ЕКІНШІ БОЛМА
1. Басқаның қызыгушылықтарына зиян келтіріп, өз цы-
зыгушыльщтарын цанагаттандыруга үмтылу ретінде
бәсекелестік.
2
.
Бәсекелестікке қарама-қарсы, ягни өзге адам үшін өз
цызыгушылъщтарын қүрбаи етуді білдіретін бейімделу.
3. Мәміле.
4. Қаилу, кооперацияга үмтылысыныц болмауы мен
өзінің мақсаттарына жетуге үрдісінің болмауы тән.
5. Бірлесу, ягни цатысушылар олардың екі жақты цы-
зыгушыльщтары тольщ цанагаттандыратын балама
келеді.
Конфликтілік жағдайдан қашуда К.Томас
екі жақ та
жетістікке жетпейді деп есептейді. Бәсекелестік, бейімде-
лу және мэміле сиякты мінез-кұлык формаларында қаты-
сушылардың біреуі жеңіп, екіншісі жеңіледі немесе мэмі-
леге жол бергендіктен екеуі де жеңіледі. Тек қана бірлесу
жағдайында екі жақ ұтыста болады.
Мінез-құлыктың типтік формаларын анықтауға бағыт-
талған сауалнамасында К. Томас конфликтілі жағдайдағы
индивидтің мінез-құлығын болуы мүмкін бес нұсқа-
ны 12 сөйлеммен бейнелейді. Олар 30 жұпқа топтасты-
рылған. Олардың әрқайсысынан сұхбаттасушыға оның мі-
нез-құлығына сэйкес келетін сөйлемді таңдау ұсынылады.
Бір қарағанда жалпылама сияқты көрінгенімен, Май
ерс -Бриггс тесті бизнесте, басқару, білім беру саласында,
әсіресе батыста жаппай қолданыста. Америка оқушылары-
ның көпшілігі (кейбір деректер бойынша жетпіс пайызы
дейді) болашақ мамандықты анықтарда осы тестке жүгі-
87
неді. Көп компаниялар жұмысқа қабылдамас бұрын ізде-
нушіні осы тестіден өткізеді. Шығармашылық сала дүрыс
па, техникалық сала дұрыс па, басшылық қызметке икем
бар ма, бағынушылық басым ба, детальдармен жұмыс
істейсің бе, стратегиялық түрғыдан ойлайсың ба, миыңы-
ның оң жақ жартысы билей ме, сол жағы ма... сол сияқты
ерекшеліктерден тұлғаның портреті анықталады.
Біз өзіміздің қандай қабілетіміз барын айқындай білуіміз
керек. Бұл өте киын нэрсе, бірақ, қабілетің бар істі жаса-
саң, сенің жеңіске жетуің оңайлау болады.
Өз қабілетіңді анықтағаннан кейін таңдаудың келесі са-
тысы алдыңнан шығады. Ол “Саған не ұнайды?” деп ата-
лады.
Айталық, менде халық алдында сөйлеу, ұйымдасты-
ру қабілеті бар дейік. Қандай мүмкіндіктер бар? Жақсы
тренер болуым мүмкін, мүғалім, журналист, бэлкім имам
болуым да мүмкін еді. Осы мамандықтардың әрқайсысы
туралы ойландым, өзімді сынап көрдім де. Тілші болам
дедім, “Алаш айнасы” газетіне мақалаларым да шыққан.
Футболдан мектеп командасында ойнадым, тренер болып
та көрдім. Сонда Оливер Каннға қызығып, қақпашы болам,
спортшы болам деп армандайтынмын. Мұғалімдікке бей-
імделіп, колледжде сабақ бердім.
Икеміңе қарай қолымнан келеді-ау дейтін дүние көп
болады. Он бес, жиырма кәсіп. Солардың ішінен біреуін
таңдау керек. Бұл таңдауға өзіңнің сезімдерің негіз болады.
Сенің қолыңнан көп нәрсе келуі мүмкін, бірақ оның бэрі
бірдей қуаныш сыйламайды делік. Саған ең көп қуаныш
сыйлайтын іс қана ең үлкен жетістіктерге жеткізеді. Бір са-
ладағы жетістік пен сенің сол саладағы қызығушылығың
тура пропорционалды.
88
|