Оқулық 10-сынып 1-бөлім Е. С. Дүйсенханов, С. А. Щеглов, Д. Ханин, А. М. Фазылжанова, А. А. Сейтенова Алматы, 2019
жүктеу/скачать 3,92 Mb. Pdf көрінісі
|
10-сынып 1-бөлім Оқулық Кәсіпкерлік және бизнес негіздері 1-2 тоқсан kz-lite (3) (1) (1)
| Жеке табыстардың
қалыптасуы Көп жағ дай- да сіз және сіз дің құрдастарыңыз қолда бар ресурстардың іші- нен әзірше тек білім- ге ие бола аласыздар. Бірақ о сы ның негізінде сіз өзі ңіз дің жеке кірістері ңіз ді қа- лып тастыруға мүм кін дігі ңіз бар. Қысқа мағынада кіріс — бұл белгілі бір уақыт аралығын да ғы ақша түсімдері, ал кең мәнде кіріс шаруа шы лық субъекті ле ріне қаржы қа ра жат ының түсімдері ре тін де қа рас ты рылады. Бірте-бірте, өзі нің барлық шы ғын дары мен кірістерін жазып, содан кейін оларды талдай отырып, бір ай ішіндегі өз шы ғыс тарыңызды жоспарлауға болады. Бірақ болжауға мүм кін емес жағ дай лар бар, сон дық тан өз бюджеті ңіз- ді жоспар ла ған уақытта «кез келген жағ дай ға» кейбір шы ғыс сомасын қа рас ты рғаныңыз дұрыс. Сонымен, өз шы ғын дарын бүгін жоспарлай оты- 34 1 -бөлім. Экономикалық құбылыс ретіндегі кәсіпкерлік рып, болашақта қа ра жат ты тиімді жұмсауға және үнемдеуге қол жеткізуге болады. Жеке та быс — бұл жеке тұлға лар дың заттай және ақшалай түрдегі жиынтық та быс ы, ол жалақы, зейнетақы, шәкіртақы, жәрдемақы, дивидендтер, ба ға лы қа ғаз дардың пайыздары және басқалар түрінде түседі және белгілі бір өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету үшін жеке мақсатта пайдаланылады. Жеке та быс тарды қа лып тастырудың негізгі көздері: • биз нес тен түскен пайда; • меншіктен түскен кірістер: мысалы, пә терді жалға беру немесе меншікті сату; • жеке шаруа шы лық тан түскен та быс : мыса- лы, жеке қосалқы шаруа шы лық та өсірілген алманы сату; • қыз мет кер лер дің еңбегі үшін алатын жа- лақысы және басқа да төлемдері; • мемлекет төлемдері (зейнетақылар, шә кірт- ақылар, жәрдемақылар, гранттар және т. б.). Жеке кірістің ең көп бөлігі ағым да ғы шы ғыс- тарға пайдаланылады: алғашқы қажеттілік та- уар ла ры н сатып алу, тұрғын үй, білім беру және т.б. үшін төлем. Бұл макроэко но мика үшін өте маңызды, себебі кіріс тер дің басым бөлігі эко- но мика ға азаматтардың тұ тыну шы ғын дары түрінде қайтарылады (1-суреттегі эко но мика лық айналымды қараңыз). Салықтар мен тұ тыну ға жұмсалған шы ғыс тар төленгеннен кейін қалған кіріс тер дің бір бөлігі «жинақтаулар» деп аталады — бұл тұтыну ға жұмсалатын болашақ шы ғыс тар. Әрбір адам жеткілікті жеке та быс қа ие болғысы келеді. Бұл ретте едәуір жеке та быс алуға ба ғыт тал ған жастардың көп шілігі екі жолдың бірін таң дай ды : ірі жергілікті биз нес- менге жалданып жұ мыс істеу немесе ірі шетелдік немесе мемлекеттік компанияға орналасу. Бірін- ші жол сіз дің бастығыңызға адал дық тың үлкен деңгейін қажет етеді — көбіне сіз дің амбиция ла- Оқы, қызық! «4 конверт» әдісі өз кірістері мен шы- ғын дарын қадағалаудың ең қарапайым және тиімді тәсілдері нің бірі болып са- налады. Оны барынша үнемді, ұтымды және ойластырылған отбасылық бюджет- ті қалай жасау керектігін білмеген біз дің әжелеріміз де кезінде қолданған. Әдістің мәні — қа ра жат ты ең қарапайым төрт кон- вертке бөлу. Бірінші конвертке азық-түлікке және тамаққа жұмсауға арналған жоспарланған ақша салынады. Екінші конвертке — коммунал дық шы ғын дар мен жол жүр у билеттерін сатып алуға байланысты шы- ғын дар үшін ақша саламыз. Үшіншісіне — «қара күнге» деп ақша саламыз. Төр тін ші конвертке түскен ақшаларды ойын-сауық, киім-кешек және басқа да нәрселерді сатып алуларға жұмсауға болады. Егер тамақтануға бөлінген қа ра жат аяқталса, онда жетіспей тін сома «Ойын-сауық» конвер тін ен алынады. Қарапайымдылыққа қарамастан, «4 кон- верт» әдісі өте тиімді және бухгалтерлік есептермен айналысу қажеттігінен арыл- тады. Отбасылық бюджетті қалай құру ке- ректігін біле отырып, тапқан ақшаларды тиімді және сауатты қолдана отырып, ертеңгі күн туралы алаңдамауға және өзі нің қаржылық тәуелсіздігіне әрдайым сенімді болуға болады. жүктеу/скачать 3,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|