Қазақстан ХIХ ғасырдың екiншi жартысында

129
?
1. Жаңа реформалардың мәнi неде едi? Жаңа өзгерiстердi енгізудiң негiзгi сал- 
 
  дары туралы айтып берiңдер. 2. Салыстырмалы талдау жасаңдар:
1860–1870 жылдардағы азаттық күрес
№
Торғай, Орал көтерілістері
Маңғыстау көтерілісі
1. Өткен жылдары
2. Қамтыған аумағы
3. Қозғаушы күші
4. Жазалаушы топтар
5. Негізгі оқиға, шайқастар
6. Нәтижесі мен салдары
Контрибуция
 – соғыста жеңген жақтың жеңiлген жақтан соғыс шы ғын дарын 
өндiрiп алу жөнiнде салатын салығы.
Шаруа  бастығы
  –  лауазымды  әкiмшiлiк  қызмет.  Ол  Қазақстанға  1902  жылы 
енгiзiлдi.  Ондағы  мақсат  Ресейден  қоныс  аударып  келген  орыс  шаруала рын, 
сондай-ақ жергiлiктi қазақтарды басқару болатын.
досан  Тәжiұлы 
(1835–1876)  –  халық  батыры,  Маңғыстау  көтерiлiсi  бас-
шыларының бiрi.
«... тобыр комиссияға өз талаптарын қойды. Ол жаңа ереженi қабылдағысы 
келмейтiнiн айтты... басқарудың сұлтандар арқылы жүзеге асыры латын 
бұрынғы  жүйесi  мен  алым-салық  түрлерiн  өзгерiссiз  қалдыруды  сұрады. 
Қолдарына қару алып, бұ рынғы тәртiптi ақырына дейiн қорғауға әзiр екенiн 
мәлiмдеп тұрып алды... Халықтың толқуы күн өткен сайын күшейiп, кеңi нен 
етек жайды. Қырғыздар ендi сөзден iске көше бастады: бұзақылардың қарақұрым 
қалың тобы құрылды. Орал облысында мұндай топтар  барлық жерде, ал Торғай 
облысында – Елек пен Қобда өзендерiнiң бойын да жиi кездестi. Олар бiр-бiрiмен 
ұдайы байланыс жасап, хабарласып тұрды, қай жерде болса да бiрлесе қимыл 
жасауға ниет етiстi. Оның үстiне қазақтарды да өз қатарларына тартуға әрекет 
жасады... патша үкiметi әкiмшi лi гiнiң өкiлдерi тасымал көлiктерiн таба алмай 
қиналды. Өйткенi ондай кө лiктi тауып бере алатын тек қазақ даласының өзi 
едi. Бөкей ордасынан түйе және жол көр сетушi адам тауып келу үшiн арнайы 
шенеунiк жiберiл дi. Бiрақ ондағы қырғыздар Жайықтың арғы бетiндегi қандас 
бауырларына  бүйрегi бұрып, әлгi шенеунiктiң сөзiне илiкпедi». 
Добромыслов А. И
. Торғай облысы. Тарихи очерк. – Тверь, Н. М. Ро дио  нов  тың 
баспаханасы. 1902, 463–464-беттер.
1.  Көтерiлiсшiлер  қандай  талаптар  қойды?  2.  Халық  қозғалысы  қай 
аймақтарда болды? 3. Iшкi Орданың қазақтары патша үкi ме тiнiң жазалау-
шы әскери жасақтарына жол көрсетушi адам беруден неге бас тартты?
*
9–3467

130
§35–36.
Бүгінгі  сабағымызда  Ресей  империясының  қоныстандыру  саясатының 
себептерін  анықтап,  оның  дәстүрлі  қазақ  қоғамы  мен  шаруашылығына 
тигізген әсерін талдаймыз.

жүктеу/скачать 9,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: