Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
- Бұл бет үшін навигация:
- ГИПЕРОНИМ - қар. Гипони- мия. ГИПОНИМИЯ
- ГИПОТАКСИС (грек, һурб- астында жэне taxis - орналасу) - қар. Бағына байланысу. Г ЛАЙД
| гип-гло
ГИПЕРБОЛА (грек, hyperbola - үлкейту) - үлғайту. Троптың бір түрі. Бір нәрсені әдейі үлкейтіп көрсету. Суреткердің тілі мен стиліне бояу қосады, сөздегі сурөтті түрлендіреді, көркем ш ы ғарм аға ерекш е ә с е р л ік береді. Қазақ ауыз әдебиетінде, әсіресе батырлар жырында көп қолданылған. Г. - поэзияда, публицистикада, комедия мөн тр аге д иял ы қ ш ығармаларда қолданылады. ГИПЕРОНИМ - қар. Гипони- мия. ГИПОНИМИЯ (грек, һурб - астары, астында, төменде және onyma — есім) - семантикалық өрістегі н е гізгі парадигмати- ка л ы қ қа ты н а с та р т ү р і. Г. мағына жағынан біртектес тіл б ір л ік т е р ін ің ү й л е с п е у ш іл ік қасиеттеріне негізделген. Түрді білдіретін сөздер (мыс.: «қызғал- дак>, «сарғалдақ», «раушан», «бэйшешек») текті (түқымды) б іл д ір е тін с ө зд е р д ің (м ы с.: «гүл») гипоним дері болады. Синонимиямен салыстырғанда Г.-ның өрекшеліктер бар. Тексте гипоним орнына гиперонимді қолдануға болады, мыс.: «Ол раушан гүлін сыйлады» және «Ол гүл сыйлады». Ал гипе роним орнына гипонимдерді қолдану қосымша хабарлау мен нақтылауды қажет етеді, өйткені ги п о н и м н ің с е м а н т и к а л ы қ 4—750 мағыналылығы ги п е р о н и м ге қарағанда бірш ам а күрделі. Мыс.: физика, химия, тарих, б и о л о ги я ж ә н е о л а р д ы ң гиперонимі-«ғылым*. Г. негізін- де бір-бірімен байланысы бар лексикалы қ бірліктер ж үйелі т ү р д е т е м а т и к а л ы қ ж ә н е л е к с и к а л ы қ -с е м а н т и к а л ы қ топтарға, кластарға, семантика- лык өрістерге шоғырланады. Мүндай құбылыс идеографиялық сөздіктердің қүрылымында өз көрінісін табады. Г.-ны квазисино нимия деуге де болады. Бүл жағдайда негізгі квазисинонимия- л ы қ е р е к ш е л ік т ің е к і т ү р і болады: тек пен түр (мыс.: ауру -қ а қ с а у ) ж э н е т ү р мен түр (қақсау-аш ыту-ш анш у-сыздау т.б.). ГИПОТАКСИС (грек, һурб- астында жэне taxis - орналасу) - қар. Бағына байланысу. Г ЛАЙД (ағылш. glide - сырғу) - 1. Ағылшын тіліндөгі (һ) -ға ү қс а с көм ейлік дыбыс, яғни дыбыстау мүшелері жабылып, шұғыл ашылған ауаның өтуінен пайда болатын дыбыс; 2. Әр түрлі артикуляциялық орны бар дыбыстардың кезектесуі арқылы пайда болатын аралық дыбыс.; 3. Жартылай дауысты дыбысты білдіреді. ГЛОССА (грек. gl6ssa - тіл, сөйлеу) - түсініксіз, көнерген, диалектілік сөздердің немесе гло-гло с ө й л е м д е р д щ аударм асы немесе түсіндірмесі. Аударма (түсіндірме) сөздің үстіне не асты на (интерл инеарл ы Г.) немесе кітаптың (қолжазбаның) шетіне (маргиналды Г.) жазыла- ды. Ә уелі Г. деп т ү с ін ік с із сөздерді атаған. Ең алғаш рет Г.-ны Гомер поэзиясын зерттеген гр е к т е р қол д анад ы , ке й ін Библияның кейбір т ү с ін ікс із түстарын түсіңдіру үшін қолданған. VI— VIII ғғ. бастап латын Г. белгілі болады. Кейін герман, роман, кельт түсіндірмелері жасапды. Г. қо с а р л а н ға н ж ә н е үш еу болып кездеседі. Г. сөздіктері глоссарий деп аталады. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|