Т. Н. Ер ме ко ва, Д. Ж. Рыс құл бек, Р. Н. Мұ на саева 10 ар ма н

64
ІІІ
Қа зақ тар да от ба сы мен не ке ге қа тыс ты со нау ежел ден ке ле 
жат қан бі ре гей әдет-ғұ рып та ры мен салт-дәс түр ле рі бол ған. 
Дү ние ге кел ген жас нә рес те ге азан ша қы рып ат қой ыла ды. 
Жа сы үл кен ту ыс қан дар дың бі рі Құ ран нан аят оқып, нә рес-
те нің атын оның құ ла ғы на үш рет қай талап дауыс тай ды.
Ер ба ланы 3,5 мен 7 жас аралығын да сүн дет ке отыр ғы зып,
қо нақ ша қы рып, ат шап ты рып, дүр кі ре тіп той бер ген.
Ата-ана өз де рі нің ұлын үй лен ді ру қа мын әр қа шан ой лас-
ты рып жү ре тін. Ба ла ны үй лен ді ру ге қа тыс ты әдет-ғұ рып-
тар дың ре ті мы на дай бо ла тын: құ да тү су ге ал дын ала ке лі су, 
ата-ана ның құ да тү суі, қыз ұза ту тойы, ке лін тү сі ру тойы, 
не ке қию рә сі мі.
Құ да тү су дің рес ми бө лі гі аяқ тал ған нан кей ін жі гіт жа ғы 
қыз дың қа лыңма лын тө лейт ін. Қа лыңмал әдет те мал ба сы-
мен есеп те ле тін. Үйле ну тойы ке зін де құ да лар бір-бі рі не киіт 
ки гі зе тін бол ған. Ол түр лі қым бат ба ға лы ки ім дер ден, ма та
кез де ме лер ден, мал ба сы нан тұ ра тын. Құ да лар жа ғы бір-бі-
рі мен қор жын ал ма сып, өза ра сый лық жа са са тын. Үйле ну 
тойы ның әдет-ғұ рып та ры не ке қию рә сі мі не ұла са ды.
Қа зақ тар дың дәс түр лі қо ға мын да қыз дың жа сау ын бе ру -
дің де зор ма ңы зы бол ды. Қыз дың жа сауы на ки із үй, кі лем, 
те ке мет, сыр мақ си яқ ты бұй ым дар, әр тү лік тен тұ ра тын мал 
ба сы кі ре тін бол ған. Же ке ша ңы рақ кө те ріп, ата-ана сы нан 
ен ші сін алып шық қан жас от ба сын да күн де лік ті тір ші лі гі не 
қа жет ті нәр се нің бә рі де: отауы, тө сек-ор ны мен үй іші нің 
жаб дық та ры, есік ал дын да ма лы да болған. 
(«Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар
мен атауларының дәстүрлі жүйесі» энциклопедиясынан)

жүктеу/скачать 10,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: