Оқулық Алматы 2011 Пікір жазғандар: Филология ғылымдарының докторы, профессор Т. С. Тебегенов



бет63/205
Дата06.01.2022
өлшемі1,06 Mb.
#109867
түріОқулық
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   205
Байланысты:
Әлем әдебиеті by Көптілеуова Д.Т. (z-lib.org)

Әзірбайжан әдебиеті. Кавказ халықтары - грузиндер, армяндар мен әзірбайжандар түр­лі басқын­шылардың басып кiруiнен жерлері мен өз тәуел­сіздіктерін қорғап қалу үшін бір тудың асты­на бірігеді. XII ғ. бастап олар өзара саяси, экономикалық және мәдени тығыз бай­ла­­­ныста бола­ды. Бұл халықтардың мәдениет өкiлдерi бiр-бiрiнің мәде­ни және әдеби өмір­лерін жақсы білген. Грузиндер мен армяндар арасында әзірбайжан тілі мен ауызша халық әдебиеті, махаббат поэзиясы мен халық әндері кең тарап, үлкен сұранысқа да ие болған.

XII ғ. әзiрбайжан лирикасы қарқынды дамиды. Сол кездегі Фалактер, Муджираддин Бейлак­ан, Иззаддин Ширван секілді ақындардың шығармашы­лығында гуманистiк және демок­ратиялық сарындар маңызды орынға ие болады. XI ғ. феодалдық сарайларда, сарай поэ­зиясы гүлдеп оның негізгі жанрлары қасыдалар мен ғазал болады. Сонымен қатар рубаилар (төрт шумақ өлең) және маснауи­лер (эпостық поэзия) құрылады.

Әзiрбайжан феодалдарының сарайларында панегириктер қыз­мет көрсет­кен. Әдетте олар­ға «ақындардың патшасы» (Малик аш-шуара) басшылық жаса­ған. XII ғ. сарай поэ­зиясының белгiлi өкiлі­не талантты ақын Абу-л-Ала Гандже­виді жатқызамыз. Ол Ширван­шах Манучехрдің тұсын­да өмір сүріп, оған қыз­мет еткен. Оның Ф. Ширван және Х. Ширван атты дарынды шәкірттері болған.

Абу-л-Ала (1120-1149) Манучехра Ширваншахтың тұсында ақындардың патшасы атанады. Бiзге дейiн оның әр түрлi антология­даларғы ақындық дарыны туралы және әдеби ортасы мен өмі­рі туралы кейбір қасыданың үзінділері ғана жеткен. Ақынның шығармашы­лы­ғында оның астро­номия, медицина, филосо­фия және теология сияқты қазіргі ғылымдармен таныс болғанын көруге бола­ды. Абу-л-Аланың қасыдасы түрлі образдар мен метафораға толы. Ол өлең өлшем­дерін шебер пайдаланып, әсерлi әрі көркем тілді өлең ұйқастарын жа­рық­­қа шығарған. Ол өзінің таланты арқылы тек өз Отанында ғана емес, сонымен қатар басқа да халықтар арасында да үлкен атақ пен зор құрметке ие болған.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   205




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет