П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
III бөлім. Тәрбие теоршсы
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| III бөлім. Тәрбие теоршсы
Тәрбие теориясының басты үғымы басқа кез келген ғылымның үғымдарының күнделікті өмір тәжірибесінен қашықта қалыптасатын болса, ал мүнда жаңа қүбылыстар негізінде тәрбиенің арнайы тілі қалыптасты, өмірге енді. Мысалы, “электр”, “мүздатқыш”, ^компьютер” терминдері өмірге келді де, кейін олар күнделікті тілде қолданылатын болды. “Тәрбие”, “қалыптастыру”, “даму”, “қалыптасу”, “өзін-өзі тәрбиелеу” түсініктері де алдымен адамдардың кәдуілгі практикасымен біте қайнасады да сонан соң, күнделікті қарым- қагынас аясынан жүлынып алынғанымен, әдеттегі тілден кете алмағанмен де жаңа ғылыми мағынамен толықтырылады. Екі мағыналық гылыми-термино- логиялық аппаратты қолдануды қиындатады. Терминологияны сырггай Караганда меңгерген сияқты больш керіну тәрбиенің практикасы мен теория саласында адамның ақпаратты игеру елесін көз алдымызга әкеледі. Торбиемен кәсіби айналысушылар арасында косібі қиындықтар пайда болады: торбие мәселелерін талқылағанда недагогтар басты түсініктерді қолданады, бірақ олардың мағыналары орқашан бірдей емес, кәсіби пікірталастар кобінісе түсініктердің орнын ауыстыруымен қатар жүреді. Торбиенің әлеуметтік- психологиялық, әлеуметтік-мәдени жэне педагогикалык күбылыс ретіндегі ғылыми-теориялық бейнесі ғылыми шынайы қагидалар негізінде жүмыс жасагысы келетіні жас адамның бірінші қадамдарынан-ақ бастапады. ^ е з келген түсінік корыту болғандықтан, бүл түсініктерді қарастыру тәрбиешіге оларды саналы түрде меңгеріп барыгі, әрекетке кірісуіне мүмкіндік береді, ережелерін үсынады. Біз қарастырган түсініктер практик-педагогты басқаратынын аңгарыгі көрейік. Егер “тәрбиені” баланы жалпы адамдық мәдениет аясына ендіру деп түсінсек, онда бізге баланың богелкеден ішіп отырганын көріп, оған ішуге қажет ыдысты үсынуымыздың озі жеткілікті. Егер біз оның ойелмен сойлесіп түрганда қолын қалтасына салғанын көрсек, оны жасамауын сүрау кажет, егер оқу тобымен жүмыс сотінде оның аландаганын, мазасызданганын көріп, оның сабақка кешіккенін коріп, бізге қиындыққа тап келді ме деген ой к ел ед ^ Ақырында, соңғысын да айту керек. Ғылыми үтьшдар бүкіл'әлемдегідей, озгермелі және олардың мағынасы қозгалысты. Бүл түсініктерді бүгінгіше түсіну бүгінгі анықтамаларды білдіреді, бірақ ол бүкіл уақыттарда дәл солай бекіп орныкпайды. Басты түсініктердіц осы қозгалысы педагогтарга тәрбие үрдісініц кез келген сүрағын зерделеуге, әуелі бүлардың мағынасын қарас- тырып, үғынып алуға итермелейді. Тек осы түсініктің терминологиялық мағына- сын түсініп қана, біз қүбылыстың жасырын мәні туралы сүрақ қоя аламыз. Мән үстірт, даяр кездеспейді, “жай ғана түсінумен” оны ала алмайсыз. Қүбылыстың мәнін, оны талдап барыгі, ашуга болады. Енді тәрбиенің педагогикалык кәсіби салада қүбылыс ретіндегі мәнін карастырайық. А.С.Макаренко айтқандай, кез келген балага жақсы мүмкіндік берсе, ол жақсы бала болып өседі. «Қайта тәрбиелеу» сөзінің ескіріп калуында еш әбестік жоқ, бүл гылыми ақи|щт. ' Ғылыми категориялар әлемде әрқашан қозгалыста болады. Ягни, қазіргі қолданыста жүрген сөздер осы замангы болганымен үнемі осы күйінде қатып қалады деген сөз жок- Сондықтан тәрбие сөзін педагогтардың кәсіби саласында қарағанымыз жон. |