ұсыныстардан
(сөйлемдерден)
таза логикалык немесе математикалык жолмен
шығарылғандығымен сипатталады. Мұндай түйіннің нәтижесінде
алынған пікірлер теорияның салдарлары деп те аталады.
Салдарлар өзінің мазмұны жағынан берілген теорияның зандары
болуымен катар белгілі бір жағдайларды, ақуалдар мен үдерістерді
сипаттайтын эмпирикалык тұжырымдар да болуы мүмкін. Салдарлар
туындайтын ұсыныстар, эдетте теорияның постулаттары, принциптері
немесе аксиомалары деп аталады. Әрбір жекелеген теориядағы мұндай
ұсыныстарды негіздер деп те атауға болады, бірақ олардың өзі өзге
кеңірек жэне тереңірек теориялардың салдарлары болуы да мүмкін.
Зандар теорияның ең мэнді түжырымдары ретінде мынадай
танымдык функцияларды аткарады:
176
1. Олар эр түрлі жүйелердің зерттеліп отырған теориясының ішінде
неғұрлым тұракты, кажет жэне жалпы байланыстарын, берілген
теорияның
пэндік
саласын
құрайтын
(мысалы,
атомдар
мен
элементарлы бөлшектер жэне олардың өзара эрекетінің жүйесі кванттык
теорияның пэндік саласын қурайды) жүйені негізгі жай жүйелері мен
элементтері арасындағы өзара катынастарын жэне өзара әрекеттерін
бейнелейді.
2.
Олар
бақылаулар мен
эксперименттердің
көмегінсіз-ак
математикалык есептеулер мен логикалык ой корытындылаудың
нәтижесінде берілген пэндік саладағы белгілі нәрсені түсіндіруге жэне
жаңа кұрылыстарды болжауға жағдай жасайды.
3. Олар бірден көзге түсетіндей айкын емес болса да, өзінін пэнділік
саласында белгілі бір шектеулер кояды. Мысалы, классикалык механика
Достарыңызбен бөлісу: |
