Е. Абдувалитов, А. Бектаев
жүктеу/скачать 1,41 Mb. Pdf көрінісі
|
adabiyot 6 qozoq
| Бiржан сал Абай ауылында
(«Абай жолы» романынан їзiндi) …Абай ?йге?iм?i ?сы?ан їш ай бѕ?ын ѕза?ып ±кел- ген е?i. Јазi? басын?а желегi ба? жас келiншек іалыґ і?наі ???асын?а, Абай іасын?а ??ы?. Бѕл екеуiнiґ ?сы ж?лІы і?наІы ?а µзгеше. Ол – µґшеґ іыз-келiншек пен б?збала. Жиын бас?ыІы Абай б?лып іазi?гi с±??е мына ауыл?ыґ µзге ?i?лiгiнен ?ішау бµлiнген бi? ??п ?±?iз?i. Осын?ай ?йын-сауыі жиынныґ ???асын?а еґ іа?i?лi бi? ??п і?наі ба?. ше? ел?ен келген і?наі. Бѕла? – іазi? ?µ??iґ ?ап ???асын?а, жаІалай кµ?пе їс?iн?е, їлкен аі жас?ыі?а??ы шын?аі?аІан сал-се?iле?. С?ла??ыґ iшiн?егi еґ кµ?нек?iсi ж±не ба? жиын Іа іа?i?лi, сїйiк?iсi – мынау і?с iшек?i ??м бы?аны безiл?е?iп ??ы?Іан ???а б?йлы, іызІыл? жїз?i, кеґ аі маґ?айлы, нѕ?лы жiгi?. Ол – А?іаІа а?ы шыііан, бїкiл О??а жїз?i асыл саз, ±сем їнiмен ѕйы?іан Бi?жан сал. Т?быі?ы iшiне с?нау алыс Кµкше?ау?ан келген си?ек, сый і?наі. Ґзi аіын, µзi ±ншi, µзi се?i–Бi?жан. Їс?iн?е іа?а маіпал, кеґ, жеґiл шапаны ба?. Омы?ауы аІы?ылІан, «се?i жаІа» аі кµйлек?iґ сы??ынан киген са?Іыл? ?їс?i, іы?айы жiбек кемзалы ба?. Оіалы ?аіиясыныґ жiбек ш?Іы ы?Іала ?їсе?i. ЈѕйіылжыІан ±нiне іалыґ жиын іыбы? е?пей ѕйып, мїлгiп ??ы?Іан?а, ке?без ±ншi µзi ?е жїзiне бi? жыл?ы? май?а ?еґ бi?iп нѕ?лана іѕбыла?ы. 104 ?ншiнiґ «Бi?жан сал» а??ы ?сы бi? ±нi µзiнiґ май?а і?ґы?, сы?лы і?ґы? сазымен бас?ала жµнелген?е, µзге кµп жѕ?? iшiн?е ?емiн ?а??ып, іа?ып ?ыґ?аІан кiсiнiґ бi?i – Абай. Ја?i?лi аіын, іѕ?ме??i і?наІына Абай іа?ала іа?ап іап?ы. Аі-іа?асы ±лi ?е айіын, ?аза, ѕзынша кµз?е?i µзгеше б?п ?елмi?е ?їсiп, ша?асынан асып їлкейiп іа?ай?ы. Бi?аі іазi?гi с±??е кi?пiк іаіпай іа?аІанмен, бѕл кµз, ±ншi жїзiн кµ?iп ??ы?Іан кµз емес. ?н мен µлеґ сµз?i, µне?лiнiґ ?їгел µзiн і?сып, бi? бi?iм, бi??ѕ?ас ?ѕлІа?ай іиял су?е?iмен елес?е?iп, кµ?iп ??ы?Іан кµз. Е?екше ±се?i ба? кїй мен аса ѕнаІан ±н ?ыґ?аІан уаіы??а Абай с?л са?ын сµзбен іа?а?, µзге бi? ?їниенi жа?ыса ?йлап ке?е?iн. Ґмi?, іиял су?е??е?iн, уаіиІа ?асіын?а?ын, жа?а?ылыс, іѕбылыс ??ліын?а?ын кµ?iп, с?Іан ш?мып ке?е?i. Јазi? ?е, мiне, белгiлi ±? іиялы ба? ±н, i?i ?уыс?ы ±ншiнi мынау ???а?ан бµлiп, жы?ып, аулаііа ±ке??i. шы?іау алыс іияІа ±ке??i. ТѕлІасы е?ен, кеґ кеу?елi, асіаі їн?i ±ншi саха?аныґ Іажайып бi? алыбы б?п ап?ы. С?л алып, µне? алыбы, Са?ыа?іаныґ еґ заґІа? биiгi Кµкшенiґ басына шыІып ?ѕ?ып, ба? ѕлан ѕзаі Са?ыа?- іаІа, саха?аныґ саліын бел, самал кµлiне і?нІан елi- жѕ??ына кµз ?ас?ай?ы. Жуансып кїш?iсi, а??ыісып асіаІы, кїґi?енiп кµбi жї?ген ж?н-ж??аІа кµз ?ас?ап і?ймай, їн іа?а?ы. ?н ?iл іа?а?ы. Ескек, асіаі а??й?ай іып, з?? кеу?енiґ алып кїйiн азына?ып ?µге?i. «мен келемiн! Ґне? ±келемiн! Танымай кµ?шi, аґ?а- май баішы! Сай-сїйегiґ б?самай, алпыс екi ?амы?ыґ иiмей кµ?шi!»… ?еп, бас и?i?е ±н ?µккен?е, ±н емес, нѕ? ?µккен?ей. ?лемнiґ жїзiнен жауыз?ыі зѕлым?ыІын іуып ±ке?iп, іиял?а б?лса ?а ?їние бе?iн, А?іа жїзiн сан сѕм?ыі?ан ?аза??ып ба?а жа?іан?ай… Ол ±н асіаі есiп с?ііан?а, Кµкшенiґ іалыґ сыпсыґ іа?аІайы – мынау ±ншi басын?аІы ?іалы ?аіияныґ жiбек ш?Іын?ай б?лып, 105 ?еґселiп ба?ып, ?µгiле жапы?ылып, ж?л бе?е?i, бас ие?i… А?іаныґ іа?а ?їнi ?е мынау аіын їс?iн?егi іа?а маіпал?ыґ бе?iн?ей май?а, мейi? ?їнi б?ла?ы… С?н?а ел жїзi ?е аіын жїзiн?егi жыл?ы?ап кµ?iнген нѕ?Іа ??л- Іан?ай б?ла?ы. Ел жїзiн?е іазi?гi аіын ?їсiн?егi, ±н їс?iн?е езу ?а??іан жа?ас?ыі кїлкi?ей б?п, ша? іуаныш кїлкi кµ?iне?i Абай кµзiн?е. Сµй?кен?е їй iшiнiґ сµйлеген, алІыс ай?іан їн?е?i шыІып жа?ы? екен… ?н їзiлiп?i. Абай іиялы Іана їзiле алмай, аяі?ап келген іалпы екен. Ол ша?асынан шыі- іан?ай б?лІан ???ы, ?йлы кµзiмен ±ншi жїзiне ±лi аґы?а іа?алып, іа?ап іап?ы. Абай?ыґ ?ал б?йы ѕйып іалІан?ай, ?сы халiн ел?ен бѕ?ын сезген ?йге?iм іасын?а ??ы?ып, і?лын кїйеуiнiґ ?iзесiне сїйеген б?п, шын?аІымен Абай?ы с±л ?ї??е і?зІап іалып, аіы?ын Іана кїлiп ?я??ы… Абай еґ ал?ы- мен сел? е?iп, ?йге?iмге іа?ап ес жия бе?ген?е, µзi ?е кїлiп жiбе??i. Бi?аі µґi іѕп-іу б?лІан. Кїлген ?емi ?е ?i?iл?еп шыІа?ы. Бѕныґ µзiн жаісы баІып, жаісы ѕІып ??ы?Іаны їшiн сезiм?ал ?йге?iмге сїйсiне іа?ап іал?ы ?а ен?i Бi?жанІа бѕ?ыл?ы: – Ґзге µзгеґ?i не іылайын, Бi?жан аІа, – ?еп бас?ап, і?наІына жаґа бi? іуаныш жїзiмен іа?а?ы. – Ел аі?аІан бi? аіын б?лушы е?i. Тiлiн безеп, жанын жал?ап, ?iлен- шiлiкпен бай?ы сауып, сµз іа?i?iн с?л ке?i?ушi е?i. Їн ?їзеген бi? ±ншi б?лушы е?i. Кiм кµ?iнгеннiґ і?сшысы. ?? кез, ±? мы?заныґ і?саліысы. ?н іа?i?iн ?їсi?iп, бi? а?ым насыбай?ан а?зан е?iп е?i. Сен ±н?i б?саІа?ан µ?- ле?iп, ?µ?ге шыІа??ыґ, с?ныґа Іана іуанам. Осыныґ-аі іа?i?-іасие?iґ?i ?ануІа же?iп ?ѕ?!.. – ?е?i. Бi?жан іѕп ?ыґ?ап, µзi ?е сїйсiне кµ?е?iлiп: – шi?кiн, ай?ушы мен б?лІан?а, їнемi ѕі?ы?ушым сен б?лсайшы, Абай! – ?е?i. ?йге?iм ?е, µзге жиын ?а екеуiн ?±л ѕІынІан?ай, ?їгел і?с?ап кїлiс?i. Таґе?- ?еґнен бе?i ???а?аІы кеґ ?ас?а?іан б?йын?а їш же??ен 106 сапы?ылып ??ы?Іан іымыз аз?ан бе?i iшiлмей, i?кiлiп іалІан-?ы. Јазi? Е?б?л, мы?заІѕл, Оспан – їшеуi їш же??ен іѕлаш?ай сапы?ып, сы?лы ??с?аІан?а??ы і?наі ?а?Іа іы?ы??а бас?а?ы. ?н ??лас?аса б?лІаны, їй iшi жапы?лап, ±? ?ѕс?ан сµйлесiп, кїбi?лесiп, кїлiсiп жа?ы?. Абай жаґаІы µз ?йын аяі?а?ып ??і?а?паі б?п: – Бай, баІлан б?п, іа?i?лi б?лмай?ы, жiгi? µне?лi б?п, с?л µне?iн ѕс?ай бiлiп, іа?i?лi б?ла?ы. «Ґне?паз б?лсаґ µ? б?л» ?ей?i Бi?жан аІа. Жаліы б?л, жа?лы б?л, ?л-кемшiлiк емес. Ґне?лi аіын, асіак ±ншi б?лсаґ – ел 굴iлiн?егi мѕґ?ы ай?ып, кµзiн?егi жас?ы ?ыйсаґ, сенен з??, сенен іа?i?лi б?лмасіа ?иiс?i! – ?еп, Абай µз іасын- ?а ??ы?Іан ?йге?iм мен iнiсi ?мi?ге іа?ап, бi? ?їйiн ?ас?аІан?ай б?л?ы. Абай?ыґ сµзi Бi?жан µне?iн с?нша з?? кµ?е?iп, µз елiнiґ ба? жасына «бiз?ен бѕл а??ыі!» ?еп ??ы?. Осыны жалІан намыс ?йламай, с?ншалыі кеґ, жаісы 굴iлмен ай?ып ??ы?Іаны Бi?жанІа жаґа бi? ?й салІан?ай б?л?ы. Ол ?аІы ?а ??мбы?асын бi?аз бебеуле?iп, жел?i??iп алып кеп, «Жанб??аны» шы?іап ке??i. Жас?а? бѕл ±ннiґ не?ен ?уІанын, Бi?жанныґ іай жа?асын аша?ынын бiлушi е?i. Ол – Бi?жан?ы жаґа Абай ай?іан «бай, баІлан» ?еген?е??iґ бi?i сабап кїй?i?генiн ашыі ай?іан ±н б?- ла?ын. жүктеу/скачать 1,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|