Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }


11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы 11.12. Әйелдердің жамбасындағы



Pdf көрінісі
бет346/358
Дата12.09.2022
өлшемі28,32 Mb.
#149295
түріОқулық
1   ...   342   343   344   345   346   347   348   349   ...   358
Байланысты:
Идрисов Ә.А. КЛИНИКАЛЫҚ АНАТОМИЯ

698
11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
11.12. Әйелдердің жамбасындағы
ағзалардың орналасу ерекшеліктері
11.12.1. Жатыр
Ж а т ы р — біртегіс б ү л ш ы қеттен қ ү р ы л ған ңуы с ағза. Ү зы нды ғы
7 — 9 см (тум ағандарда), 9 — 11 см (туғандарда).
Ені ж а ты р тү тік тер і түсы нда 4 — 5 см, қ а л ы ң д ы ғы 1 — 2 см ас- 
пайды . Ж а ты р д ы ң е к і б еткей і бар:
— алды ң ғы (немесе ң у ы қ) беті — 
facies vesicalis;
— артң ы (немесе іш е к т ік ) беті 
— facies in te stin a le s.
Ж ән е ек і ш еті бар:
1) оң ж аң ш еті;
2) сол ж аң ш еті.
Ж аты р е к і бөліктен түрады : денесі ж ән е м ой н ы . О лар бір-біріне 
өтеді. Кейде ж а ты р д ы ң белдік си я ң т ы тар ы л ған е н і— 10 см ж ер ін
ж аты р м ойнағы (
is tm u s u teri)
деп атай д ы (1 1 .1 6 а, б, в суреттер).
Әр у аң ы тта ж а ты р денесім ен м ойны ар асы н д ағы бүры ш 70° — 
100° ж ән е алд ы н а аш ы л ған (
a n teflexio
), ж а т ы р ал д ы н а ң ар ай иіл- 
ген — 
a nteversio.
Ж аты р д ы ң к іш і ж ам б аста осы лай орн аласуы қ а л ы п т ы ж ағд ай
деп есептеледі. Ж а т ы р д ы ң тү тік тер к ір ген ж ерден ж о ғар ғы ж ер і 
ж аты рд ы ң түбі деп аталады .
Ж аты р м ой н ы ны ң төм енгі б ө л ігін ің ү зы н д ы ғы 3 см-дей. Туған 
әйелдерде ж а ты р м ойны ц и ли н д рге ү ң саған . Ж а т ы р м ойны н ек і 
ай м аң ң а бөледі:
1) ң ы нап ү с тіл ік (ж о ғар ғы ү зы н д ы ғы н ы ң 2 /3 -і бөлігі);
2) қ ы н а п т ы қ бөлігі (төм енгі ж а л п ы ү зы н д ы ғы н ы ң 1 /3 бөлігі).
Ж аты р денесінің си н то п и ясы , іш п ер д ен ің ж а ты р д ан к ө р ш і ағ-
залар ға өтуіне байланы сты :
— ж аты р д ы ң ң у ы ң ты ң бетінен іш перде қ у ы ң қ а өтіп, ж аты р - 
ң у ы қ ойы ғы н түзеді. Онда әр у аң ы тта ү л к ен ш арбы м ай д ы ң
төменгі бөлігі ж атад ы ;
— ж аты р д ан т ік іш ек к е өтіп, іш перде, т ік -іш е к ж а т ы р арасы н- 
дағы ой ы ңты түзеді. Б ү л ойы ң бүй ірлерін де іш перде ңы рты с- 
тары м ен — 
(plica recto u terin a )
ш ектелген ;
— ж аты р д ы ң оң ж а ң т ағы ж ән е сол ж а ң т а ғы б үй ірлерін ен іш - 
перде ж аты р д ы ң ж а л п а ң байлам дары түрінде өтеді;
— ж аты р д ы ң түбіне ж ің іш к е іш ек т ү за ң т ар ы , ү л к ен ш арбы май- 
ды ң ш еті, көлденең тоқ іш ек ж ән е соқы р іш ек ти іп ж атад ы .


Клиникалық анатомия
699
Жатыр м ойны ны ң син топ и ясы ай н ал асы н д ағы
(p a ra cervix

шелді майдың ң ал ы ң д ы ғы н а бай лан ы сты . 
P a ra cervix
к ө р ш і ағза 
шелді м айлары на өтеді:
— мойынның алды н ғы бетінен қ у ы ң т ы ң ар тң ы бетіне;
— қапталдары нда ж ам бас бүй ірлерін е тар ай д ы .
Ж атырды ж а ты р ар тер и я л а р ы
(аа. u terin a e)
қ ан д ан д ы р ад ы . Қо- 
сымша —ан ал ы қ без а р тер и я л а р ы н ы ң
(a. ovaricae
) тар м аң тар ы ке- 
леді.
A. 
uterinae
әр у аң ы тта іш к і м ы қ ы н а р тер и я сы н ы ң алд ы н ғы тар- 
мағынан басталады . С ирегірек, ар тер и я іш к і м ы ң ы н артери ясы - 
ның негізгі бағаны нан ш ы ғад ы . Ж а т ы р а р тер и я сы н ы ң басталаты н
жері әр уаңы тта ж ам б асты ң бүй ірін е, ш е к а р ал ы ң сы зы ң тан 12 — 
16 см төмен ж ердегі н ү ктеге п р о ек ц и я л ан ад ы . А ры ң ар ай ж аты р
артериясы медиалды б ағы тта іш пердем ен ар тң ы өтісті көтеретін
бұлшыңет арасы м ен ж ү р іп , ж а ты р д ы ң ж а л п а ң б ай л ам ы н а, қ у ы қ қ а
тармақтар береді. Б ү л та р м а қ тар қу ы ң п ен бірге ң у ы қ -ж а т ы р ш елді 
майын да ңанданды рады .
Ж атыр ар тер и ясы н ы ң ң у ы ң қ а бараты н та р м а қ тар ы — ж о ғар ғы
және төменгі қ у ы ң ар тер и ял ар ы м ен ү ш тасад ы , ал қ у ы қ -ж а т ы р
ұлпасының а р тер и ял ы ң т а р м аң тар ы -қ ы н ап а р тер и я сы н ы ң ж ән е 
жатыр айн аласы ндағы (парам етри й дегі) ар т ер и я л а р тарм аңта- 
рымен үш тасады .
Ж аты р артери ясы несепағарды алд ы н ан кесіп өтіп , ж а т ы р д ы ң
мойын деңгейінде оны ң ң ы р ы н а ж етеді:
— (аа. uterinae)
ж а ты р д ы ң бүйіріне 0 ,5 — 1 см ж ерде ж о ғар ы
ңарай көтеріледі. Ж а ты р д ы ң түбінде ар тер и я ж о ғар ы ң ар ай
ан алы қ безге ж ән е тү тік тер ге тар м аң тар ж ібереді. Ж а т ы р а р ­
териясы м аги стралды немесе ш аш ы р ан д ы тар ау ы м ү м кін ;
— ж аты р артери ясы төмен ң ар ай ң ы н ап ты ң ар тер и я береді.
Ж аты р денесінен ңан, ж а ты р вен ал ар ы ар ң ы л ы іш к і м ы ң ы н ве-
наларына ң үяд ы . Ж а т ы р вен алары әу ел і е к і бағаннан ң ү р ы лад ы . 
Екі венаны ң біреуі — несепағар алд ы н д а, е к ін ш іс і —он ы ң арты нда 
жатады.
Ж аты р түбінің ж ү м ы р ж ән е ж а л п а ң бай л ам д ар ды ң в ен ал ар ы , 
(
v. ovaricae)
ар қ ы л ы , оң ж а ғы н д а — төм ен гі қ у ы с венасы н а, сол 
жағы нда-бүйрек венасы н а ң ү яд ы .
Ж аты р м ой н ы ны ң төм енгі бөлігінен вен ал ы ң ағы с іш к і ж ы н ы с 
венасы ар қ ы л ы іш к і м ы қ ы н венасы н а ң ү яд ы .
Ж аты рд ы ң н ервтенуі — ж о ғар ғы ң ү р сақ өрім ін ен , е к і ж а қ т а ғ ы
жамбас өрім інен, ж а ты р ай н ал асы н д ағы ж ән е ж аты р -ң ы н а п өрім- 
дерінен ж әне сегізкөз н ервтерін ің ви сц ералды тар м аң т ар ы ар ң ы л ы
болады.


700
II бәлім, Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
Н ервтер ж а ты р ға ш оғы р л ан ы п к ел іп (2 — 4), ж а т ы р ар тер и ясы н
ң орш айды . Б ұ л ж ағд ай д ы ж а ты р б айлам ы н б ай лау к езін д е ескеру 
керек.
Н ервтердің ж а ты р ға к елетін тұ р а қ т ы ж ер лер і:
— ж аты р д ы ң іш ек тер ж а ң т а ғы беті ж ән е іш к і м ойы н айм ағы ;
— ж аты р д ы ң ңуы ң беті ж ән е оны ң денесінің төм ен гі 1 /3 деңгей і. 
Ж аты р д ы ң денесі с и м п а ти к ал ы ң , ал м ойны п ар а с и м п а т и к ал ы қ
ж үй келерд ен нервтенеді. Г и н ек о л о ги ял ы ң о п ер ац и я к езін д е, өткіз- 
гіш тік анестези я ж а са у ү ш ін 1% н о вак аи н ер ітін д ісін 80 м л көле- 
мінде — ж о ғар ғы ң ү р сақ асты , ж а т ы р м аң ы н д ағы өрім дер ж ән е 
сегізкөз нервтер ай м аң тар ы н а егеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   342   343   344   345   346   347   348   349   ...   358




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет