Сакенова Р. Е., Батырбай Ә. Т., Жапарова М. С., Ботабаева Г. Б., Сакпанов Е. М



Pdf көрінісі
бет7/70
Дата31.01.2023
өлшемі2,44 Mb.
#166969
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   70
Байланысты:
2914351229724 Сакенова, Батырбай К ПЕЧАТИ

1.2. Динамика 
 
Денелердiң ӛзара әсерлесуiн және осы әсерлесуден пайда болатын 
қозғалыстарды зерттейтiн механиканың бӛлiмiн – динамика деп атайды. 
Динамиканың негiзiне 1687 жылы Ньютон тұжырымдаған қозғалыс заңдары 
жатады. 
1.2.1 Ньютонның 1-шi заңы 
Денеге басқа денелер әсер етпесе немесе олардың әсерлерi ӛзара теңессе 
дене тыныштық күйде болады немесе ӛзiнiң түзу сызықтық бiрқалыпты 
қозғалысын сақтайды.
 


14 
Дененiң қозғалыс жылдамдығының бағыты мен шамасын сақтау 
құбылысын – 
инерция
деп атайды, ал денелердiң бұл қасиетiн
инерттiлiк
дейдi. 
Денелердiң инерттiлiгiнiң сандық мӛлшерi ретiнде физикалық скаляр 
шама масса енгiзiлген

Ньютонның 1-шi заңы орындалатын санақ жүйесiн 
инерциялық санақ 
жүйесi
деп атайды. (и.с.ж.) 
Мысалы инерциялық санақ жүйесiне - гелиоцентрлiк санақ жүйесi 
жатады. 
Кез-келген үдеумен қозғалатын санақ жүйесi инерциялық санақ жүйесi 
болып табылмайды.
Күш. 
Денелердiң ӛзара әсерлесуiнiң сандық сипаттамасы ретiнде 
физикалық 
векторлық шама -
 күш
енгiзiлген. Ӛлшем бірлігі
,
Денелер ӛзара әсерлескенде келесi құбылыстар байқалады: 
1. Дене үдеу алады. 
2. Денелер деформацияланады. 


15 
3. Жоғарыдағы екi құбылыс бiр мезгiлде жүредi.
Денеге бiрнеше күштер әсер еткен жағдайда денеге әсер ететiн тең әсерлi 
күш - жеке күштердiң векторлық қосындысына тең.

Мысалы, суреттегi F күшi шаңғышыға әсер ететiн ауырлық күшi мен 
нормаль қысым күштерiнiң векторлық қосындысы- тең әсерлi күшi болып 
табылады. Бойымен күш әсер ететiн түзудi – күштiң әсер ету сызығы деп 
атайды. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   70




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет