Биотехнология

калардан түзілген (дифтериялық, тырысқақ, т.б.) токсин молеку- 
лалары формалинмен тазартылған анатоксиндер жатады. 
Кор пус­
ку лярлы вакциналар
физикалық (жылу, ультракүлгін сәулелер, т.б.) 
немесе химиялық (фенолдық заттар, этанол) жолдармен бел- 
сенділігі жойылған біртұтас микроорганизмдерден немесе микро- 
организмдерден бөлініп алынған субжасушалық молекулалық- 
бетпк антигендік қүрылымдардан алынады (субвирионды вакци­
налар, сплит-вакциналар).
Химиялық вакциналар ауру қоздырғыштың жасуша қабығынан
немесе басқа да бөліктерінен, микробтық жасушалардан тазар-
тып алынған антигенді компоненттерден тұрады. Бұл жағдайда
микроорганизмдердің иммуногенді сипаттамаларына ие антиген­
дер ғана қолданылады.
Суббірлікті ващинаны
жасау алдында патогенді микроорга- 
низмге қарсы антиденелердің синтезін ынталандыратын ерекше 
компоненттің түрін және қасиеттерін анықтайды. Мысалы, қара- 
пайым герпес вирустың қабықшасының № гликопротеинді тышқ- 
андарға енгізгенде оларда ақуызға қарсы түзілген антиденелер 
герпес вирусты бейтараптандырады. Одан кейін вирустық мате- 
риалды фракцияларға бөледі де белсенді бөлігін алады. Фракциялау 
үшін бірнеше әдістерді: солюбилизация (еру), сепарация (болу), 
хроматография, адсорбция, центрифугалау пайдаланады. Ең бірін- 
ші биохимиялық таза суббірлікті вакцина түмау вирусьша қарсы 
жасалган. Қазіргі күнде бүл вакцина кең қолдануда. Суббірлікті 
вакцинаның кемшілігі мынадай: 
1
) ақуызды таза күйінде алу өте 
күрделі үдеріс және өте қымбат; 
2
) ақуыз молекуласының бөліп 
алу барысында кеңістік қүрылымы өзгеруі мүмкін, ягни вирус 
капсидтің немесе қабықшасының қүрамында орналасқан ақуыз 
молекуласының кеңістік қүрылымына толық үқсас болмайды. Бүл 
ақуыздың антигенді қасиетгерінің өзгеруіне әкеледі.
Вакциналардың ең қарапайым варианттары - молекулалық 
вакциналар, жеке иммуногенді ақуыздар (вирустарының сыртқы 
бетінде орналасқан ақуыздар) және синтездезделген аминқышқыл- 
дарының 10-15 қалдыкқтарынан құралган жеке эпитоптарының 
негізінде жасалган 
пептидті
вакциналар және гендік инженерия 
әдісімен алынган вакциналар. Ақуыз молекуласында антигендік 
белсенділігін белгілейтін үздіксіз аминқышқылыныц тізбегі бола­
ды. Вирус ақуыздар мен эпитоптарының көбісі синтезделінген 
және жануарлардың екпесі ретінде зерттелінген. Мысалы, В гепа­
титке қарсы егуді іске асыру үшін ерекше антигенді алу өте қиын
78

жүктеу/скачать 16,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: