім алушының тіл сауаттылығы мен сӛйлеу сауаттылығын, сӛз байлығын, басқалармен еркін қарым-қатынасқа түсу қабілетін дамытуды және ойлау қабілеті мен танымдық дағдыларын жетілдіруді кӛздейді. «Қазақ тілі» пәні бойынша жаңартылған мазмұндағы бағдарламаның қолданыстағы бағдарламадан ерекшелігі қазақ тілін функционалдық- коммуникативтік тұрғыдан оқытуға назар аударылып, тӛрт дағдыға 185
негізделген: 5) тыңдалым және айтылым; 6) оқылым; 7) жазылым; 8) әдеби тіл нормаларын сақтау. «Тыңдалым және айтылым» бӛлімі оқушылардың тӛмендегі дағдыларды үйренуіне мүмкіндік береді: мәтін үзінділері бойынша болжам жасау, ӛз біліміне сүйеніп тақырыпты жалғастыру, мамандандырылған тар аядағы арнайы мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас, мақала) мақсатты аудиторияға арналған терминдер мен ұғымдарды, тілдік оралымдарды талдау, тыңдалған мәтіндегі ақпаратты ғаламдық мәселелермен байланыстыра білу, мәтінде кӛтерілген мәселені (қоғамдық-саяси) талдай отырып, негізгі ойды анықтау, мәтінде кӛтерілген мәселеге автор мен оқырманның қарым-қатынасын ескере отырып, сұрақтар құрастыру және бағалау, коммуникативтік жағдаятқа сай кӛпшілік алдында тиісті сӛйлеу әдебін сақтай отырып, дұрыс сӛйлеу тілінің лексикалық, фонетикалық-морфологиялық, синтаксистік ерекшеліктерін ажыратып, орынды қолдану; «Оқылым» бойынша: әртүрлі графиктік мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, шартты белгі) мәліметтерді талдау, негізгі үрдістерді анықтау, ғылыми- кӛпшілік және публицистикалық стильді тілдік құралдар арқылы тану (терминдер, тілдік оралымдар, ӛзге стиль элементтері), әртүрлі стильдегі мәтіндердің жанрлық ерекшеліктерін таба білу, ауызекі сӛйлеудің стильдік бедерін дұрыс қолдану, публицистикалық шығарма тілінің стильдік бедерін дұрыс қолдана білу, ресми ісқағаздары тілінің сӛз бедерін дұрыс қолдана білу, кӛркем әдебиет тілінің сӛз бедерін дұрыс қолдана білу, әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мақсатты аудиторияға сәйкес қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау (фонетикалық деңгей, лексикалық деңгей, морфологиялық деңгей, синтаксистік деңгей негізінде), мәтіндегі негізгі ойды анықтау, кӛтерілген мәселеге баға беріп, мәліметтер мен пікірлерді ӛңдей білу, белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын жүйелі қолдана білу, БАҚ, энциклопедиялық, ғылыми-кӛпшілік деректерді ала білу, сілтеме жасау жолдарын білу; «Жазылым» бойынша: жоспар түрлерін құру (қарапайым, күрделі, тезистік), ауызекі сӛйлеу стилінде әлеуметтік жағдайларға сай мәтін құрастыру, ресми қарым-қатынас аясында ресми құжат түрлерін жазу: сенімхат, кепілхат, ӛтінім, тапсырыс, келісімшарт, еңбек шарты, шарт, еңбек келісімі және т.б. мәтіндер құрастыру, ғылыми стильдің стильдік және жанрлық ерекшеліктерін ескере отырып, баяндама, мақала, лекция, баяндама тезистері, аннотация, түйіндеме, рецензия және мәтіндер құрастыру, публицистикалық стильдің стильдік және жанрлық ерекшеліктерін ескере отырып, мақала, репортаж, сұхбат, ақпарат, информациялық хабар, очерк, памфлет жазу, кӛркем әдебиет стилінің стильдік және жанрлық ерекшеліктерін ескере отырып мәтіндер құрастыру (таңдау бойынша), мәтін құрылымын сақтай отырып, әртүрлі графиктік мәтіндегі деректерді салыстырып, маңызды тұстары мен үрдістерді талдап жазу, эссе түрлерінің құрылымын сақтай отырып, кӛтерілген мәселе 186
бойынша ӛзіндік пікір жаза білу, оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпаратты іріктей отырып, түртіп жазу (конспектілеу), әртүрлі тақырып
бойынша кӛркемдегіш құралдарды ұтымды
қолданып, шығармашылық жұмыстар (ӛлең, хат, әңгіме, шығарма) ұсына білу, жазба жұмысын абзац пен бӛліктерге бӛлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық және стильдік түзетулер енгізу, редакциялау; «Әдеби тіл нормалары» бойынша: орфографиялық нормаға сай жазу, сӛздерді фонетикалық принцип негізінде жазу, сӛздерді морфологиялық- фонематикалық принцип негізінде жазу, сӛздерді тарихи-дәстүрлік принцип негізінде жазу, сӛйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді дұрыс қою (нүкте, сұрау белгісі, леп белгісі, кӛп нүкте), сӛйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді дұрыс қою (үтір, нүктелі үтір, жақша, қос нүкте, тырнақша, сызықша).
Бағдарламада әртүрлі оқыту сатыларында ӛмірлік маңызды міндеттерді шешу үшін қажетті дағды мен қабілеттерді бірізді және кезеңдік дамыту жүреді. Ақпаратты талдау, жалпылау, жіктеу, сондай-ақ әртүрлі жанрда және стильдерде мәтіндер жазу, жеке, іскерлік хат жазысуды жүргізу, түйіндеме, мақала, аннотация, тезис құрастыру, берілген тақырып бойынша эссе жазу дағдылары мен қабілеттерін жетілдіру тілді оқуды ынталандыруға септігін тигізеді. Сабақ жоспарын құрастыру барысында оқушылардың деңгейі мен қажеттілігіне сай әдеби тіл нормаларын қалыптастыруға назар аударған дұрыс. Тілдік
бірліктер мен
құрылымдарды, яғни
грамматиканы оқыту
коммуникативтік контекст негізінде жүзеге асырылуы керек. Яғни мұғалім тіл туралы білім қалыптастырудан гӛрі тілдік қолданыс, грамматиканың функционалдығына назар аударуы тиіс.
Оқу пәнінен әр тоқсан сайын бӛлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау (БЖБ) және тоқсандық жиынтық бағалау (ТЖБ) ӛткізу қарастырылған. Тӛменде 64-кестеде оқу пәнінен бӛлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау (БЖБ) рәсімдерінің нақты саны кӛрсетілген.
64-кесте. «Қазақ тілі» пәні бойынша жиынтық бағалау саны Сынып
Бӛлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау саны 1-тоқсан 2-тоқсан 3-тоқсан 4-тоқсан 10-сынып 2 2
2 Ескертпе: Тілдік пәндерде бӛлім бойынша жиынтық бағалауда сӛйлеу 187
қызметінің екі түрі біріктіріледі (мысалы, тыңдалым және айтылым; оқылым және жазылым).
Учебный предмет «Русский язык» в образовательном процессе выполняет две функции: во-первых, является предметом изучения, во-вторых, средством изучения других предметов. Целью обучения учебному предмету «Русский язык» является развитие творчески активной языковой личности путем совершенствования функциональной грамотности учащихся по всем видам речевой деятельности (слушание, говорение, чтение и письмо) на основе сформированных знаний о языке, с учетом норм употребления средств разных уровней и активизации их в продуктивной речевой деятельности в разных сферах общения. Предметом обучения является современный русский литературный язык в его реальном функционировании в современных условиях полиэтнического и многоязычного Казахстана. Учебная программа по предмету «Русский язык» направлена на: - использование знаний о русском языке, соблюдение норм литературного языка (орфоэпических, орфографических, лексических и грамматических) и правил речевого этикета в устной и письменной речи в различных сферах и ситуациях общения; - совершенствование навыков информационного поиска, извлечения и преобразования информации; - обогащение словарного запаса и расширение круга используемых грамматических средств академического языка; - совершенствование навыков критического мышления: анализа, синтеза, оценки, интерпретации полученной информации; - использование различных видов чтения в зависимости от коммуникативных задач; - совершенствование навыков слушания и говорения; - совершенствование умений создавать монологическое высказывание в различных жанрах публичных выступлений, критически оценивать и выбирать языковые средства с точки зрения нормативности, в соответствии с ситуацией общения; - совершенствование умений успешного диалогического общения, ведения дискуссии в разных сферах и коммуникативных ситуациях, предлагая пути решения проблемы; - совершенствование стилистической грамотности при создании текстов разных жанров; формирование индивидуального авторского стиля; умение корректировать и редактировать текст; формирование индивидуального авторского стиля; - расширение представлений о национально-культурной специфике русского языка, о культуре русского, казахского и других народов; - воспитание сознательного отношения к языку как средству общения, источнику знаний, духовно-нравственной ценности, как к языковому капиталу,
188
способствующему успешной социализации в обществе. Грамматический материал изучается в контексте речевых тем. Обучение языку осуществляется через интеграцию с другими предметами посредством изучения сквозных тем, использования текстов различных предметных областей, развития академического языка. Особенностью обновленных учебных программ является новая структура учебных программ, включающая 4 раздела: 1) общие положения; 2) организация содержания учебного предмета «Русский язык»; 3) система целей обучения; 4) долгосрочный план. Цели обучения позволяют учителю системно планировать работу по развитию четырех видов речевой деятельности (слушание, говорение, чтение, письмо), а также оценивать достижения учащихся, информировать их о следующих этапах обучения. Содержание учебного предмета включает четыре раздела: слушание и говорение; чтение; письмо; соблюдение речевых норм. Необходимым условием эффективности процесса обучения в школе, как и всякой сознательной и целенаправленной деятельности, если она представляется сложной и продолжительной, является планирование. Оно заключается в обоснованном предвидении процесса и результата деятельности на основе проекта действий, предусматривающих перечень предстоящих заданий, выполняемых в установленные сроки, методов и средств реализации этих заданий, способов контроля и оценки полученных результатов. Важным принципом учебной программы по русскому языку является спиральное обучение. Спиральный принцип положен в основу определения результатов обучения. Так, наблюдается наращивание рече-коммуникативных навыков (аудирование (слушание), говорение, чтение и письмо) из класса в класс.
Ключевые особенности спиральной программы: – учащийся пересматривает тему несколько раз в течение обучения в школе; – сложность темы возрастает с каждым повторением; – новое обучение имеет отношение к предыдущему обучению и рассматривается в контексте с предыдущей информацией. Преимущества принципа спиральности: – информация повторяется и запоминается каждый раз, когда учащийся повторяет тему; – учебная программа позволяет осуществлять логический переход от упрощенных идей до сложных; – учащиеся могут применять знания при формировании последующих целей урока. Учебная программа предполагает повторное рассмотрение знаний и понятий по мере перехода учащихся из класса в класс. Цели обучения определены по разделам и подразделам для отслеживания прогресса обучения. 189
К учебной программе прилагаются учебные планы, состоящие из долгосрочного, среднесрочного и краткосрочных планов на класс. В отличие от учебной программы учебные планы носят рекомендательный характер, поэтому учитель может адаптировать виды деятельности и подобрать свои альтернативные ресурсы, которые соответствуют интересам, уровню, потребностям и возрастным особенностям учащихся. Между долгосрочными, среднесрочными и краткосрочными планами существует очень тесная взаимосвязь. Планирование предполагает выбор средств и способов достижения целей педагогического процесса, последовательность действий в осуществлении намеченного, сроков выполнения. Планирование призвано обеспечить заинтересованность всех участников педагогического процесса и учет результатов деятельности. В долгосрочном плане отражаются темы обучения на один учебный год. Распределение часов внутри разделов можно варьировать по усмотрению учителя. Перечисленные цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов (рече-коммуникативных навыков) организованы последовательно внутри каждого класса по четвертям, что позволяет учителям планировать свою работу и оценивать достижения учащихся, а также информировать их о следующих этапах обучения. Все это отражается в среднесрочных планах. В среднесрочных планах формулируют основные задачи на установленный период. В нем отражаются темы обучения на каждую четверть или раздел. Распределение часов внутри разделов можно варьировать по усмотрению учителя. В среднесрочных планах на основе системы целей и подходов к обучению даются рекомендации для учителя по проведению занятий по темам и разделам, организации деятельности учащихся на уроках, а также ресурсы (интернет, тексты, упражнения, видео- и аудиоматериалы и др.) Краткосрочные планы включают конкретные методические рекомендации к планированию содержания уроков по предмету. Иначе говоря, краткосрочное планирование включает конкретные способы использования ресурсов, необходимых для достижения целей, определенных в среднесрочных и долгосрочных планах. Краткосрочный план, или план урока, составляется учителем самостоятельно. Следует обратить внимание на
дифференцированный подход в обучении и учитывать индивидуальные особенности учащихся. Для этого учителю необходимо тщательно отбирать учебный материал и подбирать соответствующие виды деятельности. После каждого урока учитель в соответствующей колонке краткосрочного плана отражает результаты анализа своего урока, представляет рефлексию: «что удалось», «что не совсем удалось и можно улучшить», «на что обратить особое внимание» и др. Существует много моментов, которые необходимо учитывать при планировании уроков русского языка. Учителю необходимо определить способы активизации мыслительной деятельности учащихся, этапы уроков,поддерживать мотивацию в обучении и развивать языковые навыки.
190
На уроке русского языка учителю рекомендуется: – создавать позитивную атмосферу обучения, вовлекать в деятельность всех учащихся; – воспитывать у учащихся уверенность, ответственность, активность и направлять на самоанализ, рефлексию и инновационную деятельность; – использовать эффективные методы преподавания, направленные на развитие навыков учащихся; – организовывать, управлять и планировать групповую (фронтальную или работу в малых группах), индивидуальную, парную или коллективную формы работы, эффективно использовать материалы, ресурсы и дополнительные материалы для проведения запланированных уроков согласно установленным целям; – наблюдать за учащимися и предоставлять обратную связь. Краткосрочный план – это предложенные действия на основе целей обучения. При составлении краткосрочного плана учитель может руководствоваться следующими рекомендациями: – при организации урока необходимо руководствоваться целями, указанными в учебной программе и в учебном плане; – следует детализировать формулирование целей урока, то есть ставить конкретные, измеримые, достижимые цели; – на уроке должны быть организованы все виды деятельности; – при необходимости следует дополнить виды деятельности по усмотрению самого учителя. При планировании краткосрочного плана урока следует четко определить, каковы цели данного урока. Например, одна из целей обучения в 10-м классе звучит следующим образом: излагать содержание прослушанного,
обучения является основой для нескольких уроков, каждый из которых имеет разные задачи. Учащиеся играют в «информационный обмен». Работая в парах, один из учащихся в течение 60 секунд обобщает всю информацию, которую узнал по данной теме. Партнер пары обобщает то, что они услышали в течение 50 секунд. Учащиеся продолжают меняться и обобщать то, что они услышали, со временем уменьшая время на 10 секунд каждый раз. Учащиеся анализируют информацию, которая передается в 10 секунд, и решают, какую представить информацию. Учитель может облегчить эту рефлексию и составить список ключевых моментов обучения на доске. Рекомендуется также отражать некоторые моменты, которые следует учитывать при использовании различных заданий: 1.
Рекомендуется планировать множество различных заданий в рамках одного урока. На одном уроке необходимо включить четыре, пять или более различных заданий. 2.
Рекомендуется также обращать внимание на то, что каждое задание следует за предыдущим, и постоянно напоминать учащимся о главных учебных 191
целях. Повторяйте задание по-разному. Например, сделать задание в устной форме, а затем попросить учащихся сделать ту же самую задачу в письменной форме. Это помогает учащимся понять задачу, приводит к плавному переходу, укрепляет предыдущее обучение и позволяет учащимся практиковать более одного навыка. 3. Рекомендуется включать индивидуальные, парные, групповые задания в деятельность всего класса. При планировании уроков рассматриваются такие вопросы, как: Какова цель урока? Поддерживает ли каждая часть урока достижения учащимися этой цели? Насколько план урока является гибким? Какую обратную связь от учащихся Вы планируете услышать? Как включить, записать и обсудить этот вопрос? и др. Рекомендации по плану урока: – пишите четко сформулированные и подходящие цели урока; – включите детали различных компонентов плана урока; – предоставьте подробную информацию о стадиях учебной деятельности и способах достижения задач обучения, которые логически упорядочены и алгоритмированы для выполнения учащимися; – определите соответствующие стратегии для разработки целевых знаний и навыков, предусмотрите проблемы и предложите решения, касающиеся необходимых навыков; – спланируйте использование соответствующих материалов и ресурсов.
– учащиеся практикуют ролевые игры; – «стратегия Джигсо»: учащиеся собирают воедино части информации; – представление ситуации для мозгового штурма и решения; – сбор
информации: учащиеся собирают информацию и представляют ее классу; – обмен мнениями; – завершение задач: головоломки, игры, чтение; – проектные работы; – сбор информации: опросы, интервью, поиски; – передача информации: учащиеся получают информацию, интерпретируют в одной форме, но представляют в другой форме. Объем учебной нагрузки по учебному предмету «Русский язык» в 10 классе ОГН составляет 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году; ЕМН – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
Таблица 65. Количество суммативных оцениваний по предмету «Русский язык»
Класс Количество суммативных оцениваний за раздел/сквозную тему 1 четверть 2 четверть 3 четверть 4 четверть 10 класс 2 2 2 2
|