Оқу сауаттылығЫ 1022-нұсқа Нұсқау
жүктеу/скачать 2,72 Mb. Pdf көрінісі
|
null repaired (2)
|
1126-нұсқа 1-мәтін Бір үзім нан Подъезден шыққан кішкентай қыз қолындағы жұқа дорбаны әрең көтеріп, қоқыс жәшігіне әкелді де, аудара салды. Жапырақтай-жапырақтай кесІлген, жартылай желінген аппақ нандар! Мұны көзі шалып қалган Ғаббас қария: - Әй, балам-ау, обал емес пе? - дегенше қыз подъезд есігіне зып беріл кіріп кстгі. Нұржан мектептен қайтып келе жатқан. Корші қарияның рсижіп, басын шайқап отырғаиын коріп: - Ата, кімге ренжіп отырсыз? -деп сұрады. - Е-ей, балам-ай! Біреу тойып секіреді, біреу тоңып секіреді. Сонау сұрапыл Ұлы Отан соғысы жылдары біз он-он бір жастағы бала едік. Қарнымыз тойып тамақ та ішпейміз. Нанды мөлшерлеп береді. Жегіміз кеп, тәбетіміз тартып тұрса да сұрамаймыз... Қазір ше? Нанды қадірлемейміз. Қатып қалса, қоқыс жәшігіне әкеп тастаймыз. Ысырапқа жол беріп, аяқасты етеміз. Олай жасауға болмайды, 1. Әңгіменің дұрыс реті 1. Кішкентай қыз 2. Нан үзімдері 3. Нұржан 4. Ғаббас қария 5. Естелік А) 4,5,1,2,3 B) 2,3.4,5,1 C) 1,2,4,3.5 Д) 1,2,3,4,5 Е) 3.4,5,1,2 2. Қарияны ренжіткен жағдай A) Жастардың ысырапқа жол беруі B) Қыздың қарт адамга көңіл бөлмеуі C) Сұрапыл соғыстың есіне түсуі Д) Заманның, уақыттың өзгергендігі Е) Нанды мөлшерлеп бергені 2-мәтін 1. Перзенттің шыр етіп дуниеге келуі туған ата-анасының қуанышы ғана емес, бүкіл ауылдың қуанышы болып есептеледі. Міне, осы күндері «шілдехана», «шілде той», «шілдехана күзет» өткізіледі. Тойға жиналғандар сәбиге ізгі тілектерін білдірісіп, ән айтып, ойын ойнап, көңіл кетереді. 2. Шілдехананы Жетісу өңірінде «шілде кузету» деп атайды, Әдетте, шілдеханаға ауыл үлкендері катыспайды. Жаңа туған нәрестені әр түрлі жын- шайтан, перілердің салқынынан қорғап, күзету - халық сенімі бойынша тек жастардың міндеті болған. Ерте заманда бесіктегі нәрестені күзету Ұмай анаға жүктелген. «Жаңа туған баланы алғашқы күндері шырақ жағып күзетпесе, оны перілер әкетіп, орнына басқа бала тастап кетеді» деген сенім болған, Осы сенімнің сілемі казак арасында соңгы уақытқа дейін сақталган. Шырақ жағып күзету - соның бір түрІ. 3. Немерелі болған әже сүйінші сұратып, жас балаларын жан-жаққа жібертеді. Суйінші сұраушылар «Кім туды?» деген сұраққа ұл болса - «тізгін ұстар», «күл шашар», «ноқта жетектер», ал қыз болса - «қырық жеті» деген сияқты тұспал сөздермен жауап қатады. Сүйіншіге ағайын-туыстары мал атап, кейбіреулер ақшалай-заттай сый-сияпат беріп, әйтеуір қолын бос қайтармайды. Бөпелі болған қуанышты отауға ізгі ниеттерін білдіруге келген ауыл адамдары «Бауы берік болсын!» деп, жылы лебіз, жақсы тілектерін айтады. 4. Жаңа туған нәрестенің той-томалағында жүрген әйелдер бөпені көрсетіп, келушілерден көрімдік алады. Қутты болсын айтып келгендер: «Тіпә, тіпә! Тіл- көзім тасқа, өзі жаман бала екен!»-деп түкірген болады. 5. «Туғанда дүние есігін ашады өлең» деп ұлы Абай айтқандай, қазақта ән- жырсыз өтетін мереке, куанышты күндер жоқ. Тойда жастар суырып салып өлең айтып, сөз қағыстырады. 3. Халықтың ескі наным-сенімі мәтіннің кай бөлігінде сөз болады? A) Бірінші B) Бесінші C) Тортінші 87474320427 81 Д) Екінші Е) Үшінші 4. Құтты болсын айтып келгендердің: «Тіпә, тіпә! Тіл-көзім тасқа, өзі жаман бала екен!» деуінің мәнісі A) Ел ішінде сәбиді еркелетудің сондай салты қалыптасқан B) Балага коз тимесін деген ниет көрінісі C) Баланың түр-тұлгасына қарата айтады Д) Баланың дені сау болып өссін деген ниет Е) Нәрестеге көңілі толмағандықтан 5. Бірінші және бесінші азатжолдардың мазмұндық ұқсастығы A) Қуаныштың он мен жыр арқылы тойлануы B) Тіл-көзден сақтау ырымдары C) Шілдехананың әр өңірдегі ерекшеліктері Д) Ескі наным-сенімдердің сақталуы Е) Немерелі болған әже қуанышы 6. Суйінші сұраушылар қыз бала дуниеге келгенін жұртқа қалай жеткізген? A) «Ноқта жетісктер» деген сөз арқылы B) «Тізгін ұстар» деген сөз арқылы C) «Күл шашар» деген сөз арқылы Д) «Қырық жеті» деген сөз арқылы Е) «Ат ұстар» деген сөз арқылы жүктеу/скачать 2,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|