н ер в і( п. ischia­ dicus) Ш онданай төмпегі мен үлкен үршықты ңосатын

152
3 бөлім. Аяқтың клиникалық анатомиясы
Іріндік
жиналған
орын
Таралу бағыты
Анатомиялық
жол
Ж иналу
аймақтары
Үршық буы-
нының ал-
дыңғы әлсіз
ж ері
Латералды
ж ән е төмен
ңарай
A. circumflexa
femoris lateralis
( п. descendens)
Санның латералды
беті
Латералды
ж ән е жоғары
A. circumflexa
femoris lateralis
( r. ascendens)
Бөксе аймағы
Буын ңабы-
ның артқы —
төменгі осал
ж ері
Медиалды
M. obturatorius
externus, canalis
obturatorius
Мембрана 
obtura­
toria
қапталдағы
ж ән е қуың алды
ұлпалар
Латералды
M. obturatorius
exterus
Бөксе аймағы, 
т.
gluteus m axim us
асты
Тізе буыны-
ның 
Recessus
suprapatel-
laris
Ж оғары, санға
қарай
Bursa suprapatel-
laris
Санның алдыңғы
фасциалды
ңүндағы
Т
ізе буыны-
ның 
Recessus
posterior infe­
rior lateralis
Төм ен,сирақңа
қарай
Bursa subpoplitea
et arteria tibialis
posterior
Сирақтың ж әне
табанның артқы
фасциалды
қүндағы
Тізе буыны-
ның артқы,
төменгі, ор-
таңғы қалта-
рыс 
(
Recessus
posterior infe­
rior medialis)
Артңа ж әне
медиалды
Bursa capitis me­
dialis, m. gastroc-
nemii
Тақым шүңңыры
Bursa m. semi-
membranosi
Санныц медиалды
ж ән е артқы беті

Клиникалық анатомия
153
3.12. Аяқ аймағында кездесетін ауырсыну
белгілері мен синдромдарды клиникалың
анатомия түрғыдан негіздеу
3.12.1. А л м үр т тәрізд і бүлш ы қет синдром ы
К л и н и к ал ы қ белгісі. Үлкен үрш ы ң ротац иясы немесе оны іш ке 
қарай әкелгенде, ш онданай нервінде ү л к ен ү р ш ы ң бойлары нда, 
сегізкөз — м ы ңы н, боксе айм аң тары нда ауы рсы ну сезім і п ай да бо­
луы.
К л и н и к а л ы қ а н а т о м и я тү р ғы д ан негіздеу. Ш онданай нерві, 
кіш і ж ам бастан алм үрт тәр ізд і б ү л ш ы қ ет пен сегізкө з — төм п еш ік- 
тің асты нан ш ы ғы п , егіздер, іш к і ж а п қ ы ш , сан н ы ң ш ар ш ы бүл- 
ш ы ңеттерінің үстінде ж а т ы п , о л арға тар м аң т ар береді.
Ж а р ақ а т салдары , спазм немесе алм ү р т тәр ізд і б ү л ш ы ң еттің ісі- 
нуінде, ш онданай нерві б ү л ш ы қ ет пен сегізкө з-тө м п еш ік б айлам ы
арасы нда қы сы л ад ы .
А лм үрт тәр ізд і бүлш ы ң ет 
(т. p irifo rm is)
сегізкө зд ің ж ам бас 
бетінде, 2 — 4 іш к і сегізкөз тесіктер ін ен с ы р т қар ы ж ерден б астал а­
ды. Осы а й м ақ ты сип аған кезде ауы рсы н у сезім і болады . Б ү л ш ы ң - 
ет ү лкен ү р ш ы қ ты ң м едиалды бетіне беки ді. С ип ағанда осы ж ерде 
де ауы рсы ну сезім і болады .
А лм үрт тәр ізд і бүлш ы ңет санды сы р т қ а ай н ал д ы р ад ы . Сондық- 
тан, санды іш к е ң ар ай бүрғанда, н ер втің ң ы сы л ған ы сал д ар ы н ан , 
боксе айм ағы н да ауы рсы н у сезім і п ай да болады .
3.12.2. В ассерм ан-М аш кевич синдром ы
К л и н и к а л ы қ белгісі. Етбетім ен ж а т қ а н д а , а я ң т ы т ік көтеру 
(Вассерман) немесе тізен і бүгу (М аш кевич) ш ап ай м ағы н д а немесе 
санның алды н да ауы рсы н у сезім і болады .
Сан нерві зақы м д ан са, н ауңас а я қ т а р ы н а й қ а с т ы р ы п , немесе 
сыртңа бүры п оты ра алм ай д ы . Тері сезім і сан н ы ң м еди алды бетін- 
де бүзы лады .
Сан нерві 
( п. fem o ra lis),
белдің Ln, LIV о м ы р тқ ал ар ы н ан б аста­
лып, м ы ңы н-бел, төртбасты , е тік ш іл е р ж ән е тер ең д ігі тар ам ы сты
бүлш ы қеттерді нервтейді.
Осы бүлш ы ңеттер ж и ы р ы л ға н д а, сан нерві созы лады да, нерв ба­
таны бойымен ш ап ай м ағы н д а ж эн е сан алд ы н д а ауы рсы н у сезім і 
ш ығады.

154
3 бөлім. Аяқтың клиникалық анатомиясы
3.12.3. «Ң оразданы п жүру» «ат түяқ» (ж алп ы к іш і ж іл ік т ік
нерві зақы м д ан ған белгісі)
К л и н и к а л ы қ белгісі. Н ауңас а я ғы н ж о ғар ы кө тер іп , әу ел і аяғы - 
ны ң басы н, сосын ж ер д і табаны м ен басады .
А яң басын ж о ғар ы көтеру, с ы р т қ а ай н ал д ы р у , б аш п ай ларды
ж азу , өкш есінде түру немесе ж ү р у м ү м к ін емес.
К л и н и к а л ы қ а н а т о м и я тү р ғы д ан негіздеу. Сим птом — ж а л п ы
к іш і ж іл ін ш ік н ервін ің
( п. peroneus c o m m u n is )
т а қ ы м ш үнңы - 
ры нда немесе тізе м аң ы н д а — н ервтің к іш і ж іл ін ш ік т ің ж о ғар ғы
өзегінде зақы м д ан у ы н а бай лан ы сты . Ө зек к іш і ж іл ін ш ік т ің ү зы н
б үлш ы қеті мен к іш і ж іл ік т ің басы арасы нда. Осы ж ерде нерв-бет- 
кей ж эн е тереңдегі тар м аң тар ы н а бөлінеді. Қ озғалы с б ағы ты н ы ң
бүзы лу себебі а яң басы ны ң ж ән е б аш п ай л ар д ы ң үстіне қ а р а й и іл у
м ү м к ін ш ілігін е байланы сты .
А я қ басы салбы раған , ш ам ал ы іш к е ң ар ай ң ай ы р ы л ған , баш- 
пай лар бүгілген «ат тү я қ ң а» үң сай ды .
3.12.4. Б ей кер сим птом ы (кистасы)
К л и н и к а л ы қ белгісі. Тізе буы ны қабы мен тізе асты ф асц и я н ы ң
арасы нда тері асты л ы қ вен ан ы ң ң ы сы л у ы н а б ай л ан ы сты ж іл ін - 
ш ік т ің ісінуі.
К л и н и к а л ы қ -а н а т о м и я т ү р ғы д ан негіздеу. Тізе буы ны м аң ы н д а 
9 қ атп ар орн аласң ан . Олар: а р тқ ы ж о ғар ғы — м еди алды ж эн е л а т е ­
ралды ; ар тқ ы төм енгі — м еди алды ж эн е л атер ал д ы қ а т п а р л а р . Осы 
ң атп арлар сары суға толы п ісінгенде, та қ ы м н ы ң ф асц и ясы мен 
буынңабы арасы ндағы о р н ал асң ан , қабы р ғасы ж ү ң а , тізе асты л ы қ
вена ңы сы л ы п , си р аң та іс ік п ай д а болады .
3.12.5. В инивартер-Бю ргер ауруы (аяқ басы ны ң үстін гі 
артериясы нда серпін болмауы)
К л и н и к а л ы қ белгісі. А я қ т ы ң су ы қ ты сезуі, өлуі. Ж үрген де, 
кейде дем алы с кезінде де, балты р б ү л ш ы қеттер ін д е ау ы р сы н у се- 
зім дері болады. Тексергенде —а я қ басы н ы ң
a. dorsalis p e d is
-те 
п ульсац и ясы болм ауы . Ж іл ін ш ік б ү л ш ы ң еттер ін ің атр о ф и ясы .
К л и н и к а л ы қ а н а т о м и я т ү р ғы д а н н егіздеу. А уы рсы н у белгіл ер , 
а я қ т ы ң ң ан т а м ы р л ар ы н ы ң б ітел у ін е (о б л и т е р ац и я л ан ға н эн д о ар ­
тери ит) б ай л ан ы сты . А л д ы ң ғы ж ә н е а р т қ ы ү л к е н ж іл ін ш ік , к іш і 
ж іл ін ш ік , а я ң басы н ы ң ү с тін гі, табан а р т е р и я л а р ы б ітел іп а я ң

Клиникалық анатомия
155
б аш п ай лары , а я қ басы ж ән е си р аң та т р о ф и к а л ы ң өзгер істер бо­
лады .
3.12.6. С анны ң «галифе» тәр ізд і болуы
К л и н и к ал ы ң белгісі. Сан сү й егін ің ж о ғар ғы 1 /3 сы н ған да, оны ң 
проксималды бөлігі — әк ету , ал ди сталды бөлігі — ә к е л у ш і пози- 
циясы нда түрады .
К л и н и к ал ы қ а н а т о м и я тү р ғы д ан негіздеу. С анны ң к іш і айдар- 
ш ы ғы на бекіген, м ы қ ы н — бел бүлш ы ң ет п р о кси м ал д ы с ы н ы қ ты
алдыға ж ән е ар тң а тартад ы . Б үған ортаң ғы ж ән е к іш і боксе бүл- 
ш ы қеттері де көм ектеседі.
С ы ны қты ң ш е тк і бөлігі, әк ел у ш і бүлш ы ң еттер кү ш ім ен іш к е
ңарай тар ты л ад ы . С ы н ы қты ң ар тң а қ а р а й ы ғы су ы , балты р бүл- 
ш ы қетінің тар ту ы н а б айланы сты .

156
3 бөлім. Аяқтың клиникалық анатомиясы

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: