Мазмұны Кіріспе. Халықаралық бірліктер жүйесі Бөлім Молекула кинетикалық теория және термодинамика негіздері
жүктеу/скачать 3,62 Mb. Pdf көрінісі
|
2.Физика-на-казахском-языке-для-1-курса
| Сабақ № 40
Тақырыбы: 3.1.4 Актив, индуктивті кедергісі бар электр тізбегі Сабақ жоспары: 1. Электромагниттік тербелістер 2. Айнымалы тоқ 3. Актив кедергі 4. Индуктивтілік кедергі 5. Сыимдылық кедергі 6. Айнымалы тоқ тізбегі үшін Ом заңы 7. Резонанс Ерiксiз электр тербелiстерi. Айнымалы ток. Айнымалы ток генераторы Ерiксiз электромагниттiк тербелiстер деп сыртқы электр қозғаушы күшiнiң периодты өзгеруiнiң салдарынан болатын тiзбектегi ток күшi мен кернеудiң периодты түрде өзгеруiн айтады. Егер сыртқы мәжбiрлеушi ЭҚК-i гармониялық заңдылықпен өзгеретiн болса, онда тiзбекте туындылайтын ток та осы заңдылықпен өзгередi. Тiзбектегi токтың осындай ерiксiз гармониялық тербелiсi айнымалы ток деп аталады. Оны айнымалы токтың генераторлары арқылы шығарып алуға болады. Күнделiктi өмiрде және өндiрiсте айнымалы ток кеңiнен пайдаланылады. Айнымалы ток тiзбегiндегi актив кедергi. Кернеу мен ток күшiнiң әсерлiк мәнi Тұрақты ток тiзбегiнiң заңдары айнымалы ток тiзбегi үшiн де орынды болады. Тек бұл жағдайдағы айырмашылық, айнымалы ток тiзбегiнде физикалық шамалар уақыттың өтуiмен байланысты өзгерiп отыратын болғандықтан, бұл заңдар сәйкес шамалардың берiлген уақыт мезетiндегi лездiк мәнi үшiн орындалады. Айнымалы ток тiзбегiне қосылған R актив кедергiсiн қарастыралық ( 1 – сурет ). Егер бұл кедергiнiң ұштарына уақытқа байланысты u = U m cos ωt (1) заңдылығымен өзгеретiн айнымалы кернеу берсек, онда Ом заңына сәйкес тiзбектегi ток күшiнiң лездiк мәнi (2) өрнегiмен анықталады. Мұндағы I m =U m /R ток күшiнiң амплитудалық мәнi. Бұл жерден ток күшiнiң де кернеу тәрiздi гармониялық заңдылықпен өзгеретiнi және тiзбектегi токтың фазасы кедергi ұштарындағы кернеудiң фазасына дәл келетiнi көрiнiп тұр. Ендi осы тiзбекте бөлiнетiн қуаттың мәнiн табалық. Ол p = iu = I m cos ω t·U m cos ωt = I m U m cos 2 ωt (3) тең. Яғни қуаттың лездiк мәнi де уақыттың өтуiне байланысты өзгерiп отырады екен. Ал оның орташа мәнi неге тең? Оны табу үшiн (2.12) өрнегiнiң орташа мәнiн табу керек. I m және U m шамалары уақытқа қатысты өзгермейдi, ал уақытқа қатысты өзгерiп отырған косинустың квадратының бiр периодтағы орташа мәнi 1/2 – ге тең, онда сәйкес қуаттың орташа мәнi (4) Бұл жерде егер және деп белгiлесек, онда қуаттың бұл өрнегi тұрақты ток тiзбегiндегi өрнекпен бiрдей болып шығады, яғни P орт =L ә U ә (5) Осылай анықталған I ә және U ә шамаларын ток күшi мен кернеудiң жүктеу/скачать 3,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|