Инновациялық үдерістің қүрылымы және мазмүны

Жоғарыда  көрсегілгендей,  инновациялық  үдерістің  мақсаты  «пайдалы 
инновациялық  эсер»  алу.  Инновацияны  басқару  оңай  емес  екені  барлығына 
мэлім.  Бірақ  инновациялық  үдерісті  жақсы  басқару,  оны  толығымен  түсіну, 
операциялық  қиындықтардан  дүрыс  шығу  іс-әрекеттер  нэтижесінде  онымен 
байланысты  тәуекелділік  деңгейін  төмендетеді.  Перманентті  инновация  -  
көптеген  компаниялар  үшін  түрақты  бәсекелестік  басымдылықты  қамтамасыз 
ететін жалғыз шынай эдіс.
Инновацияларды  үздіксіз  режимде  өндіріске  енгізу  үшін  арнайы  білім 
қажет.  Білімдерді  басқару -  инновациялық үдерісті  басқарудың  маңызды  бөлігі 
болып  табылады.  Бэсекелестікте  жаңалықтардың  негізін  жетік  білетіндер  жэне 
олар үшін қажетті тәжірибелері бар адамдар жеңіске жетеді.
Анықтама  бойынша,  инновациялар  өздігінен  ерекше,  осыған  сэйкес  эр 
инновациялық  үдеріс  те  өзінше  ерекше  болып  табылады.  Осыган  байланысты 
инновациялық үдерістердің қасиеттерін төмендегідей жіктеуге болады:
♦♦♦  инновациялық  үдерісті  бизнес  үдерістен  ерекшелейтін  инновациялық 
үдерістің жалпы белгілері  болады;
♦♦♦  нақты 
компанияның 
қызмет 
ететін 
шарттармен 
айқындалатын 
ерекшеліктері болады;
♦♦♦  ерекше  болып  табылатын  нақты  инновациямен  айқындалатын  ерекше 
қасиеттер болады.
Коммерциялық  жаңа  өнімді  өндіріске  енгізуге  кері  әсерін  тигізетін 
факторлар  мен  себептерді  айқындау  үшін  инновациялық  үдерісті  жүйеге  жэне 
ішкі  жүйелерге  бөлу  өте  маңызды.  Білім  алу,  инновацияны  дайындау  жэне 
пайдалану  уақытты  қажет  етеді  жэне  белгілі  бір  тэртіппен,  шектеулі  кезеңмен 
орындалады.
Инновациялық  үдерісті  кезеңдерге  бөлудің  бірнеше  нүсқалары  бар. 
Соларды біріктіре мына кезеңдерді қабылдаймыз.
1.  Іргелі және қолданбалы сипаттағы зерттеулер.
Әдетте,  іргелі  зерттеулер,  оның  концепциялары  мен  теориялары 
академиялық 
институттарда, 
жогары 
оқу 
орындарында, 
салалы 
мамандандырылган 
институттар 
мен 
зертханаларда 
жасалады. 
Іргелі 
зерттеулерді  қаржыландыру  негізінен  мемлекеттік  бюджеттен  қайтарымсыз 
негізде жүргізіледі.
Қолданбалы  сипаттагы  зерттеулер  тэжірибелік  бағытқа  негізделеді  жэне 
барлық 
ғылыми 
орталықтарында 
жүзеге 
асырылады 
жэне 
оның 
қаржыландырылуы  бюджет  есебінен  де,  тапсырыс  берушілер  есебінен  де 
жүреді.  Қолданбалы  зерттеулер  нэтижесі  эрдайым  болжамдарға  сәйкес 
болмайды  жэне  белгісіздік  белгілері  көп,  сонымен  қатар  салынған  капиталдан 
айырылу тэуекелділігі жоғары.
2
.
  Тәжірибелік-конструкторлық және эксперименталды әзірлемелер.
Бүл  зерттеулер  мамандандырылған  лабораторияларда,  конструкторлы 
бюроларда,  тәжірибелік  өндірісте,  өндірістік  кәсіпорындардың  ғылыми- 
өндірістік  бөлімдерінде  жүзеге  асырылады.  Қаржыландыру  мемлекеттік 
бюджет негізінде немесе  үйымның өзінің капиталынан да жүре береді.
3.  Жаңа өнімді жасау.
32

Жаңа  өнім  бойынша  нақты  маркетингтік  бағдарлама  кұру:  өнімнің  атын 
анықтау;  тауарлық  белгісін,  безендіруін,  қабын  анықтау.  Сонымен  қатар  бул 
кезеңде  жаңа  тауар  шектелген  нарықта  3  ай  мерзімі  бойында  бағасы,  сапасы 
жэне коммерциялық шарттары бойынша сынақтан өткізіледі.
4.  Соңғы  кезеңде  коммерциялизациялау  үдерісі  жүзеге  асады. 
Яғни 
өндірілген  өнімді  өндіріске  шыгару  үшін  нарыққа  енгізу.  Бүл  инновациялық 
қызметтің негізгі мақсаты болып табылады.
Осы  концепцияга  сэйкес  инновация  іргелі  зерттеулерден  басталып  тауарды 
пайдалану саласында аяқталады.
Көптеген 
менеджерлердің 
айтуынша, 
инновациялық 
үдерісте 
инновациялық  идеяларды  дүрыс  таңдау  маңызды  орын  алады.  Кәсіпкерлік 
қызметті  жүзеге  асыру,  ең  бірінші,  қандай  да  бір  ой  негізінде  қүрылады.  Бірақ 
инновациялық  бизнесте  дүрыс  ойды  таңдау  принципиалды  магынага  ие  жэне 
болашақтагы  жетістіктің  немесе  сәтсіздікгің  кепілі  болып  табылады.  Үнемі 
жаңа  ойларды  іздеу  инновациялық  бизнестің  «козғалткышы»  болып  табылады 
жэне жоғаргы деңгейде гылыми-техникалық прогрестің алга тартушы күші
Қарапайым  бизнес идеялардан инновациялық идеяның  ерекшелігі:  бизнес 
идеялар  өндірісте  бар  идеялардың  қайталануынан  түруы  мүмкін, 
ал 
инновациялық  идея  нарықта  жоқ  оригиналды  тауар,  өнім,  қызмет  немесе 
модификацияланган  өнімдердің,  сонымен  қатар  жаңа  маркалардың  өндірісін 
қамтиды.
Инновациялық  идеяны  жетістікке  багыттау  үшін  төмендегі  шарттарды 
орындау  қажет:
♦♦♦ 
Түтынушыларга  маңызды  болып  табылатын  қандай  да  бір  қажеттілікті 
анықтау.
♦♦♦ 
Осы қажеттіліктерді өндіру үшін ерекше қажетті қабілет комбинацияларын 
біріктіру.
♦♦♦ 
Қалыптасатын 
пайдалылық 
қүнындагы 
кэсіпкерлік 
маржаны 
мүмкіндігінше  максималдайтын  бірегей  формула  табу,  жэне  сол  маржаны 
табыс ретінде иемдену.
Инновациялық ойлардың нақты көздері ретінде болып танылады:
•  Нарықтағы түтынушылардың сүранысы.
•  Ғалымдар  (егер  олар  жаңа  өнім  өндіруге  қажетті  зерттеулермен,  жаңа 
материалдар, жаңа көздерді  іздеумен айналысатын болса).
•  Өзінің  қызметі  жэне  стратегиясы  барысында  түтынушылар  сүранысын 
зерттеумен айналысатын бәсекелестер қызметінің нэтижесі.
•  Сауда агенттері, диллерлер жэне басқа да агенттердің ақпараттары.
Қазіргі  заманғы  зерттеушілердің  ойы  бойынша,  инновациялық  үдеріс 
инновациялық 
идея 
туралы 
ақпарат 
жинаудан 
басталады 
(3-кесте). 
Инновациялық  идеяның  өзі  белгілі  бір  өндірістік,  түтынушлық,  эстетикалық, 
экологиялық  жэне  басқа  да  қажеттіліктер  негізінде  пайда  болады.  Өндіріс 
қажеттілігінен  туындаған  инновациялық  идеялар  негізінде  жасалынтын 
технологиялар  үнемді  өндіріске  (шикізат,  энергия,  адам  ресурстарын  үнемді 
пайдалануға) 
бағытталады.  Нәтижесі  жаңа  өнім  болатын  инновациялық 
идеялар  адамзат  өмірін  сапалы  жақсартуга  багытталады.  Ягни  инновациялық
33

идеяны  тиімді  таңдау  инновациялық  үдерістің  табысты  аяқталуының  негізгі 
кілті.
3-кесте. Инновациялық үдеріс кезеңдері
Кезең атауы
Жүмыс мазмүны
І.Түсетін идеяларды жүйелеу
-   нарықтағы өзгерістер туралы ҒЗТКЖ
-   бөліміне 
түскен 
жаңалық 
туралы, 
маркетингтік 
кызмет 
туралы, 
сауда 
делдалдары 
мен 
түтынушылар 
туралы 
ақпараттарды жинау;
-   үйымның  жаңа өнімді игеру, тәуекелді
-   жағдайларды 
анықтау 
туралы 
ақпарат 
жинау;
2.¥сынылған 
идеяларды 
сараптау 
жэне 
жаңа 
өнім 
идеясын дайындау
-   идеялардың  мүмкіндіктерін  жэне  жүзеге  асу 
тәжірибесін анықтау;
-   жаңа өнімнің үйым стратегиясына сай келуі;
-   болашақ 
өнімнің 
патенттік 
тазалығын 
анықтау;
З.Жаңа  өнімнің  экономикалық 
тиімділігі 
анықтау, 
маркетингтік 
бағдарламасын 
жасау
-   өнімді 
техникалық  түрғыдан 
дайындау, 
оның  түтынушылық қасиеттері  мен  сапасын 
анықтау;
-   өнімнің 
техникалық-экономикалық 
мінездемесін 
анықтау 
жэне 
түтыну 
қасиеттері мен сапасын багалау;
-   элеуетті  сату  рыногы  мен  сату  көлемін 
анықтау;
-   өнімді 
дайындау 
мен 
игеруге 
кететін 
шығындарды  анықтау,  жаңа  өнімнің  өтелу 
мерзімін анықтау;
-   жаңа өнімді шыгаруга қажетті ресурстар мен 
қүрал-жабдықтардың 
жэне 
кадрлық 
персоналдың бар болуы;
-   жаңа  өнімнің  өндірістік  рентабельділігін 
талдау жэне багалау;
-   өнімнің 
маркетингтік 
багдарламаларын 
дайындау,  өнім  атын,  белгісін  анықтау жэне 
эрлендіру, қаптау;
4.  Жаңа өнімді жасау
-   фирма 
бөлімшелерінің 
міндеттемелерін 
анықтай  отырып,  жаңа  өнімді  дайындаудың 
нақты бағдарламасын жасау;
-   техникалық  сынақтардың 
үлгісін  жасау 
жэне өткізу;
34

5.  Нарықта сынақтан өткізу
-   бағасы 
жэне 
басқа 
да 
коммерциялық 
шарттары 
бойынша 
3 
ай 
көлемінде 
шектелген рынокта сынақтан өткізу;
б.Жаңа 
өнімді 
өндіріске 
шығару 
туралы 
шешім 
қабылдау
-   инновацияның  коммерциялық  негізделуі: 
сату 
көлемі, 
өнімнің 
рентабельділігі, 
инвестицияның 
жалпы 
сомасы, 
инвестицияның элеуетті көздері;
-   үйымның 
өндірістік 
мүмкіндіктері: 
материалдық,  қаржылық,  кадрлық  жэне  т.б. 
ресурстар түрлері;
-   жүзеге  асырудың  оңтайлы  арналарын  жэне 
жарнаманың 
қүралдары 
мен 
әдістерін 
таңдау;
-   жаңа 
өнімнің 
патенттік 
қорғалуын 
қамтамасыз ету.
Бұл  кестеде  инновациялық  үдерісті  жүзеге  асырудың  кезеңдері  нақты 
көрсетілген.  Әр  кезең  менеджер  тарапынан  мүқият  бақылау  мен  басқаруды, 
жоспарлау  мен  үйымдастыруды  талап  етеді.  Инновациялық  үдеріс  идеяны 
таңдап алудан басталып оны өндіріске енгізумен аяқталады.
2.3  Инновациялық үдерістің негізгі  модельдері
Берілген  модель  сызықтық  деп  аталады.  Тәжірибе  жүзінде  нақты 
инновациялық  үдерісте  барлық  кезеңдерді  қолдану  жэне  оларға  қатаң  сүйенуі 
міндетті  емес,  бірақ  эрбір  жаңалықты  ендіргенде  инновациялық  идея  ең 
қажеттісі  болып  табылады.  Идея  өнертапқыш  туындысы  үшін  қолданылуына 
дейін  үзақ  уақыт  өтуі  мүмкін,  ал  өнертапқыш  туындысы  нақты  қолданысқа 
сүраныс туындағанда ғана енеді.  Инновациялық процестің  сызықтық моделінің 
көптеген  кемшіліктері 
бар. 
Соған  қарамастан  инновациялық  процесті 
дайындауда  барлық  елдерде  дерлік  сызықтық  модель  үстем  болды,  ал  соның 
әсерінен инновациялық саясат жаңа өнімнің жылжу жылдамдығымен шектелді. 
Бүл  модель  нарықтың,  экономикалық  коньюктураның  эсерін,  ғылым  мен 
өндіріс  арасындағы  байланысты,  инновация  потенциалын,  кэсіпкерлердің 
мүмкіндіктері мен мотивацияларын ескермейді (7-сурет).
7-сурет. Инновациялық үдерістің сызықтық моделі
35

Жаңашылдықтың  үздіксіз  жетілдіруін  қүрылым  сызықтығы  бүзады  жэне 
жаңашылдықты  анықтауды  қиындатады.  Себебі  жаңашылдықтың  дамуына 
мүмкіндік  беретін  көпшілік  элементтер  басқа  сипаттағы  өзге  инновация  болуы 
мүмкін.
Соңғы уақытта инновациялық үдеріс,  инновациялық қызмет туралы түсінік 
сызықтық  тізбек  түрінде  емес,  оны  қүрайтын  буындар  арасындағы  кері 
байланыс күрылымы  ретінде қолданылып жүр (8-сурет).
Сызықтық  емес  модельдің  ерекшелігі  -   инновациялық  үдеріс  фазалары 
жаңа идея туындап,  ол жүзеге асқанша үйым мүмкіндіктерімен жэне нарықтағы 
сүраныспен  санасады.  Бүл  модельдің  кемшілігі  инновациялық үдеріс  кезеңдері 
қажетті деңгейде үйлеспеген, арасында кері  байланыс жоқ.
8-сурсі .  Инновациялық үрдістің сызықтық емес моделі
Кешенді-жүйелік  эдіс  инновациялық  үрдісті  үйымның 
і і г і к і
 
жэне  сыртқы 
ортасымен  өзара  байланысты  интеграциялық  жүйе  ретінде  қарастыруға 
мүмкіндік  береді.  Айтылып  өткендей  инновациялық  үдеріс  төрт  кезеңнен 
түрады, бірақ бүгг модельдің ерекшеліктері төмендегідей:
•  инновация  инициациясымен  басталып  жүргізіледі,  ягни  инновация 
мақсатына сэйкес келеді;
•  модель  экономикалық  ортадан  тыс  жүзеге  аспайды,  керісінше  ішкі  жэне 
сыртқы факторлармен кешенді түрде байланыста болады.
Инновация  табигаты  -   мақсатты  таңдау  жэне  инновациялық  үдерістің 
басталуы  гана  емес,  сонымен  қатар  инновациялық  үдерістің  эрі  қарай  тиімді 
дамуының  негізі.  Инновация  мақсатына  сэйкес  инновациялық  үдеріс  накты 
пайдалы 
тиімділікке 
(элеуметтік, 
экономикалық, 
гылыми-техникалық) 
багытталады.  Инновациялық үдерістің  интеграциялық моделі  кешенді жүйелік 
тэсіл ретінде 9-суретте көрсетілген.
Инновациялық  үдеріс 
басқа 
қиын  жүйелер  сияқты 
біртүтастық, 
қүрылымдық,  қарқындылық  қасиеттеріне  ие.  Ол  эмпирикалық  элементтердің
36

жай  жинағы  емес,  керісінше  бірнеше  қосалқы  жүйелерге  бөлінген  жэне 
уақытымен өзгеріп отырады.
Инновациялық  үдерістің  эрбір  кезеңі  эртүрлі  бөліктерден  түратын  жэне 
бір  бүтінді  қүрастыру  мақсатында  бір-бірімен  тығыз  байланысты  жүмыс 
істейтін жеке жүйелер болып табылады.  Инновациялық 
үдерістің 
барлық 
кезеңдері бір-біріне тэуелді жэне олар бір мақсатта бірігеді.
Қолданбалы
зерттеулер
Іргелі зерттеулер
о
Инновациялық
Тэжірибелік-
үдерістщ максаты
*->
конструкторлық
жүмысгар
жэне ендіру
9-сурет.  Инновациялық үдерістің интеграциялық моделі
Осы тэсілде инновациялық үдерістің  эртүрлі кезеңдері арасындагы тиімді 
байланыс  инновацияның  табыстылығы  немесе  сәтсіздікке  үшырауының  негізгі 
фактор болып табылады.
Инновациялық  үдерісті  зерттеудегі  негізгі  багыт  -   олардың  жүзеге  асуы 
үшін  нақты  факторларды  анықтау.  Көптеген  зерттеушілердің  айтуы  бойынша 
заманауи  үйымдардың  ортасы 
жылдамдықпен  өзгеріп  отырады.  Мысалы, 
үйымдарды  терең  эсерлендірген  инновациялар  —  компьютерлік,  лазерлік, 
микротолқынды,  жартылай  желілі  технологиялар,  спутниктік  байланыс, 
атомдык  энергетика,  гендік  инженерия.  Кэсіпкерлер  үйым  алдына  қойган 
инновациялық  мақсаттарга  жету  үшін  сыртқы  ортага  бейімделіп,  дер  кезінде 
жауап қайтара білуі керек (10-сурет).
Мысалы 
НеМей-Раскагсі  компаниясы  басшыларының  талабы  бойынша 
зеріттеулер  мен  қүрастырулар  бөлімінің  қызметкерлері  түтынушылармен  жиі 
кездесіп 
отырады. 
Осы 
кездесулер 
кезінде 
гылыми 
қызыметкерлер 
түтынушылардың  талабын,  сүранысын,  компанияның  жаңа  технологиялары 
туралы  ойларын  біліп  отырады.  Осы  кездесулердің  арқасында  компания 
инновациялық  үдерістерге  кері  немесе  оң  эсер  ететін  факторларды  анықтауга 
мүмкіншілік алады.
Инновациялық  үдерістің  дамуына  оң  жэне  теріс  әсер  ететін  кейбір 
факторларды атап көрсетуге болады (10-сурет).
37

Экономикалық факторлар:
Инвестициялық 
жобаларды 
қаржыландыруға 
қажетті 
ақша 
қаражаттарының 
қаржылық 
резервтердің, 
материалдық-техникалық 
құралдардың 
бар 
болуы, 
қосымша 
мемлекеттік 
қолдау 
жүйесінің, 
инновациялық  қызметті  кеңейту  жүйесінің  даму  дэрежесі,  инновациялық 
үдеріске қатысушылардың экономикалық тиімділігінің болу мүмкіндігі.
Технологиялық  факторлар  -   шаруашылық  жэне  гылыми-технкалық 
инфрақүрылым  үшін  қажетті  гылыми-техникалық  базаның,  резерв  қуатының, 
прогрессивті технологиялардың болуы.
Саяси-қүқықтық  факторлар. 
Инновациялық  қызметті  қолдауга 
арналган  заңдық  шаралар,  инновацияны  мемлекеттік  қолдау,  монополияга 
қарсы,  салықтық,  амортизациондық,  патенттік-лицензиялық  заңдар.  Патенттік- 
лицензиялық  заңдар  дамуымен  интелектуалдық  меншік  объекттерін  реттеу 
мүмкіндігі  мен  дамуы  байланысты.  Интелектуалдық  меншік  қүқыгын  қорғау 
инновацияны енгізуден алынған пайдалылық тиімділігін беру мүмкіндігіне әсер 
етеді.
10-сурет.  Инновациялық  үдерістің  сыртқы  ортамен  өзара  қатынас 
моделі
Үйымдық-басқарущылық факторлар.  Үйымдық қүрылымның икемділігі, 
басқарудың  демократиялық  стилі,  көлденең  ағымдагы  ақпарат  көптігі,  өзін-өзі 
жоспарлау,  түзетулер  енгізу,  орталықсыздандыру,  мақсатты  мәселелі  топтарды 
қүру  -   осының  бэрі  инновациялық  үдерістердің  дамуына  оң  әсерін  тигізеді. 
Қалыптасқан 
үйымдық 
қүрылым, 
аса 
орталықтандыру, 
басқарудың 
авторитарлы  стилі,  тік  ақпараттың  көптігі;  қалыптасқан  нарыққа  бағытталу; 
қысқа 
мерзімді 
өтемділікке 
багытталу, 
инновациялық 
үдеріске
38

қатысушылардың  ортақ  мүддесін  табу  қиындықтар  инновациялық  үдеріс 
дамуын  тежейтін  факторлары  болып  табылады.  ¥йы м   қүрылымы  неғүрлым 
икемді,  қарапайым  болған  сайын  инновациялық  өнімді  өндіру  жобасы 
барысында 
шешім 
қабылдауда 
тез 
жүзеге 
асырылады. 
Егер 
үйым 
қүрылымының  күрделілігі  себебінен  инновациялық  үдеріс  баяуланатын  болса, 
онда инновациялық өнім идеясы моральды түрде ескіруі мүмкін.
Әлеуметтік-психологиялық 
және 
мәдени 
факторлар. 
Рухани 
ынталандыру, 
коғамдык 
көтермелеу, 
өзін-өзі 
көрсету 
мүмкіндіктерін 
қамтамасыз  ету,  шығармашылық  еңбектің  еркіндігі,  үжымдағы  қалыпты 
психологиялық  жағдай  жүмыстың  жаңашылдық  стиліне  экеледі.  Мәселен, 
интеллектуалды  дамыған  қоғамда  инновациялық  өнімдерді  ойлап  табу  мен 
жасау  оңай. 
Сондықтан  да  инновациялық  қызметтердің  дамуына  білім  мен 
ғылымның дамуы тура әсер етеді.
Керісінше, өзгерістерге қарсылық статустың өзгеруіне, жаңа жүмыс іздеуге, 
қызметтің  қалыптасқан  эдістерін  қайта  қүруға,  мінез-қүлық  стереотиптердің, 
қалыптасқан  эдет-ғүрыптардың  бүзылуына  әкелуі  мүмкін.  Бүл  факторлар  -  
инновациялық қызметтке кері эсер ететін  факторлар.
Жоғарыда  атап  кетілген 
факторлардың  бәрі 
кез  келген  иновациялық 
үдерістерді  жүзеге  асыру  барысында  кездесуі  мүмкін.  Осы  факторлардың  оң 
әсерін  тиімді  бағалап,  дер  кезінде  пайдалана  білу,  кері  әсер  етуші 
факторлардың  әсерін  төмендету  менеджерлердің  тікелей  қызметі.  Заманауи 
менеджментте  осы  факторларды  басқаруға  бағытталған  әдістер  мен  шаралар 
өте  көп.  Бірақ  оларды  тиімді  пайдалану  менеджерлердің  білімі  мен 
тәжерибесіне байланысты.
Талдауга берілген жагдай 
Форд компаннясының ең қымбат сәтсіздігі -  «Эдзель» автомобилі
Форд  компаниясынын  автомобшь  бизнесіндегі  ең  цымбат  сәтсіздігі  -  
«Эдзелъ»  автомобші,  ол  нарыққа  1957  жылы  шыгарылган.  50  жылдардыц 
басында  Форд  компаниясы  өз ассортиментіне жаңа моделъ  цосцысы  келді.  Ол 
кезде  «Форд»  және  «Шевроле»  автомашиналарына  автомобошъ  нарыгының 
25%-ы  келетін.
Дагдылы  «форд»  пен  «иіевроленің»  табысты  иелеріне  багасы  тартымды 
орта  класс 
автомобилъдерін  жасау  керек  болды.  «Форд»  фирмасының 
жүргізген  маркетингтік  зерттеуі  бойынша  орта  топтың  жогары  сапалы 
автомобилъ  сатып  алуга  дайын  екені  аныцталды.  Фирма  цогамның  жаңа, 
ерекиіе  автомобшъге  деген  цызыгуиіылыгын  арттыру  мацсатымен  насихат 
ацпараттарын  таратцанымен  ж аңа  өнімнің  конструктивті  ерекшеліктері 
цупияда  цалды.  Фирма  үлкен  ишгындарга  царамастан  «Эдзелъ»  моделінің 
сатуын  жеке  дш лерлік  жүйе  арцылы  жүргізуді  шешті.  «Эдзелъ»  тек  сатуга 
қүқы  бар дшлерлер арцылы гана сатылуы  керек болды.
Моделъдің  атын  таңдаганда  ацын  Марианной  Мур  үсыныстарымен  бірге 
барлыгы  6000  ат  царастырылды.  Бірац  Генри  Фордың  жалгыз  үлының 
қүрметіне  компания  инновациялыц  моделъді  «Эдзелъ»  деп  атады.  Моделъ
39

нарықңа  1957  жылдыц  4  цыркүйегінде  иіыцты.  Компания  бір  күнде  65  мың 
машинага  тапсырыс  алып  сатты.  Бүл  салтанатты  жалгыз  күн  болды.  1959 
жылдыц  басында «Эдзель» өндірістен алынып тасталды.
«Эдзелъ» не себепті сәтсіздікке үшырады?
Біріншіден,  көп  сатып  алушыларга  автомобилъ  үнаган  жоц.  Машинаныц 
алдыцгы  жагындагы  фарлары  тігінен,  ал  артцы  жагында  көлденецінен 
орнатылган.  Тіпті  автомобшъдіц  екі  үшында  әр  түрлі  дизайнерлер  тобы 
жүмыс істегендей.
Екіниііден,  фирма  «Эдзелъді»  инновациялыц түрдегі жаца автомобшъ  деп 
жарпамалады.  Бірац  түтынушылар  еиіцандай  нацты  жацалыцты  көре 
алмйды.  Осылай компания өзініц  иіектен тысуәдесініц цүрбаны  болдъг.
Үиііншіден,  берілген моделъді  цалыптастыру  идеясыныц  өзі  сәтсіз  болды. 
Идея  маркетологтар,  инженерлер,  механиктер  мен  галымдар  арасында 
келісілмеген.  Бастапцыдан  инновациялыц  үдеріс  ойдагыдай  орындалган  жоц. 
Ж аңа  моделъдіц 
цүрылу  үдерісін 
бацылайтын 
нацты 
бөлім 
немесе 
инновациялыцменеджер болган жоц.
Төртіншіден,  фирма жаца автомобтъ  шыгаруга асыгыс танытып  саланы 
бацылауга  көңіл  бөлмегендіктен, 
«Эдзелъдің»  көп  моделъдерінде  ацау 
жіберілген. Бүл сәтсіздік компанияга  350 млн.  доллар иіыгын әкелді.
Талцылауга арналган сүрацтар:
1. 
Форд  фирмасын  цысцаша  сипаттацыз,  Генри  Фордтыц  басцару 
әдісін есіцізге түсіріңіз.
2. 
Қандай 
себептерге 
байланысты 
Форд 
компаниясыныц 
инновациялыц жобасы  сәтсіздікке үиіырады?
40

жүктеу/скачать 4,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: