жэне белгілі сырткы болмыстың имманентті түтастығы жэне келісімі ретінде гана шынайы... ¥гым мен кұбылыс арасындагы келісім олардьщ толык ѳзара бір-біріне енуін білдіреді. Сондыктан сырткы форма мен образ сырткы материалдан ажыратылган болып калмайды... оньщ 295
ұғымына сәйкес нактылыктың өзіне тән тәнкристалданған форма болып табылады” (Эстетика в 4т. т.І.М.,1968, 123-бет.) Эстетикалык кұндылык ретіндегі эсемдікті философтар ғана емес, көркем сөздің өкілдері де зерттеді. Өнертанымдык эдебиеттерде өнерді түсінудің бастапқы алғышарты ретінде, эдетте, Н.Г. Чернышевскийдің мынадай белгілі түсіндірмесін келтіреді: “Әсемдік бұл өмір... өз ұғымдарымыз бойынша өмірді капай көрсек, онда ол нәрсе де әдемі; өзінде өмірді көрсететін жэне бізге өмір туралы ескертетін зат эсем” (Избранные эстетические произведения. М , 1978, 68-бет). Қанша дегенмен де әсемдіктің аксиологиялык талдануы мәдениеттанымдык жэне эстетикалык дискурс шеңберінде жемісті нэтижелер береді. Ю. Борев әсемдіктің барлык алуан түрлілігін бірнеше парадигмаларға жіктейді. Бірінші парадигма (Платон, Тертуллиан, Фома Аквинский, Франциск Ассизский, Гегель); эсемдік нақты заттар мен құбылыстардағы таңба немесе кұдайдың (немесе абсолютгік идеяның) кепілі. Екііпді парадигма: нактылык эстетикалык тұрғыда бейтарап, оның сұлулығының көзі - индивидтің жанында (Т.Липпм, Ш.Лало, Э.Мейман), ол адамның рухани байлылығының нактылыкка “көшірілуінің” (Н.Гартман), “карызға берілуінің” (Б.Кроче) нэтижесінде пайда болады:
