уақыт   Жоспарланған жаттығу түрлері

59 
 
 1-мәтін 
 Сүйінші. Қуанышты хабар жеткізуші адам «сүйінші-сүйінші» деп 
келеді. Мұндайда қуанышты үй иесі «қалағаныңды ал» дейді немесе 
оған риза болатындай сыйлық ұсынады. Бұл – қуанудың, 
ризалықтың белгісі. 
 Сәлемдеме – адамдардың бір-біріне деген сыйластығының, құрмет 
тұтуының айқын белгісі. Олар – көптен көрмей сағынысқан 
адамдардың бір- біріне жіберген қымбат бұйымы, асыл заты немесе 
жеңсік тамағы, қысқы сыбағасы. Оның қымбат бағалы болуы шарт 
емес.  
Көрімдік және байғазы. Жаңа туған балаға, жас келінге, жас төлге 
алғаш көрген сәтте көрімдік сұрау – халықтың ежелгі және лайықты 
дәстүрі. Мұның маңызы алып-беруде ғана емес жақын-жуықтың 
адамгершілігін, ниетін, қолы ашықтығын да танытудың белгісі 
ретінде қаралады. Байғазы мен көрімдік – екеуі екі басқа ұғым. 
Көрімдік адамға, жандыға, байғазы көбінесе жансыз дүниелерге 
қатысты айтылады.  
Базарлық. Алыс сапарға саяхатқа, сауда жолына шыққан адамдар 
жерлес- теріне, көрші-көлемдеріне, сыйлас адамдарына, жас 
балаларға ірілі-ұсақты сыйлықтар әкеледі. Оны «базарлық» деп 
атайды.  
Жеті ата. Әр адам жеті атаға дейін жақын туыс саналады. Қазақ 
халқы жеті атаға дейін қыз алыспаған. Жеті ата әкеден төмен емес, 
жоғары таратылады. Олай болса жеті ата: 1. Бала. 2.Әке. 3. Ата. 4. 
Арғы ата. 5. Баба. 6. Түп ата. 7. Тек ата. (Ата-тек деген сөз осыдан 
шыққан). Жеті атаны тарату осылай жіктеледі. (Қазақ 
энциклопедиясы, 7-том) 
2-мәтін 
  Қазақстанның 14 облысында және қалаларында қазақ, татар және 
башқұрт халықтарының көп ғасырлық тарихы бар сабан тойы, 
әндері, билері және спорттық ойындары өткізіледі.  
     Корей халқында үш мерекенің аталып өтуі міндетті: бірі – 
баланың туған күні, екіншісі – үйлену тойы, үшіншісі – мүшел тойы 
(алпысқа келу). Бұл халықта да құда түсу, құда-құдағиды 
құрметтеу, қалыңдық таңдау, көрімдік беру, үйлену тойын бірлесіп 
өткізу тәрізді салт-дәстүрлер бар.  
   Корей халқының кейбір мерекелері жыл мезгіліне, 
шаруашылыққа байланысты (көктемнің басы мен егін салу кезі, егін 
орағының басталуы) өткізіледі. (З. Бейсембаев)           
 Дүнгендердің келін түсіру ырымдарында қазақтарға ұқсастық 
жағы бар. Оларда да дастарқан толы түрлі тағам беріліп, жағалай 
отырған көңілді адамдар насихат сөздер айтысады. Шашу 
шашылады, ырым, жол-жоралғылары жасалып, жас отауға тілектер 
айтылады. (Ә. Дайрабаев)  
   Ұйғырлардың отбасында ең үлкен үш қуаныш арнайы тойланады. 
Олар – нәрестенің дүниеге келуі, ер баланы сүндетке отырғызу, 
үйлену тойы.  
  Жастардың тұрмыс құруы ата-ананың ұйғаруы бойынша іске 
асырылған. Ұйғырларда жастайынан айттырып қою да болған. 
Қызды қолдан ұзату ата-ана үшін үлкен абырой саналады. Қызды 
алып қашу деген болмайды. Кіндік шешелікке ел құрметтеген 
адамдарды шақыру дәстүрі әлі күнге сақталған. (Ш. Майғаранова) 

60 
 
Дескриптор  
- әр мәтіннің тақырыбы мен мазмұнына байланысты 
айырмашылықты  
5 сөз не  сөз тіркесімен береді; 
-әр мәтіннің тақырыбы мен мазмұнына байланысты ұқсастықты  
5 сөз не  сөз тіркесімен береді 
- мәтіндердегі асты сызылған сөздердің тура не ауыспалы мағынада 
қолданғанын ажыратады 
 
Мәтіндерді салыстыру 
1 -мәтін 
2- мәтін 
Тақырыбы мен мазмұнындағы айырмашылық(5 сөз не сөз тіркесі) 
 
 
Тақырыбы мен мазмұнындағы ұқсастық (5 сөз не сөз тіркесі) 
 
 
Тілдік құрал ( асты сызылған сөздердің тура не ауыспалы мағынада 
қолданғанын ажырату) 
 
 

жүктеу/скачать 8,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: