Абай қҰнанбайұлының 175 жылдығына арналған «гуманитарлық ЖӘне қОҒамдық Ғылымдар: жетістіктер және мүмкіндіктер»
жүктеу/скачать 3 Mb. Pdf көрінісі
|
sbornik-tezisov-07.10.2020g.
- Бұл бет үшін навигация:
- Өзектілігі
- Мақсаты: Абай әкесі Құнанбай туралы еңбектермен танысу. Материалдар және зерттеу әдістері: жинақтау, талдау. Зерттеу нәтижесі
| ӘОЖ 82(574.4)
АБАЙ ӘКЕСІ – ҚҰНАНБАЙ Умирзаков А. Ғылыми жетекшісі: п.ғ.к М Жороқпаева КеАҚ «Семей медицина университеті» , Семей қ. Қазақстан Республикасы Өзектілігі: Абай әкесі Құнанбайды тану өзекті тақырыптардың бірі. М.Әуезовтің «Абай жолы» роман - эпопеясынанда Абайәкесі Құнанбайды заманға қарай бұрмалап жазғанын ғалымдар еңбектерінде айшықталуда. Жастар Абай әкесі Құнанбайдың шынайы тұлғасын танулары қажет. Мақсаты: Абай әкесі Құнанбай туралы еңбектермен танысу. Материалдар және зерттеу әдістері: жинақтау, талдау. Зерттеу нәтижесі: Бүгінгі таңдаАбай әкесі Құнанбай туралы еңбектер дерек көздер Абайтанушылардың мағлұматтары.М.Әуезов Абайдың толық жинағын 1933 жылғы басып шығарған. Сол жинақта Құнанбай туралы мәліметтер берілген. Мұхтар Әуезов Құнанбайдың өмірі мен қызметі туралы көптеген мәліметтер жинады, оларды талдады және өзінің «Абай жолы» эпопеясында Құнанбай бейнесіне жаратты, бірақ роман - эпопеяда Құнанбай туралы мәліметтер заманға қарай бұрмаланып жазылуына себеп болды. Алайда М.Әуезов өзінің еңбектерінде Құнанбайды әр қырынан танытады. Құнанбай қажы, аға - сұлтан, би, қазақтың қоғам қайраткері болғаны айтады. Көптеген мәліметтер келтреді.Құнанбай туралы басқа да зерттеушілер өз еңбектерінде келтірген, мысалы, А.Янушкевичтің жазбаларынан да өз еліне қадірлі мырза, ақылды, шешен тілді, діндар,Рессейлік жарғыларды жақсы білетін мұсылман деп берген.Құрбанғали Халидтың «Тауарих Хамсасы», Әрхам Ысқақовтың «Абайдың өмір жолы», Турағұлдың «Әкем Абай туралы» естелігі, Көкбай ақынның жазғандары, Әрхам Ысқақов пен Ниязбек Алдажаровтың шежірелері, Ахат Шәкәрімұлының «Құнанбай туралы» және «Менің әкем, халық ұлы – Шәкәрім» естеліктері Құнанбай жөніндегі алғашқы дерек көздер бар. Осы көрсетілген зерттеулерді зерделей отырып, Құнанбай туралы мәлімет келтіретін болсақ, 1804 жылы Малая мен Үлкен Ақшоқы тауларының жанында дүниеге келген. Бұл жерде Өскенбай ауылы (бұрынғы Семей облысы, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Ақшоқы, Шыңғыстаудың қыстауы) болды. Құнанбайдың әкесі Өскенбай Қырғызбайұлы Тобықты отбасының беделді билеушісі болған. Құнанбай алдымен кішігірім ауылды басқарды, содан кейін волост әкімшісі болып сайланды. Уақыт өте келе ол үлкен беделді сұлтан болды. 1834 - 1856 жылдары Кушик - Тобыкта волостының бригадирі болып сайланды, 1846 жылы генерал Вишневскийдің Ресейді Ұлы жүзге бағындыру жөніндегі экспедициясына қатысты. 1845 жылы ол өз ауылдарының қазақ балалары үшін мектеп ашу үшін қазақша сөйлей алатын орыс мұғалімін жіберуді сұрап, шекара бақылауына хат жолдады. Шекара заставасының бастығы Құнанбайдың мектеп ашу туралы шешімін мақұлдады. Құнанбай «Ескі сонда» ауданында мектеп ашып, орыс тілін білетін татар Габитхан Габдыназаруланың мұғалімін тағайындады.Кейде Құнанбай сот процестерін жүргізуге, қиын шешімдер қабылдауға және туыстарының арасындағы келіспеушіліктерді шешуге мәжбүр болды, олар кейде өз үкімдеріне көнгісі келмеді. Таңдау міндет пен әділеттілік арасында болды.Халық Құнанбай айтқан көптеген дана сөздерді сақтап қалды. жүктеу/скачать 3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|