.3 . Омыртңалар ж ән е сегізк өз аймаңтары

Клиникалық анатомия
465
— Екінш і ж ән е ү ш ін ш і ңабат арасы н д а — ар тң ы ң абы рға ар ал ы қ
там ы рлар мен нервтер ж атад ы .
Үшінші қабатта — 
т. erector spinae
о рн аласң ан .
Төртінші қабатта — а р қ ан ы ң ң ы сң а бү л ш ы ң еттер і ж атад ы .
Сегізкөз ай м ағы н ы ң терісі ң ал ы ң , сегізкө з сү й ек тер ін ің арты н- 
дағы сүйек ты сы н а бекіген.
Омыртңалар (о м ы р тқал ар бағанасы ) — 7-м ойы н, 12-кеуде, 5-бел 
омыртңалардың ж ән е оларды ң арасы ндағы ш ем ір ш ек тер , соны- 
мен бірге 4 — 6 сегізкө з бен 3 — 6 ң ү й ы м ш а қ о м ы р тң алар ы ж ән е 
арасындағы ш ем ірш ектерден түрады . Б ү л о м ы р тң алар д ы ң бәрі 
көптеген байлам дарм ен бірігіп біртүтас ж ү й е ң ү р ай д ы . О м ы ртқа 
ішінде ж ү л ы н қ ү н д ағы болы п таб ы латы н өзек өтеді, ол ш үйде са- 
ңылауы арңы лы бас сүйек ң уы сы м ен , ал 
fo ra m en in terverteb ra le
арқылы о м ы ртқа қ а п тал ы н д а ж а т қ а н тін а р ал ы қ п ен қ аты н асад ы . 
Жотаны ң үрай ты н о м ы р тқ ал ар саны ә р тү р л і ж ән е бір-бірім ен ер- 
кін байланы сқан немесе қо сы л ы п к е тк ен , я ғн и сегізкө з бен ңүйы м - 
шақты түзейтін о м ы р тқ алар саны тү р а қ т ы болм айды .
Сегізкөз түзейтін ом ы р тң алар сан ы н ы ң тү р аң сы зд ы ғы , оны ң 
өлшемі мен п іш ін ін өзгертеді. С егізкөзд ің , сегізкө з-м ы ң ы н ңосы- 
лысын түзеуге қ аты сп ай ты н бөлігі мен ж ам басп ен қ о сы л аты н бө- 
ліктерінің көлем дері өзгергіш болады .
Сегізкөздің ж а с қ а , ж ы н ы с қ а б ай лан ы сты е р ек ш ел ік те р і бар. 
Балаларды ң сегізкө зі ересектерге қ а р аға н д а ү зы н д ау болады . Әйел- 
дерде сегізкөз ерлерге қ а р аға н д а ж а л п а ң т ау , қ ы с қ а ж ән е түзулеу 
келеді.
Омыртңа ж отасы н зерттегенде, он ы ң ф ронталды ж ән е сагитал- 
ды ж азы ң ты ң тар ы н д а и іл ген ін коруге болады . С агиталды ж а зы қ - 
тықңа қар ай и іл у м ойы н, кеуде, бел, с егізкө з-ң ү й ы м ш аң бөлімде- 
рінде кездеседі, б ірін ш і ж ән е ү ш ін ш і и ін д ері ал ға ң ар ай (лордоз), 
екінші ж ән е т о р т ін ш і-а р т ң а қ а р ай (киф оз) ш ы ғы ң қ ы болады .
П атологиялы ң салд ары н ан о м ы р тқ ан ы ң ф ронталды ж а зы ң т ы қ - 
та бүйірлік и іл у і (сколиоз), соны мен қ а т ар а р т қ а ж ән е б ү й ір л ік
иілу ңосарлануы (ки ф осколиоз) кездеседі. А р ң ан ы ң бел а й м ағы н д а 
ромб тәрізді ш ү ң қ ы р (М ихаэлис) о р н аласң ан , он ы ң а к у ш е р л ік
п рактикада м аң ы зы зор.
О м ы ртқаны ң ф и зи о л о ги ял ы ң и ін д ері ж о та ға к ү р д ел і серпімді- 
лікке қ аж ет ер ек ш ел ік тер мен қ аси еттер береді, сонды ңтан олар- 
дың стати ко -д и н ам и кал ы ң м аң ы зы зор. С агиталды ж а зы қ т ы ң т а - 
ғы ом ы ртқаны ң қ о зғал у м ү м к ін ш іл ігі 60 — 700 ш ам ад а болады . 
Бүл кезде ом ы ртңа ж о тасы н ы ң әр б өлім дерінің қо зғал ы с деңгей і 
бірдей болмайды . Соны ң іш інде ең көп қ о зғал аты н м ойы н бөлім і, 
ж ақсы қо зғалаты н бел бөлім і, ал ең аз ң о зғалаты н кеуде бөлім і

466
1 бөлім. Жалпы сұрақтар
болып табы лады . Егер бөгде к ү ш о м ы ртң а ң о зғал ы сы н ы ң беріл- 
ген ф и зи о л о ги ял ы ң м ү м к ін ш іл ік т ер ін е н а р ты қ ң о зғай ты н болса 
зақы м д ан у л ар ға әк ел ед і. Д и сто р зи я л ы қ ы ғы су, с ы н ы қ тар п ай да 
болады. О м ы ртқа ж о тасы н ң атты игенде, кеуде бөлім і 
{pu n ctu m
fix u m )
аздау, ал оған кө р ш іл ес ж а т қ а н м ойы н ж ән е бел бөлім дері 
(p u n c tu m m obile
) көбірек қ о зғал ғы ш болы п к елед і. С онды қтан 
ко м п р есси ялы қ сип атты с ы н ы қ тар осы бөлім дердің ш екар асы н - 
да ж и ір е к кездеседі (әсіресе I -бел о м ы р тқад а) ж ән е бүл кезде 
зақы м д ан ған о м ы р тқ ан ы ң ал д ы ң ғы б еткей і езілген с и я қ т ы бола­
ды. С ы ны ңтарды ң ко м п р есси ял ы ң түрде болуы на о м ы р тқ ал ар д ы ң
сүйек тін ін ің ерекш е қ ү р ы л ы сы мен ж а л ғ а м а ап п а р ат ы н ы ң өте 
м ы қ ты л ы ғы ы қ п а л ж асай д ы . О м ы ртңа сү й егін ің сы ртң ы қабаты
ты ғы з, біраң — өте ж ү ң а , ал іш к і бөлігі ү ң гір л і қ ү р ы л ы сты ж ү м с а қ
заттан түрады . О м ы ртқан ы ң алд ы н д ағы ты ғы з тін осалдау болады , 
ал арты ндағы б ай лам аларм ен бекіген ж а қ т а ғ ы тіндер м ы қ т ы л ау
болады.

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: