Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж
жүктеу/скачать 1,31 Mb. Pdf көрінісі
|
dogalov-makroekonomika
- Бұл бет үшін навигация:
- Бағалы қағаздар
- 1. Бірінші реттік нарық
- 2. Қайталама нарық – бұрын шығарылған құнды қағаздарды 157
| Бағалы қағаздар нарығы
– бұл құнды қағаздар (облигациялар) айналымы арқылы қаржы ресурста- рына деген ұзақ мерзімдік қажеттіліктерді қанағаттандыратын жəне жинақ ақшаларды инвестицияларға айналдыратын қаржы нарығының құрамдас бір бөлігі. Бағалы қағаздар – бұл пайыз немесе дивиденд түрінде табыс көзін төлеуді қарастыратын сол құнды қағазды шығарушы мен оның иесі арасындағы қарым-қатынастармен анықталатын қарыз құралдарын иемденумен байланысты қаржылық құжат. Осын- дай құжаттардың төңірегінде тұлғалар арасында ақшалай жəне ақшалай емес құқықтармен алмасу мүмкіндіктері жүріп отырады. Макроэкономикада бағалы қағаздар нарығы екіге бөлінеді: 1. Бірінші реттік нарық – жаңа құнды қағаздардың эмиссия- сы жасалатын нарық жəне құнды қағазды шығарушы-эмитенттің атаулы бағамен сол құнды қағаздарды нарықтағы инвесторларға сатуын сипаттайтын қатынастар. 2. Қайталама нарық – бұрын шығарылған құнды қағаздарды 157 қайта сату-сатып алу қатынастары орын алатын нарық. Мұндай нарықта көбінесе облигациялардың нарықтық (курстық) бағасы анықталады. Облигацияның курстық бағасы мына формуламен анықталады: В = а / i мұнда, В – облигация курсы; а – облигациялар бойынша табыстың тіркелген сомасы; і – пайыздың ағымдық қойылымы. Алайда, макроэкономикада ақша нарығында тепе-теңдік орын алғанда біз бағалы қағаздар (облигациялар) нарығындағы тепе-теңдікті де ұмытпағанымыз жөн. Кейбір отандық əдебиет көздерінде ақша нарығы мен облигациялар нарығы өзара бір- бірімен байланысқан «сыбайлас тамыр жүйесі» секілді деп си- патталады. Қорытынды 1. Ақша – бұл абсолютті өтімділікке ие айырбас құралы. Ақшалар инфляциялық үрдістерді, циклдік толқуларды, экономиканың тепе- теңдікке жету механизмін, тауар жəне ақша нарықтарының тиімді жұмыс істеуін талдайтын аса маңызды макроэкономикалық категория ретінде саналады. 2. Ақша мынадай қызметтерді атқарады: 1) құн өлшеу құралы ретінде – тауарлардың бағалар түріндегі құндарын өлшеу жəне салыс- тыру үшін қызмет атқарады; 2) айналым құралы немесе жалпылама айырбастау құралы ретінде – айырбас кезінде делдалдық қызмет атқарады; 3) жинақтау (құнды сақтау) құралы ретінде – болашақта са- тып алушылық қабілетті қамтамасыз ету қызметін атқарады; 4) төлем құралы ретінде – несиелік төлемдерді қайтару үшін қызмет атқарады; 5) əлемдік ақшалар ретінде – əлемдік нарыққа қызмет көрсету үшін қолданылады. 3. Ақшаның бағасы ақша нарығында ақшаға сұраныс пен ақша ұсынысының нəтижесінде қалыптасады. Ақшаға деген сұраныс (М d ) – тұр ғындар мен фирмалардың берілген уақыт мезетінде белгілі бір төлем операцияларын жүргізу үшін нақты қаражаттар көлемін өз қол- дарында ұстағысы келетінін білдіретін қалаулары; нарықтың ақша қаражаттарына деген жалпы қажеттіліктері. 4. Ақша ұсынысы (M S ) – бұл банктен тыс айналымдағы ақша көлемі. Ол қолма-қол ақшалар (С) мен экономикалық агенттердің талап еткенге 158 дейінгі депозиттерінен (D) құралады немесе ақша ұсынысын M 1 ақша агрегаты деп қарастыруға болады. 5. Ақша нарығындағы тепе-теңдік – бұл ұсынылатын ақша көлемі жəне жеке тұлғалар мен кəсіпкерлер қолдарында ұстағысы келетін ақша көлемінің теңесуі. Ақша нарығындағы тепе-теңдікті Ұлттық банк реттейді. жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|