Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }
жүктеу/скачать 28,32 Mb. Pdf көрінісі
|
Идрисов Ә.А. КЛИНИКАЛЫҚ АНАТОМИЯ
| 17
1 .3 . Шандыр (фасция) ж эне шандырлар арасындағы шелді май кеңістіктерінің клиникалың маңызы Ш анды рлар — бір ай м аң та қ а л ы ң , бір а й м аң та ж ү ң а болы п ке- летін дәнекер тін н ен тү р аты н ж а п ы р а қ т а р . О лар д ам у ы н а сәйкес үш топтан түрады . 1. Б ү л ш ы қ еттен дам ы ған ш ан д ы р лар : — б үлш ы қеттер мен сің ір л ер д ің ш ан д ы р лы ң ү н д аң тар ы ; — сің ірлерд ің тік ел ей ж а л ғас ы болаты н ш ан д ы р л ар (ал ақ ан апоневрозы , табан апоневрозы т. с. с.); — семіп к етк ен б үлш ы ң еттерден (артң ы отісті көтеретін бүл- ш ы қ ет, м ойы ндағы м е н ш ік ті ф ас ц и я н ы ң терең ж а п ы р а ғы , д ененің беткей ш ан д ы р ы т. с. с. п ай д а болған ш ан д ы р лар ). 2. А л ғаш ң ы ү р ы ң ты қ ң у ы сты ң ң ай та қ ү р ы л у ы н а н д ам ы ған це- лом ды қ ф асц и ялар: — эм бриогенездің орта саты сы нда п ай д а болаты н б ір ін ш іл ік це- лом ды ң ш ан ды рлар; — эм бриогенездің кеш саты сы нда б ір ін ш іл ік ц елом ды ң ж ап ы - рақ ш ад ан п ай д а болаты н е к ін ш іл ік ц елом ды ң ш ан д ы р лар . 3. Қ ан там ы р-н ервті ң орш аған ш ан д ы р лар . Ш анды рлар бойы нда кездесетін ж а п ы р а қ ш а л а р : — бүлш ы қеттер тобын ш ек теп тү р аты н ж а п ы р а ң т ар ; — бүлш ы ңеттерді ө зар а бөліп, ағзал ар д ы бір-бірінен, немесе ңа- сы ндағы сүйектен ш ектеп тү р аты н ж а п ы р а ң ш а л а р ; — бүлш ы қеттер ар асы н ан нем есе ш ел д і м ай ар ң ы л ы өтетін ш а н д ы рлар өсінділері. Ш анды рлар өсін ділер ін ің сү й ек к е біткен (бүлш ы ң еттер арасы н- дағы , о м ы р тқалар алды н дағы ) немесе ш ел д і м ай ар асы н а тарап ж о- ғал ы п кететін ж ер л ер і кездеседі. Н. И. П ирогов (1837) ф асц и я л ар д ы ң х и р у р ги я л ы ң анатом и я- сын зерттеп, о зін ің «А р те р и я л ы ң бағандар мен ш ан д ы р л ар д ы ң х и р у р ги ял ы ң ан атом и ясы » деген еңбегінде қ а н т а м ы р л а р д ы ң ш ан- д ы рлы қ ң үндағы н аны ң ж ән е өте қ а ж е т т іл ік тү р ғы д ан суреттеген. Н . И. П ироговты ң бүл еңбегі к л и н и к а л ы ң ан ато м и я ғы л ы м ы н ы ң н егізі болып есептеледі. Қ ан там ы рлар ң ы н аб ы н ы ң ф асц и ал д ы қ ү н д ақ т а р ы н ы ң ң үрлы - сы н а байланы сты Н. И . П ирогов үш за ң д ы л ы ң т ы аш ты : 1) ңан-тамыр ңынабы мыңты талш ы қты дәнекер тіннен ңүралған; 2) ңол мен ая ң қ а н та м ы р қ ы н а п та р ы б ү л ш ы ң еттің ф ас ц и а л ды ң ы набы ны ң терең дегі немесе ар тң ы ж а п ы р а қ т а р ы н ы ң қосарлануы в ң ы н аб ы н ы ң а р тқ ы Қа- 100008, Қарағанлы цяпаеы Гоголь көшесі. 40 18 1 бөлім. Жалпы сұрақтар бы рғасы , ң ан там ы р-н ерв ң ы н аб ы н ы ң ал д ы ң ғы қ абы рғасы болы п есептеледі; 3) ң ан там ы р ң ы набы , көлден ең кесін д і де үш б үры ш тәр ізд і бо л ад ы , оны ң н егізі дененің бетіне, ал төбесі қ асы н д ағы сүйек немесе буын ң абы н а бекіледі. Қ ан там ы р ж эн е нерв ш о ғы р л ар ы о рн аласң ан ж ер д егі ф асц ия- дағы немесе б үлш ы ң еттер ар асы н д ағы аң ж о л а қ белгі о л ар ға тік е ш ы ғарады . Ф асц и я л ар денеде ә р тү р л і қ ы зм ет тер атң ар ад ы . 1. Т ір ек тік қ ы зм еті: ш ан д ы р лар сү й ек тер д ің ж а л ғ ас ы , олар бүл- ш ы ң ет пен а ғзал а р ға тір ек болады (м ы салы , табан апоневрозы - ны ң серпінді ж ән е и іл ім д і ң аси еті ж о й ы л с а , табан бүлш ы ң еттер ңабілеті н аш ар л ап , «май табан» белгісі дам иды ). П. Ф . Л есгаф т ш ан д ы р л ар д ы ң (апоневроздарды ң) ң ү р л ы сы мен ңы зм етіне байланы сты бірнеш е заң д ы л ы ң т ар д ы көрсетті: 1) апоневроздар тік ел ей немесе сің ір лер а р қ ы л ы белгілі бір ай- м аң ты ң сүйек ты сы н ан басталы п, әйтпесе оған бекиді; 2) апоневроздар тік ел ей немесе сің ір лер а р қ ы л ы с ү й е к т ік күм- бездерді түзеуге ң аты сады ж ән е о л ар д ы ң м ы қ т ы л ы ғ ы сүйек к ү м б езін ің к ү р д ел ігі мен к ө л ем ін е тік ел ей байланы сты ; 3) бүлш ы ң ет немесе оларды ң топ тары н қ о р ш ау ға ң аты саты н апоневроздар, б ү л ш ы қеттер ж и ы р ы л ға н д а, оған кедер гі ж а- сай оты ры п, т ір е к т ік ң ы зм ет атң ар ад ы ж ән е сің ір д ің тарты - луы м ен үш тасы п кетеді. Ф асц и алды түйіндерде ты ғы з д ән ек ер тін н ің д ам у ы н а сәйкес үш түрге бөлінеді: 1) апоневрозды ң түй ін дер (м ы салы , т іл асты ф асц и ал д ы түйін); 2) ш ан д ы р лы -ш ел д і түй ін дер (ш ы ң ш ы т — ш ай н ау түй ін і); 3) аралас түй ін дер (м ы салы , ж ү тң ы н ш аң -о м ы р тң а, ж аң асты , ш ай н ау-үрт түйіндері). Осы түйіндер қ а р ам а-қ ар сы б ағы ттар да к ү ш түскенде т ір е к т ік ңы зм етті оры ндайды . Ш ан д ы рлы қ ү н д аң тар мен олар түзелген түйіндер тір е к тік ң ы зм етін ш ек теу ш і ң ы зм етім ен бірге атң ар ад ы . 2. Л и м ф о -ге м о д и н а м и к а л ы қ қ ы зм ет і: — әр тү р л і қ а н ж эн е л и м ф а т ам ы р л ар д ы ң ж а л п ы ш ан д ы р лы ңы наппен ң о р ш ал у ы н а б ай л ан ы сты , бір там ы р д ы ң серпін- д ік ж ән е и іл ім д ік эн ер ги ясы н е к ін ш і там ы р ң аб ы р ғасы н а та- р аты п , қан мен л и м ф а ағы сы н (м ы салы , кеуде ө зегін ің кеуде бөлігі ж ән е ао р тан ы ң кеуде бөлігі ж а л п ы ш ан д ы р л ы қ ы н а п т а орналасңан) кү ш ей тед і; — б е л г іл іай м а қ та р д а (қ о л ты ң , ш ы н т а қ , т а қ ы м ш ү ң ң ы р л а р ы н д а ) бүлш ы қет пен оларды ж ау ы п түрған ш ан д ы р л ар д ы ң ж и ы р ы - г»1 Л А V * і . - : . V - М м I С і ч І Л П г \ А м і - . і * - ! жүктеу/скачать 28,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|