Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев

262 
 
беттерін ажыратады. Ми сыңарларының бетінде көптеген 
жүлгелер, sulci cerebrales,
  пен 
қатпарлар, gyri cerebrales,
 
орналасады.
 
 Мидың  әр  сыңарының  жоғарғы  -  латералды  беті  бассүйек  төбесінің  бедеріне 
сәйкес дөңес, ал мидың медиалды беті 
жалпақ болып келеді.
    Бұл  саңылаудың тереңінде 
мидың үлкен дәнекері – 
сүйелді дене, corpus callosum,
 жатады.  
 Мидың 
төменгі  беті
  бассүйек  негізінің  ішкі  бедерін  қайталайтындықтан  тегіс 
емес.  Оның  артқы  бөлігі  -  ми
  сабауының,
    алдыңғысы  – 
бойлық 
саңылаумен  бөлінген 
маңда
йлық
  үлестердің,
 
ал  бүйір  жақтары  -  сәл  алға  және  төмен  қарай 
шығып  тұрған
 
самай
лық
 үлестері
нің төменгі
 беттері болып табылады, 
Маңдай
лық 
үлестердің  төменгі  бетінде  орналасатын  пішіні  ұршықтәрізді 
иіс  сезу
 
буылтығы,
  bulbus olfactorius,
  ар
тқа
 қарай 
иіс сезу жолына,
tractus olfactorius,
 одан әрі 
иіс 
сезу  үшбұрышына,
trigonum  olfactorium,
  жалғасады. 
Иіс  сезу  буылтығына  бассүйек
 
нервтерінің  I  жұбы  –  15-20  жіңішке  иіс 
сезу  нервтері,  nn.olfactorii,
келеді.
  Әр  иіс  сезу 
үшбұрышының  артқы  жағында,  ми  затына  ұсақ  тамырлар  өтетін  көптеген  тесіктері  бар 
алдыңғы  тесіктелген  зат,  substantia  perforata  anterior,
орналасады  (мидың  жұмсақ 
қабығын алған кезде жақсы көрінеді). Оң және сол тесіктелген зат арасынан өтетін 
көру 
қиылысының,  chiasma  opticum,
  нерв  талшықтары  артқы  жағында 
көру  жолына,tractus
 
opticus,
жалғасады.
 
Көру  қиылысының  артында  орналасқан 
сұр  төмпе,  tuber  cinereum, 
төмен 
қарай 
құйғышқа,  infundibulum, 
ал  ол  бассүйек  негізіндегі  түрік  ер
тоқымының
 
шұңқырында орналасатын 
гипофиз
ге, 
hypophysis,
 жалғасады. 
Ар
тқа
  қарай  бір-бірімен  жанасып  орналасатын 
емізіктәрізді  денелер,  corpora
 
mamillaria,
  мидың  ақ  затымен  жабылған.  Олардың  ішінде  орналасатын  жасушалық 
ядролар иіс  сезу миына  жатады. Емізіктәрізді  денелер
дің артында,
  бүйір  жақтарынан 
ми 
аяқшаларымен, pedunculi cerebri,
 шектелген 
аяқшааралық шұңқыр, fossa interpeduncularis,
 
орналасады. Шұңқырдың түбі 
артериялар өтетін
 көптеген тесіктермен тесілген,
сондықтан
 
артқы  тесіктелген  зат,  substantia  perforatаe  posterior,
  деп  аталады.  Әр  аяқшаның 
медиалды жүлгесінен 
көзқозғалтқыш нерв,
n.oculomotorius,
 (ІІІ жұп
), аяқшаның латералды 
жағынан  бассүйек  нервтерінің  IVжұбы  – 
шығыршық  нерві,n.trochlearis,
шығады
.  Бұл  XII 
жұп  бассүйек  нервтерінің  ішіндегі,мидың  негізінен  емес,артқы  (дорсалды)  бетінен 
(ортаңғы мидың төменгі шекарасынан) шығатын жалғыз нерв. 
Одан  кейін   
пішіні  төртбұрышты,  көлденең
  жатқан,
  алдынан  үлкен  ми 
аяқшаларынан,  артынан  сопақша  мидан  терең  жүлгелермен  бөлініп  тұратын 
көпір,pons,
 
орналасады. Көпір бүйір жақтарынан біртіндеп мишық затына енетін 
мишықтың ортаңғы
 

263 
 
аяқшаларына,  pedunculus  cerebellaris  medius,
  жалғасады.  Көпір  мен  мишықтың  ортаңғы 
аяқшасының шекарасында-V жұп,
үштік нерв, n.trigeminus,
шығады. 
Көпірдің арт жағында жұлынға жалғасатын 
сопақша ми ,medulla oblangata,
 жатады. 
Сопақша  мидың  ортасында  оның  оң  және  сол  пирамидаларын  бөліп  тұратын 
алдыңғы 
орталық 
саңылау
  көрінеді.  Әр  пирамиданың 
латералды  жағында
  сопақша  келген 
құрылым  – 
олива,oliva
,орналасқан.Сопақша  ми  пирамидасы  мен  көпірдің  арасында 
орналасқан саңылаудан 
әкететін нерв, 
n.abducens,
 (ҮІ жұп) шығады. Одан 
бет,
 
n.facialis
, 
(ҮІІ жұп) және 
кіреберіс-ұлу нервтері
, n.vestibulocochlearis, 
(ҮІІІ жұп) шығады. Оливаның 
артында  тіл-жұтқыншақ, 
n.glossopharyngeus,
  (ІХ  жұп),  кезбе, 
n.vagus, 
(Х  жұп)  және 
қосымша, 
n.accessorius
,  (ХІ  жұп)  нервтер 
орналасады
.  Ал  пирамида  мен  оливаның 
арасындағы 
алдыңғы  латералды  жүлгеден,
 
sulcus  anterolateralis,
 
тіласты  нерві,
 
n.hypoglossus, (XІІ жұп) 
шығады.  
Көпір  мен  сопақша  мидан  артқа  және  латералды  мишық орналасады.  Мишықтың 
бүйір  бөліктері  - 
мишық  сыңарларының,
 
hemispheri
a
  cerebell
i
 
dextrum  et  sinistrum,
 
құрылымдары  –  миының  төменгі  бетінен  жақсы  көрінеді.  Мишық  сыңарларының 
беттерінде оларды көптеген үлесшелерге бөлетін саңылаулар болады.  

жүктеу/скачать 2,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: