Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| ГОТ ЖАЗУЫ
- гот тілінде ж а зы л ға н қо л ж а зб а л а р д а пайд аланы л ған а л ф а в и ттің ерекше түрі (27 әріп). Жазуды ойлап тапқан гот Библиясының аудармашысы епископ Ульфила (311-388 жж.). ГРАММАТИКА (грек, gram- matike, gramma - әріп, жазу) - 1) тілдің қурылымы, яғни морфо- логиялы қ категориял ар мен тұлғалар, синтаксистік кате гориялар мен қүры лы м дар, сөзжасам тәсілдерінің жүйесі. Т іл д ің н е г із г і үш ж ү й е с і: дыбыстық, лексикалық-фразео- л о ги я л ы қ ж әне ф ормальды категориялар, формальдық әрі қүрылымдық деңгейді қамтиды. Г .-ға тілдің д ы бы сты қ және лексикалық құрылымынан басқа қүры л ы м д ар к ір е д і. О ндай құрылымдар грам м атикалы қ категориял ард а, гр а м м а ти - калық бірліктерде және грам- м а ти ка л ы қ т ү л ға л а р д а өз көрінісін табады. 2) Жоғарыда айтылған тіл құрылымын зерт- тейтін тіл білімінің^бір саласы. 3) «Г». термині жеке грамма- т и ка л ы қ ка т е го р и я л а р д ы ң қызметіне қатысты да қолда- нылады (мыс. Етістік Г., есім Г. т.б.). Г.-ның абстракция мен, жал- пылаумен де байланысы бар, өйткені грамматикалық катего риялар бір-бірімен өте тығыз байланыста болады. Сөз - Г.- ның н е г із г і б ір л іг і. С өзде дыбыстық материя мен мағына (лексикалық жэне грамматика- лык) сақталады. Сөздің грамма- тикалық мағынасын қүрайтын- дар: сөз таптарының мағынасы, яғн и б е л гіл і л е к с и к а л ы қ - грамматикалық топқа жататын бірліктің мағынасы, оның сөз жасамдық мағынасы (туынды сөзде), жалпы және жекеш е гр а м м а ти ка л ы қ м ағы насы (есім д е - род, са н , с е п т ік ; етістікте - сипат, залог, рай, шақ, жақ, сан, жіктеу). |