Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }
жүктеу/скачать 28,32 Mb. Pdf көрінісі
|
Идрисов Ә.А. КЛИНИКАЛЫҚ АНАТОМИЯ
| (а. регопеа)
п р о ек ц и ясы — т а қ ы м ш үң- қ ы р ы ромбы сы түбінен немесе к іш і ж іл ін ш ік басы нан 2 см м е ди алды ж ерден л атер ал д ы өсіндіні ңосаты н сы зы ң бойы; — ү л к ен тері венасы ( v . saphena m a g n a ) ж ән е тері н ер він ің ( п . saphenus) ж ү р у бағы ты ү л к ен ж іл ін ш ік т ің м еди алды ш етін ен бір елі а р тқ а ж ү р гізіл ге н сы зы қ бойы; — к іш і тері венасы ( v . saphena p a rva ), ж о ғар ы д а — б алты р бүл- ш ы ң еттер ін ің ек і басы ар асы н д ағы ж ү л гед е ж а т ад ы . Б ал ты р - ды ң м едиалды тері н ер він ің ж ү р у бағы ты оған сәйкес болады ; — балты рды ң л атер ал д ы тері нерві (л. c u ta n eu s surae la tera lis) балты р б ү л ш ы ң етін ің сы ртң ы басы н ы ң ортасы н да ж атад ы ; — балты р н ерві ( п . su ra lis) бағы ты — к іш і тері асты л ы ң вена ба- ғы ты н а үңсас. — Терісі ж ү қ а , қ о зғал м ал ы . Тері асты н д ағы м ай л ы ү л п а е к і ба- ғы ттан — түрады . Тері асты нда тері н ервтері, ү л к ен тері асты л ы қ вена, оны ң арты н д а б еткей лі ф асц и я асты н д а п. sa p h en u s ж атад ы (3.20 сурет). Б еткей ф асц и я ж а л ғ ы з ж а п ы р а ң т ан түрады . V. saphena p a rva ж эн е n. c u ta n eu s surae m edialis, беткей ф ас ц и я н ы ц ң ы н аб ы н д а, ал ж оғарғы бөлікте м ен ш ік ті ф ас ц и я н ы ц ы д ы р аған тал ш ы ң тар ы м ен ңорш алған . С ираңты ц төм енгі ж ер ін е дейін де, беткей ф асц и я б ал ты р нервіне (п. suralis) қ ы н а п түзейді. М енш ікті ф асц и я ( fascia c ru r is ), та қ ы м ф асц и я сы н ы ц ж а л ғас ы . О л артңы қ ү н д аң ты қ ү р ад ы . А р тқ ы қ ү н д ақ қ а б ы р ғ а л а р ы : — алды н ан — ж іл ін ш ік сү й ектер і мен сү й ек а р а л ы қ перде; —л атералд ы ж а ғы н а н — ар тң ы бүлш ы ң еттер, ар ал ы ң перде ж э не к іш і ж іл ін ш ік ; — арты нан — си р аң ты ц м е н ш ік ті ф асц и я сы ; — м едиалды ж а ғы н ан — ү л к ен ж іл ін ш ік т іц м еди алды қ ы р ы . —А р тқ ы ң үндаң , ф асц и я н ы ц терец дегі ж ап ы р ағы м ен ек іге бө- лінген: — б еткей лі ж ән е терецдегі. Б еткей ф асц иалды ң үнд аң та: балты р, к ам б ал а тәр ізд і ж эн е т а бан б үлш ы қеттері ж атад ы . Табан б ү л ш ы ң етін іц сіц ір і — балты р ж эн е қам б ал а тәр ізд і б ү л ш ы қеттер ар асы н д а, ө зін іц ңы набы нда этеді. Соныц ж о ғар ғы б элігінде ң ам б ала тәр ізд і б ү л ш ы ң еттіц (m. so- Клиникалық анатомия 143 leus) медиалды бөлігі ү л к ен ж іл ін ш ік сүйегіне ж аб ы сң ан . Сондық- тан ар тқ ы ү л к ен ж іл ін ш ік а р тер и я ға (a. tibialis posterior) ену ү ш ін , осы деңгейде ңам бала тәр ізд і б ү л ш ы қ ет тің м еди алды ң ы р ы н кесу кер ек, ал а р тер и яға си р аң ты ң ортасы нан ену ке р ек болса, бүлш ы қ- ет ш етін сы ртңа, әр і ар тң а ж ы л ж ы т у ғ а болады . А ртңы ф асц иалды ңүндаң та: ү л к ен ж іл ін ш ік т ің ар тң ы ар те ри ясы , венасы ж ән е нерві өтеді. N . tibiais, a. tibialis posterior- дан латералды ж атад ы . Осы ж ерде ң ан там ы р -н ер в ш оғы ры — (canalis cruropopliteus) сираң -тізе асты өзек, терең ж эн е беткей бүлш ы ңет- тер ш ан д ы р лар ы н ы ң ар асы н д а ж атад ы . С ирақ-тізе асты өзегін ің төрт ң абы рғасы ж эн е торт тесігі бар (3.20 а сурет). Қ аб ы р ғал ар ы : — алды н ан — си р а қ ты ң ар тң ы б ү л ш ы қ ет і (т. tib ia lis posterior); — арты нан — м е н ш ік ті ф асц и я н ы ц тереңдегі ж ап ы р ағы м ен ж а- бы лған к ам б ал а тәр ізд і б ү л ш ы қ ет тің (т. soleus) ал д ы ң ғы беті; —- медиалды ж ағы н ан — бар м аң тар д ы ң ү зы н б ү к к іш б ү л ш ы қ еті (т. flexor d ig ito ru m longus); — латералды ж а ғы н ан —ү л к ен б ар м ақ ты ң ү зы н б ү к к іш бүл- ш ы ң еті (т. flexor ha llu cis longus). Ө зекке к ір у тесігі таң ы м ш ү ң қ ы р ы н ы ң төм енгі ш ек ар асы н д а, arcus ten d in eu s, т. solei ж эн е m. p o p liteu s ар асы н д а орн аласады . Осы саң ы л ау арңы лы о зекк е таң ы м а р тер и ясы ж эн е ү л к ен ж іл ін - ш ік нерві к ір іп , ар тқ ы ү л к ен ж іл ін ш ік вен ал ар ы ш ы ғад ы . Т ақы м артери ясы — ал д ы ң ғы ж ән е ар тң ы ү л к ен ж іл ін ш ік ар те р и ял ар ы н а бөлінеді. А л д ы ң ғы сү й ек ар ал ы ң ж а р ғ а қ т ы ң тесігі к іш і ж іл ін ш ік м ойны м ен (сы рты нан ), т. p o p liteu s (үстінен) ж ән е т. tib i alis posterior- мен (іш к ер і ж эн е асты нан) ң о р ш ал ған . Осы тесік ар қ ы л ы өзектен ал д ы ң ғы қ ү н д а ң қ а ал д ы ң ғы ү л к ен ж іл ін ш ік артери ясы ш ы ғад ы . Қ ап тал д ағы тесік — с и р аң ты ң орта деңгейінде ар тқ ы ү л к ен ж іл ін ш ік ар тер и ясы н ан к іш і ж іл ін ш ік артериясы ны ң (а. регопеа) басталаты н ж ер ін де. М . flexor hallucis longus ж ән е fibula арасы н д ағы , к іш і ж іл ін ш ік а р тер и ясы өтетін са- ңы лау — canalis m usculoperoneus in ferio r деп атал ад ы . К іш і ж іл ін - ш ік сы нған кезде а р тер и я заң ы м д ан у ы м ү м к ін . А. регопеа 79% ж ағд ай д а — а р тқ ы ү л к ен ж іл ін ш ік артери ясы - ның, ал 21% ж ағд ай д а -т а қ ы м а р тер и я сы н ы ң т ар м ағы . А ртңы (төменгі) ш ы ғу тесігі — с и р а қ т ы ң ар ты н д ағы беткей ж ән е тереңдегі бүлш ы қеттер арасы нд ағы саң ы л ау . Ол ж іл ін ш ік т ің орта деңгейінде, к ам б ал а тәр ізд і б ү л ш ы ң еттің төм ен гі-м еди алды ш етін- де ж іл ін ш ік тің артң ы ң ан там ы р-н ерв ш о ғы р л ар ы ш ы ғад ы . 144 3 бәлім. Аяқтың клиникалық анатомиясы Үлкен ж іл ін ш ік н ер він ің зақ ы м д ал у ы н ан а я қ басы н ж ән е бар- м аңтарды бүгетін (табанға ң ар ай ), ая ң басы н іш к е р і бүраты н бүл- ш ы ң еттердің салдануы ш ы ғад ы . А х и л л р еф л ексі ж о ғал ад ы . Ж іл ін ш ік т ің ар ты н д а, табанда ж ән е б ар м ақ тар д ы ң табан бетін- де сезім талды ң азая д ы . Ж іл ін ш ік асты н д ағы б ү л ш ы қ еттер тобы семиді. С үйектер ар ал ы ң бүлш ы ң еттер сем уіне б ай лан ы сты «ңүс- ты рнаң» сы ң ы лды түрде, ал ж а зғы ш т а р д ы ң к о н тр ак ту р асы салда- ры нан «қуыс таб ан » , «өкш е табан» сим птом дары ш ы ғад ы . Б ар м ақ - тармен ж ер баса алм ай д ы . А ртңы ү л к ен ж іл ін ш ік ар тер и ясы 64% ж а ғд ай д а —бір бағанды ; 16% ж ағд ай д а —ш аш ы р ан д ы түрде; 20% ж а ғд ай д а — ар ал ас түрде болады. Ж іл ін ш ік ар ты н д ағы ай м аң та ш ел д і м ай к е ң іс т ік т е р і көп , олар- да ф легм он аларды ң орналасуы : 1) беткейлеу —тері асты н да, ш ан д ы р асты нда; 2) тереңдеу келесі: а ) балты р мен к ам б ал а тәр ізд і б ү л ш ы қеттер ; b ) тереңдегі ф а с ц и я л ы қ қ ү н д аң та-ү л к ен ж іл ін ш ік т ің а р тқ ы б үлш ы ң еті, ү л к ен б ар м ақ ты ң ү зы н б ү к к іш і ж ән е барм ақ- тарды ң ү зы н б ү к к іш тер і; с ) к ам б ал а тәр ізд і бүлш ьщ ет пен с и р аң ты ң терең дегі ф асци- ясы ; арасы нда кездеседі. Тереңдегі ф легм он алар к ө р ш і а й м аң тар ға — т а қ ы м ш ү ң қ ы р ы - на, си р ақ ты ң алд ы н а, а я қ басы на т ар ал у ы м ү м к ін . Ж іл ін ш ік сү й ектер і сы н ған кезде сү й ектер д ің ы ғы су б ағы ты , б үлш ы қеттердің бекіген ж ер лер ін е байланы сты : — ж іл ін ш ік т ің ж о ғар ғы 1 /3 -ін д е е к і сүйек сы нғанда: п р о к си м алды сы н ы қ бөлігі алға ң ар ай ы ғы сады (торт басты бүлш ы ң- еттер тарты п кетеді), ал ди сталды бөлігі а л ғ а ш ам ал ы ы ғы са- ды (ах и лл сің ір і тар ты п түрады ); — ж іл ін ш ік тің о р та ң ғы ж ән е төм енгі б өліктерінде е к і сү й ек те сы нғанда — п р о кси м ал д ы бөлігі алға-м ед и ал ды (торт басты б ү л ш ы қ еттің тартуы ), ди сталды бөлігі — а р т қ а ж ән е с ы р т қ а ы ғы сады (си р ақ ты ң ү ш басты б ү л ш ы ң еті, а х и л л , ө кш е сіңір- л ер і ж ән е с ал м а ң қ а б ай лан ы сты тартады ). О сындай сы н ы ң тарда а я қ басы салбы рап түрад ы ж ән е сы р т қ а айналады . К іш і ж іл ін ш ік сы н ған да с ы н ы қ тар ы ғы суы аз болады , заңы м - данбаған ү л к ен ж іл ін ш ік сы н ған к іш і ж іл ін ш ік т і «ш инаға» ү қ сап үстап түрады . |