Негізгі  топырақ-жапқыш  өсімдіктер  және  оларды  анықтау

55 
 
Сыртынан  ащы  сабақтары  кӛп,  нашар,  кең  таралған  бҧта  сияқты 
кӛрінеді.  Бҧл  –  екінші  жылы  гҥлдейтін  кӛпжылдық  ӛсімдік.  Тамыр  жҥйесі 
тармақталған  тамыр-тамырлары  бар  бір  қысқа  тамырдан  тҧрады,  олардың 
кӛмегімен  бҧта  топырақтан  ылғал  алады.  Жапырақтары  ҧсақ  және  қалың, 
ашық  сары  тҥсті  бес  жапырағы  бар  гҥлдер.  Гҥлдену  кезеңі  –  мамыр  мен 
тамыз айының басына дейін. Гҥлденгеннен кейін гҥлдің орнында ҧрық пайда 
болады,  оның  ішінде  тҧқымдар  пайда  болады,  олар  кҥздің  соңына  дейін 
жетеді. 
Бҧл  шӛпті  бҧта  жақсы  жарықтандыруды  қажет  етеді,  сондықтан  оны 
отырғызу  ҥшін  орынды  таңдау  жасау  ҥшін  бақшадағы  кҥннің  тҥсу 
орындарына  назар  аударған  жӛн.  Ағаштар  кӛлеңкесінде  оны  ӛсіру  мҥмкін, 
бірақ ӛсімдіктен хош иісті гҥлденуді кҥтпеңіз. 
Ашық  ауада  ӛсіп  келе  жатқан  бозкілемдер  сирек  суаруды  қажет  етеді 
—  қажетті  ылғалды  ол  топырақтан  ӛз  бетінше  алады.  Қосымша 
ылғалдандыру жаздың ӛте қҧрғақ апталарында жҥзеге асырылуы мҥмкін.
 
Ауа 
ылғалдылығы  және  бҥрку  оған  қолайлы  ӛсу  ҥшін  қажет  емес  —  табиғатта 
ӛсіп  келе  жатқан  ӛсімдік  кептірілген  топырағы  бар  жерлерді  таңдайды, 
сондықтан артық ылғал пайда әкеледі. Бозкілемді кӛбейту екі жолмен болуы 
мҥмкін — тҧқымдық және вегетативті. Екі әдіс де арнайы дағдыларды талап 
етпейді, олардың әрбіреуін егжей-тегжейлі қарастыруды ҧсынамыз.  
Ащы тҧқымдарды кӛбейту – ӛте оңай процесс. Тҧқым наурыз айының 
ортасында  себіледі.  Мҧндай  тәсілмен  оқуды  табысты  кӛбейтудің  міндетті 
шарты тҧқымды алдын ала стратификациялау болып табылады. Ол ҥшін сізге 
себу материалын топыраққа, шыны немесе полиэтилен пленкамен жабу және 
тоңазытқышқа  салу  керек.  Температура  +5  °С-тан  тӛмен  болмауы  тиіс, 
қазіргі  тоңазытқыштарда  мҧндай  температуралық  режим  кӛкӛніс  пен  жас 
кӛкті  сақтауға  арналған  бӛліктерде  сақталады.  Стратификация  мерзімі  –  екі 
апта. 
Тәулігіне  бір  рет  пленканы  желдету  ҥшін  қысқа  мерзімге  жабу  керек, 
ал  топырақ  қҧрғаған  жағдайда  оны  бҥріккіштен  (пульверизатордан) 
ылғалдандыру  керек.  Мҧндай  дайындықтан  кейін  тҧқымдар  ӛсуге  дайын  — 
тҧқымдары бар сыйымдылықты ашып, температурасы +18 °с кем емес жақсы 
жарықтандырылған жерге орналастырады.  
Сабақтарда  2  ірі  жапырағы  пайда  болғаннан  кейін  ӛскіндерді  кесу 
жҥргізіледі. Кӛшеттер мамыр айының соңында ашық топыраққа жылжытуға 
дайын.  Егілген  ӛскіндер  арасындағы  қашықтық  кемінде  10  см  болуы  керек, 
жас ӛскін ҥшін бос орын қажет.   
Кҥйдіргіш  оқпанның  кӛбеюі  де  вегетативті  тәсілмен  —  бҧтаны  бӛлу 
арқылы немесе оның қалемшелерімен мҥмкін. Мҧны кӛктемде немесе кҥзде 
жасау  керек  —  гҥлдеу  кезінде  зауытты  бӛлуге  болмайды.  Вегетативті 
кӛбейту  екі  қарапайым  кезеңде  жҥреді:  таңдалған  қашуды  ӛткір  пышақпен 
немесе қайшымен мҧқият кесіңіз. Сызықтың ҧзындығы қандай болуы керек 
екенін тҥсіну ҥшін саусағыңыздың ҧзындығына назар аударыңыз. Топырақта 
терең  емес  шҧңқырды  қазып,  оның  тҥбіне  сәл  шӛппен  орналастырыңыз. 

56 
 
Шҧңқырға  ӛскінді  орналастырыңыз  және  оның  ҥстінен  топырақ  салыңыз. 
Тыңайтқыш қою міндетті емес, бірақ мҧндай әдіс ӛсімдікке жаңа орынға тез 
бейімделуге және тамырларды босатуға кӛмектеседі. 
Ӛсімдіктің  кӛбею  жеңілдігіне  және  қоршаған  орта  жағдайларына 
қарапайымдылығына 
қарамастан, 
кӛптеген 
бағбандар 
бау-бақша 
учаскесіндегі ӛсімдіктерді ӛсіру процесінде кейбір қиындықтарға тап болады. 
Ең  кӛп  таралған  мәселе  –  баяу  ӛсу.  Бҧл  жағдайда  гҥлдену  алдында  кҥш 
жинап  немесе  тамырлары  ӛссе,  яғни  жердің  астында  тамыр  жҥйесінің 
белсенді ӛсуі жҥріп, жер ҥсті бӛлігі ӛз дамуын уақытша тоқтатады. Кӛбінесе 
ӛсудің баяулауы ӛскінді жаңа орынға ауыстырғаннан кейін орын алады.

жүктеу/скачать 6,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: