токталады. Біз мұны көп рет кайталай отырып, мынадай корытындыға
келеміз: а) қыздырьшған пеш жалыны жок болғандыктан суи бастайды;
173
б) бѳлмедегі ауа мен пештің температурасы бірдей болған жағдайда
суыну тоқталады. Бұл білім де корытындылаудың нәтижесінде
алынғанымен оны теориялык деп айтуға келмейді. Кез-келген
қорытынды жекелеген заттармен, жағдайлармен жэне процестермен
бірқатар бакылаулар мен эксперименттердің мазмұнын кұрайтын ортак
жалпылықты ерекшелеп бекітеді.
Бірак барлык корытынды ғылыми теория калыптастыратындай
теориялык бола алмайды. Мысалы, көбіне бірінші жэне екінші
бастаулар деп аталатын классикалық термодинамиканың негізгі
заңдарына токталайық:
Сырттан энергия алмай жұмыс істейтін немесе сырттан алынған
энергия мөлшерінен артык жұмыс істейтін мерзімдік двигательді жасау
мүмкін емес.
Жалғыз нәтижесі суык денеден ыстык денеге жылу формасында
энергия беру болып табылатындай үдерістің болуы мүмкін емес.
Бұл екі заң да жылу процестері мен осы процестерді пайдаланатын
кұрылғыларын (пеіптер, бу машиналары жэне т.б.) сан мындап
практикалық бақылаулардың нәтижесі болып табылады. Бірақ бұл
корытындылар пікірге де ұксамайды. Мүның себебі неде?
Оның себебі, ғылыми корытындылар (түйіндер) бакылаулар мен
эксперименттердегі ортак жалпылыктарды ерекшелеп кана коймай,
біркатар ерекше логикалык тэсілдерді колдануында да болып шыкты:
- шектеулі көпшілік эксперименттерде кадағаланған жалпы сэттер
мен қасиеттердің жылудьщ жұмысқа айналатын барлык мүмкін
жағдайларына, жылу бөлудің барлык процестеріне, оның ішінде
бақьшанбаған Ғаламның ең шалғай, қадағалау мүмкін емес пункттеріне
Достарыңызбен бөлісу: |
