Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»
Part параметрі элементтің схемадағы орнын білдіреді, ол
жүктеу/скачать 5,96 Mb. Pdf көрінісі
|
5ddcb76d5d423 1574745965
Part параметрі элементтің схемадағы орнын білдіреді, ол құрамдастары қосылған сайын автоматты түрде қойылады, қажет болса оны өзгертуге болады (2.2-сурет). Show қанатшасымен элемент жанына номинал бенесі орнатылады. Элементтің схемадағы күйі тігінен не көлденең болуы мүмкін болғандықтан, оны айналдыру қажеттілігі туындайды. Ол үшін элементті белгілеп алу үшін қара бағыттауышты басыңыз. Тінтуірдің сол батырмасын ұстап тұрып, оң жағын шертіңіз, элемент өз күйін өзгертеді. Гармониялық сигнал көзінің бапталуын қарастырайық. Дерек көзі Component ^ Analog Primitives ^ Waveform Sources ^ Sine Source командасымен қойылады. Пайда болған диалогтік терезеде оның параметрлері бапталады: F — негізгі тербеліс жиілігі, А — тербеліс амплитудасы, DC — тербелістің тұрақты құрамдасы, PH — бастапқы фаза, RS — ішкі кедергі, RP — өшетін сигналдың қайталану кезеңі, TAU — сигнал амплатудасының экспонентті заңдылық бойынша өзгеру уақыты тұрақталығы (2.3-сурет). Схемаға резистордың оң жағына конденсаторды қосыңыз, 100u 2.2-сурет. Резистор параметрі тапсырмасының диалогтік терезесі 2.3-сурет. Гармониялық тербеліс көзі параметрлерін баптау диалогтік терезесі (100 мкФ) мәнін көрсетіңіз, байланыстырушы желіні алыңыз да, оны контуры бойынш тұйықтаңыз, төменгі байланыстырғыш желісіне жерлендіруді қосыңыз (2.4-сурет). Схема талдауын қарапайым қылу үшін сипаттамалы мәнді нүктелерді қойып шығу керек. Нүктеге ат беру Т жабдығы көмегімен іске асырылады. Жабдықты таңдаңыз оны сигнал көзі жанындағы сызық үстінен ұстаңыз және пайда болған IN диалогтік терезесінде енгізіңіз. Сурет 2.4. Micro-Cap схемасының мысалы Конденсатор жанына OUT атты нүктені белгілеңіз. Талдау жүргізу үшін негізгі мәзірде Analysis командасын таңдау керек. Transient Analysis — уақытша (айнымалы) зерттеу; AC — жиілік сипаттамасын зерттеу; DC — тұрақты токқа берілетін сипаттамаларды зерттеу. Уақытша зерттеу баптауларын қарастырамыз. Transient Analysis қосыңыз. Баптау диалогтік терезесі пайда болады, ол 2.1-кестеде берілген. Осы кесте бойынша зерттеу параметрлерін енгізіңіз. Уақытша зерттеу бапталуының параметрлері: ■ Т ime Range — зерттеу уақыты, секундпен беріледі; ■ Maximum Time Step — ең жоғары уақыт қадамы; ■ Т emperature — температура, градус Цельсиймен беріледі; ■ Operation Point — айнымалы зерттеулерді әр есептеу басталар алдында тұрақты ток бойынша есептеу режимін қосу; ■ Р — графика нөмері, түрлі графикада уақытша зерттеу құруға болады, ол үшін келесі сандарды – 2, 3 және т.с.с. көрсету керек. ■ X Expression —Х өсі, Т мәні график уақыт бірлігімен құрылып жатқанын көрсетеді; ■ Y Expression — Y осі, кернеу өзгерісі графигі құрылатынын білдіреді, жақшада зерттеу жүргізілетін нүктенің нөмері мен аты көрсетіледі. ■ X Range — Х осі бойынша құрылым интервалдары, бірінші сан зерттеудің соңғы уақытын білдіреді, екінші сан – координат басталуын, үшінші сан – қосалқы желі қадамын білдіреді, барлық мәндер үтірмен бөлектенеді, ал тұтас емес бөлік нүкте арқылы жазылады. 2 . 1 - к е с т е Time Range 0.1 — — — Maximum Time Step 0 — — — Temperature 27 — — — P X Expression Y Expression X Range Y Range 1 T v(IN) 0.05,0,0.01 300,-200,100 1 T v(OUT) 0.05,0,0.01 300,-200,100 ■ Y Range —Y осі, бірінші сан – шкаланың ең жоғары шегін, екінші сан – шкаланың ең төменгі шегін, үшінші сан – қосалқы торкөз қадамын білдіреді. Баптау терезесінде келесі қосымшалар да болады: ■ Run — үлгілеуді бастау; ■ Add — курсор тұрған жолдан соң спецификация жолын қосу, бұл кезде мән курсор тұрған жолдағыдай болады; ■ Delete — курсор тұрған жолдағы спецификация жолын жою; ■ Expand — курсор мәні бар бағандардың бірінде, мысалы Y Expression болған кезде үлкен көлемді мәтінді енгізуге арналған қосымша терезе ашу; ■ S tepping — параметрлерді түрлендірудің диалогтік терезесін ашу; ■ Properties — 6 қосымшасы бар диалогтік терезе ашу: 1) Plot — экран мен принтерге графиканы шығаруды басқару; 2) Scales and Formats — координат өстері бойынша масштабтарды таңдау; 3) Colors, Fonts and Lines — нысан түстерін, шрифт параметрлері мен сызық типтерін таңдау; 4) Header — шығыс сандық деректерге тақырып қою; 5) Save Waveforms — файлда сақтау үшін бір не бірнеше айнымалыларды таңдау; 6) Tool Bar — пиктограмм командасын жабдықтар панеліне салу. Параметрлері осылай берілгенде екі уақытша сигнал да бір графикте көрініс табады (2.5-сурет). Сурет 2.5. Micro-Cap-да уақытша зерттеу нәтижесі Конденсатордағы шығыс сигналының амплитудасы аз болады. Сигналдың импульсты көзі бар тізбек жұмысын қарастырайық. Импульсты көз: Component ^ Analog Primitives ^ Waveform Sources ^ Pulse Source командасымен шақырылады. Сигналдың импульсты көзінің параметрлері 2.2-кестеде берілген. 2.2-кестеде көрсетілген параметрлердің белгіленуі 2.6-суретте бейнеленген. Егер импульстың алдыңғы фронтының мәні (Р1) мен импульстың жазық шыңының басы (Р2) сәйкес келсе, сондай-ақ импульстың жазық шыңының соңы (Р3) мен VZERO деңгейіне жетудің басы (Р4) сәйкес келсе, яғни Р1=Р2 және Р3=Р4 болса, тікбұрышты импультардың кезегін аламыз. 2.6-сурет. Micro-Cap-да нақты сигналдағы параметрлердің белгіленуі Белгіленуі Параметр Өлшем бірлігі Бастапқы күйі бойынша мәні VZERO Амплитуданың бастапқы мәні В 0 VONE Амплитуданың ең жоғары мәні В 5 P1 Алдыңғы фронттың басталуы с 10 -7 P2 Импульстың жазық шыңының басы с 1,1 • 10 -7 P3 Импульстың жазық шыңының соңы с 5 • 10 -7 P4 VZERO деңгейі жетудің басы с 5,1 • 10 -7 P5 Қайталау кезеңі с 10 -6 2.7-сурет. Micro-Cap –да дифференциаланатын тізбек Сигналдың импульсты көзінің жұмысын түсіну үшін дифференциаланатын және интеграцияланатын RC- импульстарының айнымалы үдерістерін қарастырамыз: VZERO=0, VONE=2, P1=P2=200n, Р3=Р4=800 П , P5=1u, мұндағы n — наносекундтар (1 нс=10 -9 с), u — микросекундтар (1 мкс = 10 -6 с). 0,1u (0,1 мкФ)-ға тең конденсатор сыйымдылығын, 100 Омға тең резистор кедергісін таңдаймыз. Дифференцияланатын тізбекте конденсатор бірден сигналдың импульсты көзінен кейін тұрады (2.7-сурет), импульстың жазық шыңына жеткен кездегі конденсатордағы кернеу максимальды, импульс әсері кезінде конденсатор жүктеме кедергісінен разрядтала бастайды, разряд уақыты тізбектің тұрақты уақытымен анықталады да 3т-ға тең болады, мұндағы т = RC. т =1 мкс екенін, ал разряд уақыты сәйкесінше 3 мкс-ке тең екенін есептеу қиын емес. Конденсатор импульс әсері кезінде разрядталып үлгермейді. Келесі импульс амплитудасы нөлге тең болған кезеңде, конденсатор зарядтала бастайды, бұл кезде импульстар арасындағы аралық кезең импульс ұзақтылығынан аз, 2.8-cурет. Micro-Cap –да дифференциаланатын тізбек сигналы Сурет 2.9. Micro-Сар-да интеграцияланатын тізбек ал заряд уатықы 3т-ны құрайды. Импульс әсері кезінде конденсатор қайтадан разрядтала бастайды. Мұндай тізбек дифференцияланатын деп аталады. Дифферениаланатын тізбек графигі 2.8-суретте көрсетілген. Интеграцияланатын тізбекте сигнал импульсы көзінен соң резистор тұрады (2.9-сурет). Импульс басталған кезде конденсатор зарядтала бастайды, заряд уақыты 3т-ға тең болады. Импульс болмаған жағдайда конденсатор разрядталады, разряд уақыты заряд уақытынан аз болады, сондықтан әр импульстан соң конденсатордағы кернеу белгіленген деңгейге жеткенге дейін арта беретін болады. Егер импульстардың кезектесу кезеңін 5 мкс-ке дейін өзгертсе, онда конденсатор келесі импульс басталғанға дейін толық разрядтталып үлгеретін болады. Интеграцияланатын тізбек графигі 2.10-суретте берілген. Конденсатор импульс кезінде зарядтталып үлгеруі үшін импульс ұзақтығын 3 мкс-ке дейін арттыру, Р3=Р4=3200 П орнату, ал импульстың кезектесі кезеңін 8 мкс-ке дейін арттыру керек (Р5=8^. Айнымалы үдерістер әр импульс үшін қайталанатын болады. 2.10-сурет. Micro-Cap-дағы интеграцияланатын тізбек шығысындағы сигнал |