Менің мамандымдағы психология

МЕНІҢ МАМАНДЫМДАҒЫ ПСИХОЛОГИЯ.
Психологияның мұғалімдік қызметтегі орны мен рөлін көрсету үшін бұл ұғымның мәнін білуіміз 
керек. Психология –
адам мен қоғамның психикалық әрекетімен қатар психиканың дамуы мен 
қызмет ету заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Осы анықтамаға сүйене отырып, бұл ғылым өте 
маңызды деп айтуға болады, өйткені ол адамдармен байланыс қажет көптеген кәсіптерде 
қолданылады, яғни психология кәсіби қызметтің негізі болып табылады.
Менің ойымша, психология мұғалімдік қызметте ерекше маңызды, өйткені мұнда адамдармен 
ғана
емес, балалармен де байланыс бар. Мұғалім, ең алдымен, өзін
-
өзі тәрбиелеуі керек, өйткені 
психологиялық
-
педагогикалық білім көбіне оқушылардың тәрбиелік дайындығының деңгейі мен 
сапасын анықтайды. Оқушылармен табысты қарым
-
қатынас жасау үшін мұғалім қиын 
жағдайларды шешу барысында психологиялық білім мен әдіс
-
тәсілдерді қабылдауы керек. Ең 
алдымен, ол өзін ұстай білуі (эмоцияларын тежей алуы), өзін басқа адамдардың орнына ойша 
қоюы, қарым
-
қатынасты түсінуі керек.
Балалар үшін психологиялық көзқарас өте маңызды және бұл біздің тәжірибемізбен расталды.
Тараз қаласындағы /54 орта мектепте практика болғанда балалармен жұмыс жасадық. Олар түрлі 
іс
-
шаралар өткізді: концерттер, шеберлік сабақтары
ұсынды. Балалармен қарым
-
қатынас жасау 
кезінде барлығына дұрыс көзқарасты таңдау үшін әрқайсысы туралы ақпаратты білу қажет болды.
Қозғалыстардың өткірлігін, олардың сөйлеу көлемін бақылау қажет болды. Әрқашан ашық 
сөйлесу маңызды, ең алдымен денсаулыққа қатысты мәселелерге назар аудармай, қарапайым 
адаммен сөйлесу керек. Сіздің көңіл
-
күйіңіздің қандай болатыны да өте маңызды болады, 
өйткені сіз айналаңыздағылардың барлығын өз энергияңызбен толтырасыз.
Мұғалім мамандығында оқушылардың жас және жыныстық ерекшеліктерін білу маңызды екенін 
естен шығармауымыз керек. Мысалы, бастауыш сатыда (1
-
4 сыныптар) балаларда қиындықтар 
туындайды: жаңа күн тәртібі, сыныптастарымен және мұғалімдерімен жаңа танысу. Ал мұнда 
мұғалімнің осы ерекшеліктерді ескеруі, топтық ойындармен, шығармашылық іс
-
әрекеттің барлық 
түрлерімен ынталандырылатын өзін
-
өзі ұйымдастыруға және өзін
-
өзі тәрбиелеуге мүмкіндік беруі 
өте маңызды.
Орта буында (5
-
9 сыныптар) балалар, әдетте, айтарлықтай әлеуметтік тәжірибе алады, олар 
әртүрлі іс
-
шараларға қатысуға ынталы болады: жарыстар,
жарыстар, олимпиадалар. Бұл олардың ересектерде бар нормаларды, құндылықтарды 
ассимиляциялауға бейімділігіне байланысты. Мұғалімнің міндеттері: балалардың өтініштерін 
тыңдап, сыныпта да, сабақтан тыс уақытта да түрлі жарыстар өткізу.
Аға буын (10
-
11 сыныптар). 
Бұл жаста ұлдар мен қыздар орта мектептен жоғары мектепке 
ауысқанда жаңа әлеуметтік жағдайға түседі. Бұл кезеңде студенттерде мынадай қажеттіліктер 
туындайды: өз бетінше есептерді шешу, өз үйірмелерінің болуы, өз көзқарастарына құқығы 
болуы. Бұл жерде мұғалімнің
рөлі өте маңызды екені даусыз. Ол балалармен араласуы, 
пікірталас жүргізуі, өзінің жеке пікіріне құқық беруі керек.
Жоғарыда айтылғандардың барлығына сүйене отырып, психология үлкен рөл атқарады және 
мұғалімдік қызметте маңызды орындардың бірін
алады деп сеніммен айта аламыз. Егер 
мұғалімнің белгілі бір жеке психологиялық ерекшеліктері болса, психологиялық әдістемелерді 
қолдануды білсе және жас және гендерлік ерекшеліктерді білсе (ең бастысы ол осы білімді қалай 
қолдану керектігін білсе), онда мұғалім өз жұмысында табысты болады.