«көптің бірі», «жаратылыстың нәтижесі» дегенді білдіреді. Ол күнаға жиі батады, «пендешілік» жасайды. Пенде - катардағы тірі жан, көптің бірі болып жарык дүниеде өмір сүруші, «жаратушының кұлдарының бірі». Ал «домалак, жұмыр басты пенде» дегенде көпшіліктің бірі есебінде, ел санатында жүруді айтады. «Пенденің» осындай «орташыл», «көпшілдеу» ерекшеліктерінің «басым» екендігін ескертіп, жоғарыда сот үкіміне кесілген, камауға алынған казактың заң тілінде «азамат» түсінігіне «пенде» деген атаудың сэйкес емесін айтып, оған тек «бодан» деген нақтылы, оның жағдайына жайма-сай атау сөзді ұсынамыз. Ал «адамның пендешілігі» деп, сотқа тартыла коймайтын күнэні, біле тұра жасаған кателіктерді, имантаразылықты бұзуды, баскаға қастандык ойлау сиякты нәрселерді ғана айтуға болады. Адам мен адам арасындағы жаңды жеке байланыс, барлык коғамдық инстанциялардың «адамгершіліктілігін» сезіну, олардың накты тұлғаларда көрініс табуы мен өкілеттілігі коғамдык тұтастыктың өмірлік бірлігін сактап, қолдап отыратын үздіксіз кан айналымы тэрізді. Адамның адамға жакындығы, өзара «таныстық», бір-біріне деген кұрмет жэне барлык коғам мүшелерін тірі адамдар ретінде тікелей сезіну, коғамда «адами» куаттың барлығы коғамдык болмыстың накты тұрактылығы мен мызғымас бірлігіне кепіл болатын нэр секілді. Әдет-ғұрыпка рәсімдер күш беріп отырады. Көптеген халыктарда эдет- ғұрып пен рэсім ережелері тұракты сипатта болғандығы соншалык, іс жүзінде олар баска кұкықты кажетсінбейді. Әдет-гұрып пен тыйым нормаларының өзіндік ерекшеліктері бар: олар белгілі бір жағдайлардың әсерімен жогала да, қайта калпына келе де, өзгере де алады. Әдет- ғұрыпты, салт-дэстүрді ұстану көрініс табудың өзіндік нысандарын талап етеді. Мұндай нысандар болып рэсімдер мен символдар немесе