I бөлім. Педагогиканың жаты негіздері 63
Бүл жеке педагогикалық зергтеулердегі теориялық және нормативті модель-
дердің педагогикалық қүрылымына байланысты. Абстракциялау арқылы үлгілеу
(модельдеу) жүзеге асады.
Педагогикалық зерттеу қисынын бүл саладағы ғылыми танымның бірізді
кезеңдері деп тануға болады.
Гіедагогикалық болмысты сииаттаудың алгашқы қадамы -
эмиирикалык сипаттау. Эмпирикалық сурегтеулерде фактілер көрініс табады. Бүл оқытудың
және тәрбие берудің тәсілдеріиің бе-лгілі бір типтегі оқу материалдарын
меңгеруде оқушының қиналуы, мүгалімдер немесе педагог икалық үжымның
жаңа оқулықтармен жүмыс істегендегі сәттіліктері мен сәтсіздіктері.
Содан-соң. философия, педагогика, психология және т.б. білімдер негізінде
таңдалган зерттеу объектісі туралы теориялық түсінік қалыптасады (теориялық
үлгі I). Бүдан кейін ойша нақты сол туралы түсінік қалыптасады (теориялық
үлгі II). Онан әрі зерттеуші нормативті үлгілердің жасауына етеді: педагоги-
кал ық болмыстың бөлімдері қандай болуы, жетілген гіедагогикалық шындық
және жалпы түрде, бүл іс-әрекетгі жақсарту үшін не істеу керек. Сөйтіп,
барлық жүмыстың қорытындысы сияқты, болашақ педагогикалык іс-әрекеттің
жобасы үсынылады. Оған нақты материалдар және практикаға сілтемелер
жатады. Мысалы, білім беру сгандарттары. Бүл үрдіс бірнеше рег қайталануы
мүмкін. ІІІ-ІУ модельдері болуы мүмкін және т.б. (3-суретті қараңыз)
Біз бүл қисынды бір зертгеуде: “Студештердің әдіснамалық модениетінің
қалыптасу шартгарын және педагогика сабагы кезінде оларды ойлап табудың
шарттарын айқындау” (Е.В. Бережнова) деп көрсетілген алға қойған міндеттер
жүйесін орындау нәтижесіндегі мақсаттан кереміз.
Бүл м ін деттер м ы налар: 1. Болашақ педагогтың теориядагы және пракгикадағы әдіснамалық
мәдениетін қалыптастыру мәселелерінің жәйін ашып көрсету.
2. «Әдіснамалык мәдсниет» түсінігінід мазмүнын ашу және оның бүгінгі педа
гогикалык жоғары оку орнының түлектеріндегі халін сипаттау, түтас алғанда бүл
екі міндет эмпирикалық сипатгау кезеңіне сәйкеседі. “Әдіснамалық мәдениет”
түсінігі мазмүнын анықтау теориялық модель жасаудың бір көзі болып габылады.
3. Студенттердің әдіснамалык мәдениетініь^ қалыптасу шарттары туралы
түсініктерді көрсету. Бүл теориялық түсінік. Басқаша айтқанда, бүл жерде соз
әдіснамалық мәдениетті меңгеруге көмектесуші өмір сүрушілік және әрекеттік
факторлардың геориялық үлгісін қүру туралы соз болып түр.
4. Тәжірибелі - эксперименттік жүмыс барысында бүл шарттарды жасау
жолдарын анықтау .
Бүл нормативті үлгіні күру міндеті, баскаша айтқанда, педагогиканы оқьггу
барысында бүл шарттар нағыз пайда болу үшін нені істеу керек екені туралы
жалпы түсінік болып табылады.
5. Келешек мүғалімдерде әдіснамалық мәдениетті қалыптастыру әдісте-
месін жасау және педогогикалық жоғаргы оқу орындары оқытуиіыларына
арналған үсыныстарды жасау. Бүл міндетті орындау оқытушылардың
студенттерде әдіснамалық мәдениет қалыптастыруға бағытталған іс-әрекеті
жобасын қүруымен аяқталады.
Тікелей тәжірибеде көрінбейтін, педагогикалык пәндерде (салыстырмалы
педагогика, педагогика тарихы), бүл қисынға өзгерістер белгілі бір теориялық
және практикалық түсініктердің нақты толықтырылуына байланысты енеді.