Научно-методический журнал Серия: Естественно-технические науки. Социальные и экономические науки. Филологические науки
жүктеу/скачать 4,81 Mb. Pdf көрінісі
|
2-сан 2023 (1-серия)
| Ilim h
á m jámiyet. №2.2023 11 Maylardan tazalaw ushın elektroximiyalıq metodlardan, maysızlandırıwshı pastalardan paydalanıw múmkin. Detal- dıń betine temir qaplama ósiriwden aldın, onıń betin hár qıylı may tat usaǵan zatlardan tazalawdıń zárúrligi, detal- dıń beti temir qaplama menen qaplanıw procesinde el- ektroliz waqtında detaldıń betine bir tegis otırıwına kesent etedi hám otırǵan temir qabattıń kóship ketiwine alıp keli- wi múmkin. Sonıń ushın detaldıń betin maylardan tazalaǵanda10% li kaustialıq sodada 10-15 minut juwıp tazalaw kerek. Egerde detaldıń oyıq sızıqlarındaǵı maylar ketpese 10-15 minut dawamında 350 0 C temperaturada uslap turıw kerek. Anodlıq dúzetiw detaldıń betine qattı temirdi otırǵızıw- da eń áhmiyetli operaciyalardan biri bolıp esaplanadı, sebebi ol dúzetiletuǵın detal menen betine otırǵızılatuǵın temir menen bekkem bolıp birigiwide tiykarǵı pol oynaydı. Anodlıq dúzetiw polat hám shoyın detallar ushın kúkirt kislotası járdeminde dáslepki passiv qabat detaldıń betine otırǵızıladı. Detaldıń betine jaqsı birigiw ushın anodlıq dúzetiwde vannaǵa kúkirtli temir qosıladı. Elektroximiyalıq (galvanikalıq) tiklew usılı Faradey nızamına tiykarlanǵan. Qayta tiklew kárxanalarında kóp- shilik jaǵdayda galvanicalıq temir ósiriw usılları qollanıladı. Onıń ushın temirdiń qırındısı qosılǵan elektrolit tayarlanıladı. Bunda elektrolit duz kislotasına azuglerodlı polattıń qırındısı tolıq toyınǵanınsha qosılıp eritiledi. Bul eritpede júzege keletuın ximiyalıq reakciyanı tómendegi formula menen kórsetiwge boladı. Fe + 2HCl + 4H 2 O = FeCl 2 • 4H 2 O + H 2 ↑; Elektrolit tayarlanǵanda qosılatuǵın zatlardıń muǵdarı 1 litr elektrolitke gramlarda kórsetilgen tómendegi muǵdarda qosıladı: Temir qırındısı muǵdarı - x 1 = 0,281g , Duz kislotası muǵdarı - x 1 = 36,7g/a , bul jerde a - salmaǵı boyınsha HCl duz kislotasınıń muǵdarı procent esabında kórsetilgen. Galvanikalıq qatlam – elektr toki tásirinde metal du- zlarınıń eritpesinen metallardıń ajıralıp shıǵıw qubılısına tiykarlanǵan. Detal tok dereginiń teris poliusine -katodǵa jalǵanǵanda, onıń jelingen betine metal otıradı. Tok de- reginiń oń poliusine jalǵanǵan anod ekinshi elektrod sıpatında xızmet atqaradı. Eki elektrodta metal duzlarınıń eritpesine ornalastırıladı. (1-súwret). 1-súwret. Elektroliz processesiniń sxemalıq kórinisi. + anionlar, - kationlar, Fe + 2HCl + 4H 2 O bunda temir, duz kislotası hám distilliyaciyalanǵan (tazartılǵan) suw. Detal katod (-) plastinka, anod (+) temir. Bunda 1- tok de- regi, 2- rubilnik (ajıratqısh), 3- ampermetr, 4- rheostat, 5 – voltmetr, 6 – galvanikalıq eriytuǵın metal duzı, 7 – katod plastinkası (tiklenetuǵın detal), 8 – anod plastinka (eri- ytuǵın plastinka.) Galvanikalıq hám ximiyalıq qaplamalar detaldıń jelingen betin toltırıw ushın otırǵızıladı, sondayaq, olardı tat basıwdan saqlawda yaki pardozlawda qollanıladı. Gal- vanikalıq qaplaw usılları detallardı qayta tiklewde - temir menen qaplawdada paydalanıladı. Galvanikalıq qaplamlar detallarǵa otırızılıwı zárúr bolǵan detaldıń suwdaǵı erit- pesinen dúzilgen elektrolitlerde orınlanadı. Elektrolitten tok ótkende katod (detalǵa) metal otıradı, al anod bolsa eriydi. Bul usılda detal kóp qızbaydı hám jelingen detallardı nominal ólshemge keltirip tiklew múmkin boladı. Xlorlı temir (FeCl 3 . 6H 2 O 4 ) - onsha qımbat emes mate- rial, al elektrolitti tayarlawda onsha quramalı emes hám tez tayarlawǵa boadı. Temirdiń muǵdarı, xlorlı temirge salıstırǵanda 1,36 ese zıyat etip alınadı. Distilliyaciyalanǵan (tazalanǵan) suwda eritilgennen keyin elektrolitke duz kislotası qosıladı hám onıń muǵdarı 10-15 g/Ɩ shamasında bolıp ol tok járdeminde 80 0 C qa shekem qızdırıladı hám toktıń tıǵızlıǵı 10-15A/dm 2 . Katodtıń maydanı S a : S k = 2 : 3 etip alınadı. Bul jaǵdayda úsh valentli temir óziniń eki valentli awhalın qayta tikleydi al elektrolittiń reńi ástelik penen ashıq – qońır reńnen ashıq – sarı reńge ótedi. Galvanikalıq qaplaw usılları járdeminde detallardı qay- ta tiklengennen keyin onıń sıpatı bir neshe basqıshta tekser- iledi hám jaramlılǵı anıqlanadı. 1. Sırtqı kórinisi kózden ótkeriledi, dóńesligi, birgelki- ligi, qaplanbay qalǵan jerleri tekseriledi. 2. Otırǵızılǵan qabattıń qalıńlıǵı mikrometr járdeminde qaplawdan aldın hám keyin arnawlı laboratoriyada anıq etip ólshenedi. 3. Qaplanǵan qatlamnıń qattılıǵı PMT-3M ásbabı jár- deminde anıqlanadı. 4. Qaplanǵan materiyaldıń, qayta tiklenip atırǵan detal arasındaǵı baylanıs bekkemligi tekserilip, qoyılǵan talapqa juwap bermese detall tazalanılıp qayta tiklewge jiberiledi. жүктеу/скачать 4,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|