«Мұғалім ісі сырттай қарапайым болғанмен – тарихтағы ең ұлы істің бірі" – деп Жүсіпбек Аймауытов айтқандай өмірден өз орнын таңдай алатын, өзара қарым-қатынаста өзін еркін ұстап , кез-келген ортаға тез бейімделетін, белгілі бір ғылым саласынан білімі мен білігін көрсете алатын, өз ойы мен пікірін айта білетін, мәдениетті жеке тұлғаны қалыптастырып тәрбиелеу ұстаздар қауымының еншісіне тиіп отыр. Бүгінде мемлекеттің, қоғамның және жеке тұлғаның қажеттілігіне сәйкес келетін және білім сапасын көтерудің басты бағыттарының бірі-Ұлттық бірыңғай тестілеу болып отыр.
Бұл жалпы орта білім беру ұйымдарында оқушыларды қорытынды аттестаттаудың бір түрі. Аттестаттауды жақсы тапсыру үшін оған сапалы дайындық қажет. Оқушы білімді меңгеріп қана қоймай, оны іс-жүзінде қолдана алуы керек. Осы себептен ҰБТ-ға оқушыларды дайындауда тиімді әдістер мен тәсілдерді үнемі іріктеп отыру қажет. Қазіргі кезде мектеп бітірушілерін қазақ тілінен дайындап шығару мұғалімнің шығармашылығына, жауапкершілігіне, ізденушілігіне байланысты. Қазіргі мектепте мұғалімнің өз еңбегінің нәтижесіне деген жауапкершілігі қалыптасқан.
3-САТЫ
ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
11-12-СЫНЫПТАР
у
ҰБТ-ға дайындаудың басты тұлғасы -оқытушы
Мұғалімге қойылатын талаптар :
- Оқушыларға бағыт-бағдар беру, пәнге қызығушылығын арттыру, сапалы білім беру;
- Пәндік оқытуды ұйымдастыру;
- Тиімді технологияларды қолдану.
Кемшілігі: - Тест қорытындысында кемшіліктер анықталады; - Тестік бақылауда оқушылардың шығармашылық қабілетін
бағалай алмаймыз; - Уақыттың аздығына байланысты кемшілік болады; - Жауап беру кезінде кездейсоқтық болуы әбден мүмкін; Артықшылығы: -Стандартты түрде жалпы бірдей білім шкаласының қолданылуы; -Әділетті, оқушыларға бірдей жағдайға қойылады, тікелей сабақ беретін мұғалім қатыспайды, оқушының мектебі тұратын орны ешқандай ерекшелік белгісін алмайды; -Тестік бақылау кең көлемді оқу материалын қамтиды; -Бағалауы нақты; -Экономикалық жағынан тиімді (тексеретін адамдар саны ,уақыты); -Оқушыларды есте сақтау, қайталау, белгілі уақытқа оқып, үлгіру қасиеттеріне тәрбиелейді.
ҰБТ-ға дайындаудың басты ерекшеліктері
ҰБТ-ның пайдалы жақтары
1.Оқушылар бағдарламаны толық қамтып дайындалуға талпынады
2.Қосымша сабақтар алады
3.Ата- аналардың баланы оқытып-тәрбиелеуде жауапкершілігі артады
4.Тестілеу арқылы өз білімдерінің деңгейін біліп, білмейтіндерін меңгереді
5. Мұғалімдердің,мектеп басшыларының оқушылармен жұмысы артады
6.Мұғалімдер өз білімдерін жан-жақты көтереді
7.Жалпы жұртшылықтың білімге деген көзқарасы өзгеріп,назарға алынады.
8.Мұғалім, ата-ана, оқушы арасында байланыс артады
9.Оқушылардың біліміне әділ баға қойылады
10.Мұғалімдердің де еңбегі әділ бағаланады.
3-САТЫ
ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
11-12-СЫНЫПТАР
у
Мақсаттар: 1. Оқушыларды сабақта алған білімдерін өмірде қолдана білуге үйрету; 2. ҰБТ-ға сапалы дайындық ұйымдастыру; 3. Оқушыларды 100 пайыз оқу үлгеріміне талаптандыру; 4. ҰБТ-ның сапасын және орташа ұпайын жоғарылату.
Мұғалім ҰБТ-ға дайындалуда қандай мақсат қоюға тиіс?
Мақсаттарына жету үшін мұғалімге не қажет?
І. Ұжым
ІІ. Оқушы
ІІІ. Ата-ана
І. Ұжымнан көмек
1. Мектеп басшыларынан
А) ҰБТ-ға дайындық жұмыстарын жоспарын жүйелі түрде ұйымдастыруы,
Ә) Дайындық кестесің пән мұғалімінің сабағына сәйкес құруы,
Б) Пән мұғалімдерінің сағаттарын толықтыруы
В) Пән мұғалімдеріне жеңілдіктер жасауы,
Г) Сынама тест сараптамалары бойынша ата-аналар мен оқушылармен жұмыс жүргізуі
2. Пән мұғалімдерінен
А) Жекелеген оқушыларға сабақтар беру
Ә) Қиындық келтіретін сұрақтармен талдау жасауға көмек
Б) Тесттер, қосымша тапсырмаларды көбейтуге
3. Сынып жетекшілерден
А) Оқушылардың дайындық сабақтарына толық қатысуын қамтамасыз ету.
Ә) Пән мұғалімдерімен байланыста болу
Б) Жекелеген оқушылардың қосымша сабаққа қатысу кестелерін реттеу.
В) Ай сайын алынған сынама тестердің қорытындысы шығарып, оқушыларды, ата-аналарды таныстыру
1)Терең сезім. 2)Шыдамды жігіт 3)Жүйрік ат 4)Жалқау бала
5)Ұшқыр ой 6)Үлкен талап. 7)Орманды жер. 8)Зерек оқушы.
Сұрақтармен жұмыс істеуде тиімді тәсілдерді қолдану
Сұрақтармен жұмыс жасағанда, ең бірінші ескеру керек нәрсе оқушының қызығушылығын ескеруіміз керек. Сұрақтарды баланы жалықтырмау үшін түрлендіріп отырған дұрыс. Сұрақтың мазмұнын ғана емес, берілу түрінде түрлі үлгіде жасаған дұрыс.
1
2
4
6
3
5
Сұрақтар мен тапсырмалар
Фонетика
Лексика
Морфология
Синтаксис
10
20
60
30
40
50
10
20
60
30
40
50
10
20
60
30
40
50
10
20
60
30
40
50
Тіл білімі салалары
Ежелгі дәуір
әдебиеті
Халық ауыз
әдебиеті
ХІХ ғасыр
әдебиеті
ХХ ғасыр
әдебиеті
10
20
60
30
40
50
10
20
60
30
40
50
10
20
60
30
40
50
10
20
60
30
40
50
Әдебиет
р/с
Сұрақтар
Жауаптар
1
Тахауи Ахтановтың «Қаһарлы күндер» романы қай жылы жарық көрді?
2
«Жұбан шығармашылығынан қазақтың нағыз ұлттық поэзиясын көреміз» деген сөзді айтқан кім?
3
«Ақ Жайық» романы кімдікі?
4
«Жылағанда жүрегім күн тұтылып,
Қуанғанда күлкімнен түн түрілген»
Кімнің, қай өлеңінен үзінді?
5
«Махаббат мұңы», «Сәуле» пьесаларының авторы кім?
6
Қоспан, Тасболат, Қасболат қандай шығарманың кейіпкерлері?
7
«Адамгершілік туралы поэма», «Айша», «Сұлтан» шығармаларының авторы кім?
8
Жұбан Молдағалиевтың КСРО мемлекеттік сыйлығын алған поэмалары
9
Қош бол сәулем,қан майданға жөнелдім,
Жаным барда жаудың жолын бөгермін
Қандай шығарма, авторы кім?
10
«Жастығым сені жоғалттым» өлеңі кімдікі?
11
1973 жылы Медеу шатқалында болған сел апатын негіз етіп жазылған шығарманың авторы кім?
12
Қазақстанның Абай атындағы мемлекеттік сыйлығының иегері кім?
13
Аналық бейнесін сақтаған әйелді дүниенің бар салмағын көтеретін қара жермен салыстыру кімнің қай шығармасында бейнеленген?
14
1941 жылы Москваны қорғауда көзге түскен генерал Панфилов басқарған атқыштар дивизиясының өмірі негіз болған шығарма, авторы кім?
Қазақ әдебиетінен қосымша сұрақтар кестесі
Логикалық тапсырмалар
1. Бірінші буыны батыр сөзінің синонимі, екінші буыны адамның дене мүшесі болып келетін жалқы есімді табыңыз.
А) Ержүрек В) Ертіс С) Есіл Д) Ерсайын Е) Елгезек
2. Заңдылықты сүймейтін,кішіреймейтін, иілмейтін, өз тұлғасын сақтайтын қосымшаны анықтаңыз
А) Жіктік жалғауы В) Барыс септігі С) Ілік септігі
Д) Көмектес септігі Е) Шығыс септігі
3. Басшы емес, қосшы болатын, дегенмен де көмекші болатын сөздерді көрсетіңіз
Аралас топтар: үздіктер, жақсылар, орташалар да бар болатындай етіп топтастыру
Талап бәріне бірдей. Топта тек өзін ғана ойлауға болмайды, қасындағыларға да өз білетінін үйретуге міндетті.
Берілген тапсырманы топ мүшелері түгел орындап болған жағдайда ғана келесі тапсырмаға көшуге болады.
Тапсырманы орындауға байланысты топтарға орын белгіленеді.
Қазақ тілінен оқушылардың топпен дайындық кезінде қолданылатын дәптер түрлері
Ереже дәптерлері
Тесті белгілеу дәптерлері
Сұрақ жазу дәптерлері
Тест сұрақтарын дайындау дәптерлері
Топтық және жеке дайындық кезінде берілген тапсырмалар негізінде оқу жылының соңында әр оқушы қазақ тілінен портфолиосын толтырып алады.
Қазақ тілінен топпен жүргізілетін жұмыс түрі
Оқушыны топпен жұмыс жасайды
Тақырып бойынша тапсырмаларды таратып,оқытып, топ ішінде талдау жасатамын.
Жекелеген оқушыларды шығарып,өзім тақырыпқа байланысты сұрақтар қоямын.
Берілген тақырып негізінде оқушылар өздері бір-біріне сұрақ дайындайды.
Тақырыпқа байланысты тест немесе кестемен жұмыс. Кесте «Шың» кітабынан алынған үлгі бойынша жасалған.
Уй тапсырмасына бүгінгі тақырыпқа байланысты
25 сұрақтан тұратын тест құрап келуді тапсырамын.
Әдебиет пәнін дайындауда жүргізілген жұмыс түрлері
1) Сауалнама алдым (әдебиетке деген қызығушылығы, шығармашылығы, қандай көркем шығармалар оқыдың деген сұрақтар негізінде)
2) 5-8- сыныптан бастап барлық әдебиетті оқып, берілген шығармаларды оқып, авторы жайлы және негізгі кейіпкерлерін, оқиғаның қысқаша мазмұндарын жазып алу.
3) 9-10-11-сынып әдебиеттеріндегі ақын-жазушылар жайлы хронологиялық кесте толтыру және шығарма мазмұнына байланысты кестелер толтыру.
4) Сынама тестерді беріп жауабын тауып келу
5) Жылдам сұрақтар дайындау
2012-2013 оқу жылындағы қазақ тілі пәні бойынша ҰБТ көрсеткіші
р/с
Оқушылардың аты-жөні
балл
бағасы
1
Анафияев Ардақ Біртайұлы
19
4
2
Асанбаева Айдын Мейрамбекұлы
17
4
3
Ахметов Азамат Бағланұлы
16
4
4
Дәужанова Жансая Оразбекқызы
15
4
5
Ерназаров Асылжан Бисенұлы
23
5
6
Жақсыбек Ақерке Жұмабекқызы
21
5
7
Жүнісова Әсел Мейрамбайқызы
15
4
8
Қабетов Айбол Маратұлы
19
4
9
Мерғазиев Аслан Мерғазыұлы
24
5
10
Мырзабеков Ержан Маратұлы
20
4
11
Нүрділдаева Гүлшаһар Мейрамбекқызы
17
4
12
Сәруарова Айжан Аликовна
12
3
13
Темірбаев Шымболат Шынтасүлы
20
4
14
Тоқтасынова Құралай Жанболатқызы
22
5
15
Ыдырысов Ержан Тоқтарбайұлы
22
5
16
Қуанышова Айдана Қуанышқызы
17
4
17
Әбдікәрімов Дінмұхаммед Мәдібеұлы
24
5
18
Әбілқайырова Меруерт Жұмағалиқызы
22
5
Орташа балл
19,8
Қазақ тілі пәні бойынша ҰБТ-ның екі
жылдық сараптама қорытындысы
2013-2014 оқу жылының Алтын белгі иегері
Әбдікәрімов Дінмұхаммед
Мәдібекұлы
Қазақ мемлекеттік
ұлттық университеті
Мерғазиев Аслан Мерғазыұлы
Ақтөбе медициналық
институты
2013-2014 оқу жылының грант иегері
Әбілқайырова Меруерт
Жұмағалиқызы
Ақтөбе мемлекеттік
педагогикалық университеті
Ерназаров Асылжан
Қостанай мемлекеттік
педагогикалық институты
Тоқтасынова Құралай
Жанболатқызы
Қостанай мемлекеттік
педагогикалық институты
2013-2014 оқу жылының грант иегері
Мырзабеков Ержан Маратбекұы
Алматы техникалық
университеті
Ыдырысов Ержан
Тоқтарбайұлы
Ақтөбе медициналық
институты
2013-2014 оқу жылының грант иегері
Жақсыбек Ақерке
Жұмабекқызы
Арқалық мемлекеттік
педагогикалық институты
Қуанышова Айдана
Қуанышқызы
Арқалық мемлекеттік
педагогикалық институты
2013-2014 оқу жылында
қазақ тілінен ҰБТ-ға
байланысты жүргізілген
дайындық жұмыстарының
сараптамасы
Қазақ тілінен қыркүйек айында алынған тест жұмысының бағалануы
р/с
Аты-жөні
балл
бағасы
1
Асанбаева Назерке
13
3
2
Дүйсенова Ұлдана
20
4
3
Есқараева Гүлдана
23
5
4
Қазыбаева Назерке
22
5
5
Қазыбаева Майра
23
5
6
Қарамырзаев Асқарбек
15
4
7
Данияров Женісбек
8
3
8
Маралбекова Салтанат
23
5
Қазақ тілінен қыркүйек айында алынған сынама тесттің
қорытынды мониторингі
Қазақ тілінен қазан айында алынған тест жұмысының бағалануы
р/с
Аты-жөні
балл
бағасы
1
Асанбаева Назерке
15
4
2
Дүйсенова Ұлдана
20
4
3
Есқараева Гүлдана
22
5
4
Қазыбаева Назерке
20
4
5
Қазыбаева Майра
23
5
6
Қарамырзаев Асқарбек
15
4
7
Данияров Женісбек
15
4
8
Маралбекова Салтанат
18
4
Қазақ тілінен қазан айында алынған сынама тесттің
қорытынды мониторингі
Қазақ тілінен қараша айында алынған тест жұмысының бағалануы
р/с
Аты-жөні
балл
бағасы
1
Асанбаева Назерке
15
4
2
Дүйсенова Ұлдана
19
4
3
Есқараева Гүлдана
22
5
4
Қазыбаева Назерке
22
5
5
Қазыбаева Майра
21
5
6
Қарамырзаев Асқарбек
20
4
7
Данияров Женісбек
16
4
8
Маралбекова Салтанат
23
5
Қазақ тілінен қараша айында алынған сынама тесттің қорытынды мониторингі
Қазақ тілінен әр айда алынғансынаматесттердің орташа балы
Қыркүйек 18,3 балл
Қазан 19,0 балл
Қараша 19,7 балл
«Ең ұзақ сөйлемнің де соңына қойылатын нүктесі бар,- деп қазақтың белгілі жазушысы Ғабиден Мұстафин айтқандай мұғалімдер мен оқушылардың білімін сарапқа салатын ең шешуші соңғы нүкте - Ұлттық бірыңғай тестілеу болып отыр. Олай болса, сол қойылар соңғы нүктеміз сәтті сөйлемнің соңынан қойылса деп тілейік. Білім нәрін сеуіп жүрген шәкірттеріңіз биіктерден көрініп, жетістіктерге жетіп, сіздердің мерейлеріңізді арттыра берсін демекпін. Құрметті ұстаздар қауымы, «Ел болашағы-білімді жастардың қолында», ал сол жастарды білімді етіп тәрбиелеу -біздің қолымызда екенін жадымыздан шығармайық