А. П. Голубев, Н. В. Балюк, И. Б. Смирнова

74 
нақтылайды, яғни іс-қимыл Perfect тобына жатады. 
Барлық үш сөйлем де 
не істеді?
деген сұраққа жауап береді, яғни 
өткен шаққа қатысты: 
1.
Past Simple 
2.
Past Continuous 
3.
Past Perfect 
Кестені пайдалана отырып, сөйлемдерді ағылшын тіліне аударамыз: 
1.
He 
read
much. 
2.
He 
was reading
at that time. 
3.
He 
had read
the book by that time. 
Орыс тілді білім алушыларда қиындық тудыратын жалғы мәселе —
Present Perfect-ті қолдану және оны Past Simple-мен шатастыру. Present 
Perfect осы шақ тобына қатысты болса да, ол аяқталған іс-қимылды
білдіреді және оны өткен шақта аудару қажет: 
He 
has come.
Ол 
(әлдеқашан, жаңа ғана 
және т.б
.
) 
келді.
Present Perfect-ті Past Simple-мен шатастырып алмау үшін (He 
came.
— Он 
келді.),
Present Perfect-тің осы шаққа қатысты екенін және 
онымен бірге
today, this year, this week, this morning
сияқты және т.б. 
шақ белгілері, әлі жалғасып жатқан жағдайда, қолданылатынын есте 
ұстау қажет:
I 
have seen
him this morning. Мен оны бүгін таңертең 
көрдім 
(таң әлі жалғасып жатыр). 
Салыстырыңыз: 
I 
saw
him this morning. Мен оны бүгін таңертең 
көрдім 
(Past Simple) 
(таң әлдеқашан өтіп кеткен). 
Present Perfect-пен 
already, always, never, ever, so far
(әзірге, әлі),
just
(жаңа ғана),
not yet
(әлі емес
) үстеулері де қолданылады:
 
I 
have 
never 
been
there. Мен ол жерде ешқашан 
болған емеспін.
He 
has
just 
left.
Ол жаңа ғана 
кетіп қалды.
Past Simple әдетте қазіргіден бөлек өткен іс-қимылды сипаттайды. 
Онымен 
yesterday, last year (month, week), ago, the other day
(жуырда)
сияқты және т.б. үстеулер қолданылады немесе өткен 
шақтағы күн көрсетіледі:
I 
met
him yesterday (in 1999). 
Past Simple өткен шақтағы бірізді не қайталама іс-әрекеттерді 
білдіру үшін де қолданылады: 
He 
took
the candle, 
opened 
Ол майшамды 
алып
, есікті 
ашты да
, 
the door and 
went out
. 
шығып кетті.
 
 
 

75 
 
Грамматикалық материалды қайталаңыз және бақылау 
сұрақтарына жауап беріңіз: 
1.
Артикльдерді қолданудың негізгі ережелері қандай? 
2.
Зат есімнің көпше түрі қалай жасалады? 
3.
Зат есімнің тәуелдік септігі не үшін қызмет етеді және қалай 
жасалады? 
4.
Сын есімнің салыстырмалы шырайлары қалай жасалады? 
5.
Етістіктің негізгі тұлғалары қалай жасалады? 
6.
Етістік осы шақта қалай өзгереді? 
7.
Етістіктің шақ тұлғалары қалай өзгереді? Олар нені білдіреді? 
T e x t
My Working Day 
Hello. My name is Vlad Volkov and I am a college student. I am in my 
first year now. 
I want to tell you about my usual working day. 
It is 6.30 am and my younger brother Alexei is knocking at the door of 
my bedroom. “Will you jog with me today?” he asks. This is the way every 
morning begins for me. I went jogging last year but then I have become 
lazier and Alexei uses every chance to mock at me. He goes jogging 
regularly and he is a good sportsman by the way — so his coach says. Alexei 
goes in for tennis and he has been playing football since he went to primary 
school. He is the best forward in his team. 
Alexei goes away and I stay in bed a little while longer. But anyway it is 
time to get up. I go to the bathroom and take a shower and clean my teeth, 
then come back to my room and switch on the television to watch the news 
while I am brushing my hair, shaving and putting my clothes on. 
Now it is time for breakfast. All my family is at table — my mother, my 
father, Alexei and myself. We have scrambled eggs and bacon, a cup of tea 
and sandwiches. We chat and discuss news. I think it is right time to 
introduce my family members to you. My mother’s name is Mary. She is a 
children’s doctor. My father’s name is Alexander and he is an engineer. 
Alexei is still a schoolboy. He is four years my junior. Oh, I haven’t yet told 
you about my elder sister. Her name is Nina. She is married. Her husband 
and she rent a flat not far from our place. 
After breakfast I look through my notes — just in case I have left 
something behind, put on my coat, then say good-bye to my mother and 
leave home. My father gives me a lift to the college in his car. He starts 
working later than my classes begin. 
I arrive at my college just in time to say hello to my fellow-students 
before the bell goes. As a rule, we have three or four periods every day. We 
go to college five days a week. Saturday and Sunday are our days off. We 
have lectures and seminars. Sometimes we work in the work

76 
үзіліс
қызығу 
(бірд.) 
тарану 
асхана 
әңгімелесу 
тренер
училище, колледж 
демалыс күн 
бояну 
құлау 
(емтиханнан) 
тұру (төсектен
) 
машинамен әкеліп 
тастау

жүктеу/скачать 2,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: