«xxi ғасырдағЫ Ғылым және білім»
жүктеу/скачать 4,46 Mb. Pdf көрінісі
|
Сборник 3конф (1)
| MURODOVA D.B.
(O‘ZBEKISTON, TOSHKENT) PAK VAN SONING «CHINDAN HAM TOG‘ O‘SHA YERDA BO‘LGANMI?» ROMANIDA FUQAROLAR URUSHINING BADIIY TASVIRI XIX asr oxiri va XX asrning birinchi yarmi Koreya tarixining eng og‘ir davri bo‘lib, bu davr mamlakatning Angliya, AQSh, Yaponiya, Fransiya, Rossiya kabi dunyoning eng buyuk davlatlari tomonidan bosib olinishi, mamlakatda yapon protektorati o‘rnatilib (1910-yil), uning yapon istilochilari tomonidan bir necha o‘n yilga zabt etilishi (1910-1945-yillar) va buning oqibatida davlatning ikkiga: Janubiy va Shimoliy qismlarga bo‘lib yuborilishi (1948-yil) bilan tavsiflanadi [1, 277]. Natijada Koreya AQSh va sobiq Sovet Ittifoqi o‘rtasidagi jang markaziga aylandi. AQSh yarim orolning janubida joylashgan bo‘lsa, Sobiq Ittifoq shimoliy qismida joylashib oldi. Natijada 1950-1953-yillar Koreya yarim orolida fojea – Shimol va Janub o‘rtasida qondoshlik urushi yuz berdi [1, 280]. Yuzaga kelgan urush natijasida Koreya ikki qismga Shimoliy (Choson « 조선 ») va Janubiy (Xanguk « 한국 ») qismlariga bo‘lindi, bu harakat hali ham koreys xalqi qalbida unutilmas iz qoldirgan. 1950-yillarda boshlangan fuqarolar urushi koreys xalqiga har tomonlama, ham moddiy, ham ma’naviy zarar yetkazdi. Mafkuralar to‘qnashuvi asosida yuzaga kelgan fuqarolik urushi Koreya Respublikada, Janub va Shimol o‘rtasida birodarlar qonli to‘qnashuviga sabab bo‘ldi. Buning oqibatida mamlakat birlashtirib bo‘lmaydigan, kelishuvga kelolmaydigan darajada ikkiga ajralib ketdi. Mamlakatning ikkiga bo‘linishi nafaqat ijtimoiy hayotga, balki adabiyotga ham o‘z ta’sirini o‘tkazmay qolmadi. Janubiy va Shimoliy hudud ijodkor ahli o‘rtasida guruhbozlik hamda bu guruhbozliklar o‘rtasida tushunarsiz kurash yuzaga keldi. Fuqarolar urushi (1950-1953-yillar), ya’ni mamlakatning Shimol va Janubga bo‘linib ketishi koreys xalqi madaniyati va adabiyoti uchun juda ham fojeali oraliq bo‘ldi. Fuqarolar urushidan keyingi avlod yozuvchilari o‘z asarlarida milliy qadriyatlarning yo‘qolib borayotgani, jamiyatda axloqiy buzilishlar, inson qadr- qimmatining yo‘qligi kabi mavzular ustunlik qilishi Sang Vonning «Qo‘zg‘olon» (1957) va Son Chan Sopning «Sun’iy odam» (1958) asarlarida kuzatiladi. XX asr ikkinchi yarmida bo‘lib o‘tgan fuqarolar urushi mavzusi hali-hanuz zamonaviy koreys adabiyotida yetakchilik qilib kelmoqda. Shu urushda bevosita ishtirok etgan, bolalik va yoshlik damlari urush xotiralari bilan bog‘liq koreys ijodkorlari ko‘pchilikni tashkil etadi. Fuqarolar urushi va uning salbiy oqibatlari mavzuida qalam tebratmagan ijodkorni uchratish mushkul. Bu mavzu koreys 134 adabiyotining yorqin namoyondalaridan biri Pak Van So ijodida ham yetakchilik qiladi. Seul Milliy Universitetining Koreys tili va adabiyoti fakultetiga o‘qishga kirgan, ammo kutilmaganda boshlangan fuqarolar urushi natijasida o‘qishni davom ettira olmagan adiba urush paytida akasidan judo bo‘ldi. Hayot kechirish, oila a’zolarini boqish uchun Pak Van So amerikaliklar tasarrufidagi savdo majmuasining rassomchilik bo‘limida ishlashga majbur bo‘ldi. Adiba boshidan kechirganlarini o‘zining «Shuncha shingani kim yegan», «Chindan ham tog‘ o‘sha yerda bo‘lganmi?» kabi avtobiografik asarlarida bayon qildi. Pak Van So muxbirlarga bergan intervyularidan birida fuqarolar urushi haqida o‘z fikrlari bilan o‘rtoqlashadi: « Fuqarolar urushining bor salbiy oqibatlarini qog‘ozga tushurish istagi meni hayot uchun kurashga undagan kuchli istaklardan biri edi » [2, 1055]. Adiba o‘zining avtobiografik ruhda yaratilgan asarlarida urushning qurbonlari nafaqat jang maydonida, balki front ortida ham bo‘lishini ta’kidlaydi. Front va front ortidagi kurash ayni bir tarzda bo‘lib o‘tmaydi, albatta. Front maydonida bo‘lib o‘tayotgan urushga asosan erkaklar jalb etilsa, front ortidagi kurashda ayollar, qarilar, hatto bolalar ham ishtirok etishadi. Adiba Pak Van Soning «Tog‘ chindan ham o‘sha yerda bo‘lganmi?» romanida Shimoliy va Janubiy Koreya o‘zaro kurash olib borayotgan Seul shahrida sodir bo‘lgan voqealar uning oila a’zolari bilan bog‘liq holda bayon qilinadi. Front chizig‘i Seulga yetib kelgach, shaharning barcha aholisi janubga qochoqlikka ketadi, biroq Pak Van Soning oila a’zolari jarohatlangan akasi bois Seuldagi uylarning birida qolib, yashiringan holda kun kechirishga majbur bo‘ladi. Uyda yeyishga hech narsa qolmagach, jarohatlangan akasi, keksa onasi va jiyanlarini ochlikdan asrab qolish uchun kelinoyisi bilan birga yarim kechasi bo‘sh uylardan yegulik qidirib ketadi. O‘zgalarning uylarini o‘marayotganidan vijdoni qiynaladi, ammo jon saqlash uchun bundan boshqa chora qolmagan edi. « Kelinoyim menga tirikchilik harakatida bo‘laylik dedi…Avvaliga tirikchilik harakatida bo‘lish nimaligini tushunmadim. - O‘g‘rilik qilish degandan ko‘ra yaxshiroq eshitiladi-ku, - dedi kelinoyim ». [3, 24]. Shimol va Janub o‘rtasida bo‘lib o‘tgan urush xalqni bir necha bor qochoqlikka ketishga majbur qildi. Uzoq masofaga noma’lum vaqtga ketish barcha aholi uchun qiyinchilik tug‘dirdi. Urush maqsadini anglamay, Shimoliy Koreya qo‘shiniga ko‘ngilli bo‘lib ketgan, natijada jarohatlangan erkaklar, keksalar hamda ularning oila a’zolari qochoqlikka keta olmay, Seuldagi uylarda yashirinib yashashga majbur edi. Mehnatga yaroqsiz insonlardan har ikki tomon ham manfaatdor emas edi. « 1951 yil 4 yanvardagi chekinishdan taxminan bir oylarcha o‘tib, har joyda o‘likka o‘xshab yashayotgan odamlar istar-istamas o‘z qiyofalarini ko‘rsata boshlashdi… Avvaliga atrofda boshqa odamlar borligidan xursand bo‘ldim, ammo faqat bizlar bo‘sh uylarni ochib kirgan emasmiz, degan vijdon ajobidan qutulgandek bo‘ldim, biroq bo‘sh uylarni o‘marish haddan tashqari ko‘payishidan qo‘rqa boshladim » [3, 32]. 135 Urush paytida janubga qochoqlikka ketmaganligi bois keyinchalik kommunist deb sanalishidan doim xavotirda yurgan kezlari Seul Shimoliy Koreya boshqaruvi ostiga o‘tdi va Shimol harbiylari tomonidan o‘z onasi va akasidan ajratilgan holda kelinoyisi bilan birgalikda majburan qochoqlikka yuborildi. Keyinchalik oilasi bilan eson-omon qayta ko‘rishdi, akasining jarohati butunlay tuzalmadi, u vafot etdi. Asar urush tugashi va Pak Van Soning turmushga chiqishi bilan yakunlangan. Yozuvchi o‘z asarida bir millat o‘rtasidagi o‘zaro urush qanday noxush oqibatlarga olib kelganligini quyidagicha ifodalaydi: « Bunday urush dunyoning yana qayerida bor? Bu urush millatni o‘zaro ashaddiy dushmanga aylantirib, aka-ukani bir-biriga o‘q otadigan qildi. Er-xotinni bir-biridan ajratdi, ona va bolani o‘zaro qarshi qo‘ydi, qo‘shnilar bir-birini aybladi, qon-qarindoshlar qarindoshlik rishtalarini chilparchin etib, o‘z yaqinlarini dushman deb sanaydigan qildi... » [4, 256]. Pak Van So qalamiga mansub asarlarda fuqarolar urushi mavzui yetakchilik qilsa-da, aslida adiba front ortidagi xalq qismati, uning boshiga tushgan taqdir sinovlarini badiiy yaratishni maqsad qilib qo‘ygan. Bevosita front ortida bo‘lgan adiba o‘zining hayoti misolida qochoqlikka keta olmagan yoshlarlarning ikki davlat o‘rtasidagi ayanchli taqdirini ortiqcha bo‘yoqlarsiz tasvirlagan. жүктеу/скачать 4,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|