немесе олар таным үшін ешкандай да маңызы жок формальды ереже
болып калуы керек (Шлик) деген қорытындыға келді. Кейінірек келе,
Поппер верификациялау қағидасының орнына фальсификациялау
(жокка шығару) қағидасын ұсынды. Бүл қағиданың негізі етіп, белгілі
бір жағдайда теориялар, заңдылықтар, тұжырымдар ақикат болмауы
ыктимал деген ойлау мүмкіндігі алынған. Бұл жерде тағы да
кайшылыкка тап боламыз. Әңгіме мынада, егер ғылыми теориялар,
зандылыктар акикат болмаса, фальсификациялау қагидасын колдануға
болады, ал, егер олар ақиқат болса ше?
Верификациялау жэне фальсификациялау кагидаларыныц осындай
кемшіліктерін байкап, Карнап гылыми сѳйлемдердіц бэрін емес, тек
белгілі бір бѳліктерін тексеру керектігі туралы идея усынды. Баскаша
айтканда, гылыми деректерді толық тексермей-ак, оның дуры с, немесе
теріс екеңдігін аныктау. Сѳйтіп, аталган кагидаларыныц орнына гылыми
сөздердің акикаттығын тексеретін жаңа кагида - когерентгілік принципі
(байланыстылык) ұсынылды. Бул принцип бойынша барлык денелер мен
кубылыстар
бір-бірімен
тыгыз
байланыста
болады,
сондыктан
эмпирикалык сѳйлемдердіц ақиқаттығы, олардыц теориялар жүйесіне
енген баска сѳйлемдермен карама-кайшы келмей, каншама уйлесімді
болганына байланысты.
Сайып келгенде, барлык позитивистік багыттагы ілімдерге тэн
ортак тужырым: барлык мәнділіктің тупнегізін танып-білуге, жалпы
табигатқа тән кұбылыстарды түсіндіруге, акиқатты білуге умтылган
метафизика (бурынгы философия) шын мэнінде ѳзі қойған мэселелердін
біреуін де дурыс, түбегейлі шеше алмайды, сондықтан ол өз орнын
ғылыми тілді жан-жақты зерттеумен айналысатын баска философияға
(позитивизмге) жол беруі керек.
Достарыңызбен бөлісу: |
