Монография \ «санат» а л м п и мп

Лирикалык образ — сыршыл, елец-жырлардаш акынныц 
ез бейней; оньщ iund б т ш ; акынныц мьщ шрш кендл 
кушнен — нэзж сыры мен сылкым сез1мшен ерипп жасалган 
езгеше кейткер. Мунда, эпикалык, образдагыдай узак, кеч, 
мол суреттелш, жан-жакты ашылтан адамньщ сырткы 
кескш -кейт де, кым-куыт шиеяешсш жаткдн тагдыры 
немесе 1с-ерекет1 мен кимыл-xapeKeTi де тутасып керше 
6epMeyi мумкш. Оньщ ересше адамньщ аса тереч epi нвзж 
ашылатын iiuici сыры, мшез-кулкы, жан-тынысы айрыкща 
всем айшык табады.
’ 
Атыц Сана, к е э д кара гезел кыз,
Жыр жаздырдын журепмнен амалсыз:
Мен кетермш, альбом ашып кдрарсыз,
Акын казак аганды еске аларсыз.
Тавриз — Баку аспанында кун Сана,
Кумк Каспий жагасында гул Сана;
Журегщ мен журепмда 6ip сана,
Айтарым кеп, айпдлзбай-ак бш, Сана.
(К,Аманжолов).
Осы еленде езербайжан кызыньщ эдем1 образы бар. Бул 
образ кдлай жасалган? Акынныц esi айтып отырган “кумк 
Каспийшдей” шалкып-толкыган кецш куш аркылы таза, 
тереч тербелген телегей cesiMi аркылы жасалган. Мунда эпи­
калык образдагы шл суйегшен ойып жасагандай зергер- 
лжтен туган адамньщ шынайы, шыншыл сырт мусни, бет 
minim жок, Кыздьщ аты — Сана; ал портрет дегевде, вйте- 
yip, “кез1 кдра” екенш гана бшем1з, эйтпесе “Баку аспа- 
ныньщ куш, Каспий жагасыньщ гул1” деген ауыстырулар 
окырманныц кез алдына tipi кк>шщ табиги тур-турпатын 
елестеотейда. Сондай-ак бул арада сулу кыздыц журк-туры- 
сын керш, сезш тывдап, унш естш те жаткднымыз жок- 
Сейте тура Сана-кызга акынмен 6ipre берЫ з деыстык ыкы- 
ласпен умсынып, кимас кецшмен толкып, тербелт кдлдык, 
Эли айткднымыздай, езш кермеу, сезш еспмеубылай тур- 
сын, rim i осы кыз еркдйсымыздыч сыралгы жакынымыз, 
кдшангы таныс досымыз терЦд1 емес пе? Осы кызга акын 
гана емес-ау, бЬ де “журепм1зден амалсыз жыр жазып” , 
Кия алмай кош айтып, кдйта-кдйта бурылып кдрап, “айта­
рым кеп, айткызбай-ак бш, Сана” деп 6d$a жатк&н сеюл- 
д1м1з. Бул не гажап?
Гажап кдлгандай еиггеце де жок, сыршыл елендердеп 
лирикалык образ атам заманнан бугшге дешн тек кдна осы 
жолмен, акынныц ез кеирепнде келдей шалкыган сан HipiM 
сулу сыр мен сез!М аркылытана жасалып келе жатыр.
127

Акынныц субъективи кецш куйшен туган лирикалык, 
образдыц объективт! ем!рден жинактала heM даралана 
жасалган эпикалык, образдан айырмасы да дэл осы арада 
деп бшген жен.
Иэ, эпикалык образ — 
накты 
болса, лирикалык, образ
— Шартты. Александр Пушкин езшщ атакуы “А.П.Кернге” 
деген елецшде аскан сулу эйелдщ ажар-керкт адамныц 
акылы жетпейтш элдеб1р аскдк, аса бшк асылдыккз тецеп, 
“Как гений чистой красоты” дейтой бар емес пе? Осы жолды 
Куандык, Шацгытбаев “Тащрщдей газиз керж гщ ” деп 
аударды. Эцпме тупнуска мен аударманыц кдншальж; дэлда- 
пнде емес, тупнускадага 
гений 
де, аудармадагы 
manipi 
де 
б1здщ кез алдымызга накты, затты куйде елестамейдо, 
кецш

жүктеу/скачать 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: