өмір сүру формаларын кеңістіктік формалар немесе катынастар, немесе жай ғана кеңістік деп атайды. Құбылыстар ұзактыгын, тек бір өлшемдегі кұбылыстардың бірін-бірі алмастыруын - құбылыстардың бұл өмір сүру формаларын уакыттык формалар немесе катынастар, немесе жай ғана уакыт дейді. Құбылыстардың кеңістіктік жэне уакыттык сипаттамалары біздің санамыздан тыс, өз-өзінен бар нәрсе екендігі туралы көзқарасқа материалдык әлемнің нактылыіына бүкіл ойншлдар мындаған жылдар бойы иланып келді. Классикалык неміс философиясының негізін қалаушы Иммануил Кант та (1724-1804) заттардың объективті өмір сүретіндігіне күмэн келтірген жок. Бірак ол материалдык заттардың кеңістіктік жэне уақыттык сипаттамаларының объективті өмір сүруі туралы кең таралған сенімге күмэн келтірген алғашкы философ болды. Канттың бұл мәселені көтеруіне сол дәуірдегі ғылым мен философия жетістіктерінің де ыкпалы болды. Қазіргі кезде мектепте окытылатын геометрияның негізгі кағидаларын ертедегі гректер ойлап шығарып, оны өзінің «Бастауларында» түйіндеген Евклид (б.з.д. III ғ.) болатын. Евклидтік геометрия XIX ғасырдың алғашкы пшрегіне дейін адамзатқа белгілі жалғыз геометрия болып келді. Осыған байланысты жэне Кант дэуірінде евклидтік геометрияның аксиомалары (мысалы, «екі нүкте арасындағы ең қыска кашыктык - түзулік», «түзуліктен тыс нүкте аркылы, дэл сол жазықтыкта, берілгенге параллель тек бір ғана түзу сызык жүргізуге болады») ешкандай қысқарту мен түзетулерді көтермейді, олар мэңгіге орнықкан жалпы жэне қажетті шындыктар деген пікір үстем болып келді. Дэл осы сиякты уакыт туралы да жалпы қалыптаскан пікірлер де
