Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»
жүктеу/скачать 21,72 Mb. Pdf көрінісі
|
Nemtsov-E-lektr-tehnika-zh-ne-e-lektronika.-O-uly-
| токтары
Токтың тегі мен жиілігі Ең жоғары рұқсат етілген мәндер U пр ,В I , мА Айнымалы, 50 Гц 2 0,3 Айнымалы , 400 Гц 3 0,4 Тұрақты 8 1,0 338 12.5- сурет Кернеуі 1 000 В - ға дейінгі және 1 000 В - дан жоғары электр жабдығын пайдалану кезіндегі техникалық қорғаныс құралдары болады. Көбінесе электр жарақаттары кернеуге қосылған ток өткізгіш бөліктерге немесе электр оқшаулауыш зақымданған кезде электр жабдығының металдық контструктивтік бөліктеріне (корпус, қаптама және т.с.с.) байқаусызда тиіп кеткен жағдайда пайда болады. Өнеркәсіптік жиіліктегі синусоидалық ток тізбектері оқшауланған және тікелей тұйықталған бейтараптама көзді үш фазалық болып бөлінеді. Екі жағдайда да үш (6.8 - суретті қараңыз) және төрт сымды (6.5 - суретті қараңыз) желілер болуы мүмкін. Оқшауланған бейтарап үш фазалық желінің электр қауіптілігі ең азы болып табылады. Бір фазаға, мысалы С фазасына тиіп кету үш сымды желідегі (12.5 - сурет) жерге қатысты В және А фазаларының сыйымдылықтары, сондай - ақ төрт сымды желідегі (6.13 - суретті қараңыз) N бейтараптама сымы арқылы адам денесінде і тогын тудырады. Ұзындығы шағын желілер үшін жерге қатысты желі сымдарының сыйымдылық кедергісі жоғары және ток адамның зақымдануына әкелмейді. Есептеу кезінде адам денесінің кедергісі 1000 Ом - ға тең деп алады. Егер адам бір фазаның электр оқшаулауышы зақымданған жағдайда электр жабдығының жерден оқшауланған корпустарына тиіп кетсе де осы жағдайда болады. Токтың зақымдаушы әсерін азайту үшін бұл жағдайда электр жабдығының корпустарын қорғаныстық жерге тұйықтау қолданылады. Корпусқа тиіп кеткен адам денесі және қорғаныстық жерге тұйықтау параллель қосылған, бірақ соңғысының кедергісі едәуір аз (4 - 40 Ом). Оқшауланған бейтарап үш фазалық желінің кемшілігі фазалардың бірінің корпусқа не жерге, мысалы зақымданған бөлікті ажыратпастан сым үзіліп кеткен жағдайда, ұзақ уақыттық авариялық 339 тұйықталу мүмкіндігі болып табылады. Фаза жерге тұйықталған жағдайда жердегі ток адамға қауіп төндіреді, ол адамға табандарының арасында қадам ұзындығындағы кернеу әсер етеді ( қадамды кернеу ). Оқшауланған бейтарап ұзын үш фазалық желілерде фазаның жерге қысқа тұйықталу тогы жоғары, сондықтан авариялық бөлікті тез ажырату қажет. Осы мақсатта тікелей тұйықталған бейтараптама көзді үш фазалық желілер және қорғаныстық жерге тұйықтау (12.6- сурет) немесе электр жабдығының корпустарын қорғаныстық бейтараптандыру (12.7- сурет) қолданылады. Екі жағдайда да біршама і қ қысқа тұйықталу тогы қорғаныс құралдарының іске қосылуына және авариялық бөліктің ажырауына әкеледі. Қорғаныстық бейтараптандыру, яғни электр жабдығының ток өткізбейтін металл бөліктерін нөлдік қорғаныстық сыммен әдейі электрлік жалғау қорғаныстық жерге тұйықтау кедергісі салыстырмалы түрде жоғары болатын жерде дұрысырақ болады (12.3- кесте). Төрт сымды желіде бейтараптама сым үш фазалық көздің тікелей жерге тұйықталған бейтараптамасына қосылады. Оқшаулауыштың тозу салдарынан кернеуі 1000 В - ға дейінгі желілерде қысқа тұйықталудың алдын алу қорғаныстық ажырату құрылғысы (ҚАҚ) мен автоматты ажыратқыштың негізінде қорғаныстық ажыратуды қамтамасыз етеді (10.5 - бөлімшені қараңыз). ҚАҚ датчигі оқшаулау арқылы, мысалы электр машинасын, жылыстау тогын өлшейді, егер жылыстау тогының мәні тағайын шамада айқындалған мәннен асып кетсе, автоматты ажыратқыштың іске қосылуы үшін белгі береді. 12.6- сурет 12.7- сурет |