Салқынбай А., Абақан Е. с
ЕУРОПА ТІЛ БІЛІМ І ДӘС-
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| ЕУРОПА ТІЛ БІЛІМ І ДӘС-
ТҮРІ - еуропалық ғылым және мәдениет шеңберінде тарихи қалыптасқан тіл зерттеу прин- ц и п т е р і мен т ә с іл д е р д ің жиынтығы. Е.т.б.д.-ніңбағытгары мен м е кте п те р ін ің кө п тігін е қарамастан өзіндік «батыстық» дәстүрлік тіл зерттеу бағыты бар. Бүл дәстүр «шығыстық» дәстүрге қарама-қарсы. Негізі- нен Е .т.б .д . өз бастауы н антикалық тіл білімі дәстүрінен алады. Е.т.б.д. тривий (латын тілі грамматикасы, риторикасы, логикасы) негізінде қалыпта- сады. VI ғ.-да бүл жүйе «энцик лопедия» немесе «еркін жеті өнер» бөлігі ретінде, тривий мен квадривий (музыка, арифметика, геометрия, астрономия) негізінде қалыптасады. Антикалық білімді канондық білімге айналдырғандар Капелла мен Боэций деп есептеледі, ал кейін Элии Донат пен Присциан грамматикасы да канондалады. Боэций Аристотельдің негізгі текстерін латын тіліне аударды. Бүл аудармалар бүкіл Еуропаның логикалық ілімінің даму негізін қалады. Батыс Еуропадағы Е.т.б.д.- де мынадай кезеңдер болған: 1) VI—XII ғғ., схоластикалық логика- ның пайда болуы; грамматика - жазу, оқу үшін көмекші қүрал ретінде қарастырылды; 2) XIII- XIV ғғ. Ренессанс алдындағы к е з е ң . Е уропа ға л ы м д а р ы Аристотель еңбекгерімен таньюады; грамматика - ф илософ ияның бөлігі болып табылды, адамның ойлау қабілетін зерттеуде оның маңызы өте зор болды. Грам- матиканың философиялық кон- цепциясы жасалды. Грек жэне кене еврей тілдерінің грамма тикасы ж асалды . (Р .Б э ко н ). Петр Испанскийдің логикалы қ идеял ары н е г із ін д е е ң ір і «модистердің» логика-граммати- калық мектебі дүниеге келеді (XIII ғ.); 3) XV-XVI ғғ. Ренессанс кезеңі. Ұлттық тілдерге назар аударылады. Оларды «байытып, даңқын арттыруға» талпыныс күшейеді, оларды «классикапық» - грек, латын тілдерім ен бір қатарға қойгысы келеді. Канон- дық текстер әдеби, халы қты қ тілдерге аударылады, сол тіл- дердің грамматикалары жаса- лады. Италия, Франция, Испания елдерінде тіл зерттейтін Акаде- миялар ашылады; 4) XVII—XVIII ғғ. 84 |